یکم. نلسون ماندلا جمله معروفی درباره دشمنان نژادپرستش گفته که سالهاست وارد فرهنگ گفتاری مردم دنیا شده؛ «میبخشم ولی فراموش نمیکنم.»
دوم. یک نظر معروف بر این عقیده است که؛ حافظه تاریخی خیلی از ایرانیها چندان قوی نیست و گاه چیزهایی که نباید فراموش کنند را از یاد میبرند و همین فراموشی باعث میشود که جمعی، از یک سوراخ بارها گزیده شوند.
سوم. یک اصل بدیهی هم در سراسر دنیا وجود دارد که خائن و جاسوس و آدم فروش را هرگز نمیبخشند، حتی اگر اظهار ندامت کند. چه برسد که پس از مدت کوتاهی، از چنین افرادی قدردانی هم بشود! آدمها قاتل پدرشان را میبخشند، اما خائن و جاسوس را نه. بعضی کارها اسمشان هم تنفربرانگیز است کاری هم نمیشود کرد.
چهارم. بلاهایی را که در سالهای اخیر برسر سینمای ایران و اهالیاش آمد و عدهای مشخص در پوشش ایجاد غائله بستن خانه سینما، تاسیس خانه سینمای دوم، تاسیس صنوف موازی، ایجاد تفرقه میان سینماگران و هزار و یک تمهید دیگر برای نابودی سینما اقدام کردند، آیا میشود به راحتی فراموش کرد؟ آیا آن عده، که هنوز هم از اقدام علیه سینما دست نکشیدهاند، نباید هیچ تاوانی بابت اقدامات فاجعه بار این روزها و آن روزهایشان بدهند؟ فراموش کردن بی قید و شرط همه اینها کمی عجیب نیست؟
پنجم. وحدت چیز خوبی است. بر منکرش لعنت. تفاهم و آشتی هم خوب است. اما مهم آن است که طرف آشتی چه کسی باشد و سابقه عملکردش چه باشد، چه تغییری در طرف مقابل دیده شده باشد، دلیل و بهانه و لزوم آشتی چه باشد، شرایط نسبت به پیش چه تفاوتی کرده باشد، منافع مستقیم و غیرمستقیم این آشتی نصیب چه کسی میشود. مهمتر از همه اینکه منافع مشترک دو طرف از چه رو قبلا مشترک نبوده و حالا طی چه فرایندی مشترک شده است؟ این اصالت دادن به منافع مادی مشترک هم چیز جالبی است.
ششم. بیایید تعارف نکنیم. ماجراهای سالهای اخیر سینما، هم خائن داشت، هم جاسوس و هم آدم فروش. بخشیدن آنگونه آدمها و جریانها بی آنکه حتی کوچکترین اظهار ندامتی در آنها دیده شود، نامش بزرگواری نیست، نام دیگری دارد. تقدیر کردن و جایزه دادن به کسی که بیشترین نقش را در بلواهای ویرانگر سینما داشته، نامش بخشش از موضع قدرت نیست، نام دیگری دارد. «نشان» دادن به برخی از همان آدمها اما نام دیگری دارد.
هفتم. سخن ماندلا بیراه نیست. می شود به آن عمل هم کرد، به شرطی که بلد باشیم معنای تک تک کلمات جمله او را درک کنیم و به عمل درآوریم. بدانیم چه کسی را ببخشیم، در چه شرایطی ببخشیم و چگونه ببخشیم. و مهمتر از همه اینکه بلد باشیم «فراموش نکنیم».