سینماسینما، امیرعلی نصیری

چشمان کاملاً بسته یا چشمان بازِ بسته (به انگلیسی: Eyes Wide Shut) فیلمی به کارگردانی استنلی کوبریک محصول سال ۱۹۹۹ است. کوبریک حین صداگذاری فیلم از دنیا رفت و پس از مرگش در سال ۱۹۹۹ اکران عمومی شد. چشمان کاملاً بسته را به پیشنهاد سعید عقیقی و به‌عنوان نمونه‌ای برجسته از فیلم‌های مدرن، پس از ۲۰ سال دوباره دیدم.
فیلم روایت‌کننده داستان دکتر ویلیام (بیل) هارفورد (تام کروز)، که به همراه همسرش، آلیس (نیکول کیدمن)، به مهمانی یکی از سرشناسان نیویورک ـ ویکتور زیگلر (سیدنی پولاک) ـ رفته‌است و از آن شب به بعد درگیر ماجراهایی می‌شود. این زوج را می‌توان نماینده‌ای از طبقه خرده‌بورژوازی (به‌تعبیری قشرِ متوسطِ تحصیلکرده) ‌دانست. با این رویکرد، زیگلر نیز قشر بورژوازی جامعه را نمایندگی می‌کند.
فیلم نگاه جامعه‌شناختی پررنگی به آمریکا دارد؛ به همین خاطر است که وجود کتاب جامعه‌شناسی در اتاق دومینو (یکی از دخترانی که در خیابان به دکتر هارفورد برمی‌خورد) معنی پیدا می‌کند. نقد جامعه کاپیتالیستی (سرمایه‌داری) نیز از دیگر تم‌های آن است؛ شاهد این مدعا، شروع شدن فیلم با این جمله است: «کیف پول منو ندیدی؟» دو سه مرتبه دیگر نیز دکتر اشاره مستقیمی به پول دارد (هنگام خرید لباس و دادن کرایه تاکسی).
وجود رنگ قرمز در اکثریت قریب به اتفاق تمام پلان‌های فیلم نیز از دیگر ویژگی‌های آن است. تلاقی آن با رنگ آبی در سکانس اتاق خواب، یکی از شاهکارهای فراوان کوبریک است. در پایان ما می‌مانیم و این پرسش که آیا قرص آبی را بخوریم یا قرص قرمز؟

* این عنوان اشاره‌ای دارد به سه‌گانه ماتریکس کاری از واچوفسکی‌ها (۲۰۰۳ ـ ۱۹۹۹)