سینماسینما، محمّد تقیزاده
مستند فرار از قصر را باید در امتداد دغدغههای تاریخی «احسان عمادی» در مقام روزنامهنگار و مستندساز دانست که پیش از این آثاری چون «محاکمه» و «رزمآرا؛ یک دوسیه مسکوت» را کارگردانی کرده بود که هر دو در ارتباط با رخدادها و شخصیتهای تاریخ معاصر هستند و در جشنوارههای داخلی و همچنین اکران عمومی، مورد توجه قرار گرفتند.
فرار از قصر جدیدترین مستند احسان عمادی است که به تازگی در سینماهای هنر و تجربه به نمایش درآمده و روایتگر فرار چند تن از سران حزب توده از زندان است. فیلمساز به این بهانه به بازخوانی و معرفی چهرههای مهم این حزب از جمله «حسین روزبه»، «نورالدین کیانوری»، «مرتضی یزدی»، «عبدالحسین نوشین» و «حسین جودت» میپردازد و چگونگی این فرار، مختصات حزب توده، چهرههای سمپات و مرام و مسلک آن را به تصویر میکشد.
امتیاز ویژه آثار تاریخی احسان عمادی، سینماییکردن و سادهسازی تاریخ برای بیینده عام است به نحوی که تاریخ معاصر و حجم زیاد اشخاص و رخدادهای مثل ترور حاج علی رزم آرا یا حزب توده را در قالبی ساده و روان و پرداختی سینمایی به مخاطب ارائه میدهد امری که بدون شک به تسلط و تبحر وی در تاریخ و همچنین توانمندی او در دراماتیزهکردن این اطلاعات و وقایع مربوط میشود.
در مستند عمادی از تمهیدات مختلفی برای بصری کردن فضای تاریخی قصه استفاده میشود و شاهد مصاحبههای کلاسیک طولانی برای روایت ماجراها و اشخاص هستیم، بخشی از روایت فیلم به مصاحبههای کوتاه ویدئویی یا صداهای افراد مربوط است و بخشی از آن موشن گرافیک است. بخشهایی نیز برای نمونه که مربوط به فرار از زندان قصر است به صورت رئالیستی با بازیگران فیلمبرداری شده است تا مخاطب با حجم متنوعی از تصاویر روبرو شود که هر یک به گونهای متفاوت قصد دارند ماجرای پیچیده حزب توده و سران آن را روایت کنند.
تصویری که عمادی از حزب توده در مستند فرار از قصر ارائه داده، تصویری است که بیش از آنکه ایدئولوژیک و سیاسی باشد دراماتیک و سینمایی است و سعی کرده از هر یک از سران حزب توده که در فیلم نشان داده میشود، ویژگیهایی را برجسته و متمایز کند و روی آن متمرکز شود از همین جهت، مخاطبانی که نسبت به این حزب موضعی ندارند یا با آن مخالف نیستند نیز میتوانند با تماشای این مستند داستانی تاحدود زیادی با ابعاد فعالیت، انگیزهها، اهداف و سرنوشت آن آشنا شوند. نقطه افتراق این مستند که به ویژگی مثبت آن نیز بدل شده این است که با پرهیز از ایدئولوژی و سیاستزدگی سعی کرده با اتکا به اسناد تاریخی موجود، روایت توده و سران آن را به مخاطب ارائه دهد. منابعی که عمدتا به کتاب خاطرات، عکسهای آرشیوی بدیع و تصاویر و صداهایی مربوط است که از نظر سندیت معتبر و از لحاظ پرداخت، بدیع و بکر است.
با وجود امتیازات مذکور، برخی ضعفها و ایرادات نیز میتوان به فرار از قصر وارد دانست برای مثال به نظر میرسد محتوای متنی و بصری که در هر یک از اپیزودها ارائه میدهد ساختار و انسجام خاصی ندارد و سازندگان اثر با توجه به دسترسی که به اسناد و مدارک داشتند، داستانی برای آنها ساخته و شخصیتهایی را ترسیم کردند، از همین روست که اطلاعاتی که درباره ۵ شخصیت حاضر در مستند ارائه میشود از نظر فرمی و محتوایی یکسان نیستند برای نمونه درباره فرزندان و خانواده مرتضی یزدی اطلاعاتی داده میشود در حالیکه در دیگر اپیزودها در این مورد اطلاعاتی داده نمیشود و یا به نظر میآید اپیزود حسین روزبه به دلیل مراوداتی که با هنرمندان و تئاتریها داشته طولانیتر و پرمحتواتر است و شخصیتی چون حسین جودت کمتر پرداخت محتوایی روی آن صورت گرفته تا از این لحاظ بتوان مستند فرار از قصر را در عدم انسجام ساختاری و نظم میان اپیزودها، ناقص و دچار ایراداتی دانست.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- از شرطبندی تا قهرمانی و تبانی/ نگاهی به مستند «ستار الکلاسیکو»
- ساخت مستند «فرار از قصر» مانند یک سفر طولانی بود
- آغاز اکران یک مستند سیاسی در هنر و تجربه
- سمبلیک و مضمونگرا/ نگاهی به فیلم «برادران لیلا»
- گنگستری یا فیلمفارسی؟!/ نگاهی به سریال «یاغی»
- شش دلیل برای اینکه «موقعیت مهدی» پروژه موفقی نبوده است
- جسارت و خلاقیت/ نگاهی به فیلم «رزمآرا؛ یک دوسیه مسکوت»
- سرنخ و کارآگاه عمادی/ نگاهی به فیلم «رزمآرا؛ یک دوسیه مسکوت»
- قضاوتی قضاوتی قضاوتی… در کار در کار در کار است/ نگاهی به فیلم «رزمآرا؛ یک دوسیه ناتمام»
- جذابیت پنهان بورژوازی/ نگاهی به فیلم «رزمآرا؛ یک دوسیه مسکوت»
- رزمآرا در نقطه کور/ نگاهی به فیلم «رزمآرا؛ یک دوسیه مسکوت»
- تاریخ، جنگ روایت هاست/ گفت و گو با سیداحسان عمادی، کارگردان «رزم آرا؛ یک دوسیه مسکوت»
پربازدیدترین ها
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- ۳ جایزه جشنواره مسکو به «آه سرد» رسید
آخرین ها
- عسگرپور: از جانب مدیران کم تسلطِ سطحینگر، مورد حمله قرار میگیریم که شما از فروش فیلمها خوشحال نیستید/ از کجا به کجا رسیدیم!
- پخش سریال «حشاشین» در ایران ممنوع شد
- همراه اول حامی برگزاری ششمین رویداد ایران اکسپو
- حضور معاون وزیر حملونقل و زیرساخت ترکیه در غرفه همراه اول
- محاکمه در خیابان/ نگاهی به تازهترین قسمت سریال «افعی تهران»
- جایزه بزرگ جشنواره کازابلانکای مراکش به «برندهها» رسید
- ۲ انیمیشن ایرانی به جشنواره معتبر انسی راه یافتند
- «رُخ» بهترین مستند جشنواره فیلم مسکو شد
- «آوای ابرها» به جشنواره کاریبتونز کلمبیا راه یافت
- ۳ جایزه جشنواره مسکو به «آه سرد» رسید
- خانواده قاتل از «بیبدن» شکایت میکنند؟
- فوت کارگردان فرانسوی برنده نخل طلا و سزار/ لوران کانته درگذشت
- نسخهی آزادیِ لانتیموس/ نگاهی به فیلم «بیچارگان»
- نکوداشت اکبر زنجانپور در نوزدهمین «شب کارگردان»
- حضور همراه اول در بزرگترین نمایشگاه فناوری ترکیه
- معرفی همراه اول بهعنوان کارفرمای برتر سلامتمحور
- «در سایه سرو» از جشنواره ایتالیایی جایزه گرفت
- فیلم ایرانی نامزد قدیمیترین جایزه سینمایی اروپا شد
- کیوسکهای دیجیتال نخستین اپراتور سلامت کشور رونمایی و نصب شد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- فیلمهای «رکوردزن» و زنگ خطر برای آینده این سینمای محترم!
- «هواخوری» روی صحنه میرود
- تمدید مهلت شرکت در جشنواره «خیمه شب بازی»
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- نسخه ویژه نابینایان «همسر» با صدای مسعود فروتن منتشر میشود
- نمایش «شیرین» کیارستمی در جادوی سینما بنیاد حریری
- آغاز ثبتنام دهمین دوره کارآموزی همراه اول
- تتلو در دادگاه: عذرخواهی میکنم
- مستانه مهاجر داور جشنواره الجزایر شد
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟