سینماسینما، محمد تقی‌زاده
مستند «آب، باد، خاک، نان» ساخته مهدی زمانپور کیاسری؛ به نمایش در آمده در جشنواره سینماحقیقت
مستند مهدی زمانپور کیاسری، اثری پژوهشی و داستان‌گو است که ضمن دغدغه‌مندی و ساختار مستند-داستانی، توانسته وجوه سرگرمی و دراماتیک مستند را نیز مورد توجه قرار دهد. فیلمساز با ترسیم یکی از محروم‌ترین مناطق جغرافیایی ایران در کرمان، به نمایش زندگی یک کودک هفت ساله به نام ابوالفضل پرداخته که با وجود معلولیت جسمی، فعالیت‌های متنوع زندگی شخصی خود را به بهترین نحو انجام می‌دهد.
علاوه بر ترسیم موقعیت جغرافیایی روستای فهرج کرمان، موضوع کودکان بی‌شناسنامه و مشکل ادامه تحصیل این بچه‌ها از دیگر تم‌های ارزشمند، انسانی و هشداردهنده مستند آب، باد، خاک، نان است که به شکلی ساده، پرجزئیات و تاثیرگذار به تصویر کشیده شده است. در مستند جدید کیاسری، همه چیز به اندازه و در حد تعادل است و برخلاف آثار مشابه این چنینی که به دام احساسات‌گرایی و سانتی‌مانتالیسم می‌افتند، در مسیر پرداخت شخصیت‌ها و فرآیند داستان‌گویی، هیچ افراط و تفریطی صورت نگرفته و حدود ۳۰ دقیقه مستند تاثیرگذار و فراموش‌نشدنی تولید کرده که شاید بزرگترین حسرت تماشاگر بعد از تماشای آن، تمام شدن قصه و عدم تداوم جهان داستانی فیلم باشد.
ابوالفضل و ستایش به عنوان دو شخصیت اصلی داستان معرفی می‌شوند و ارتباط انسانی و محبت‌آمیز این دو کودک لحظات ناب و دلچسبی را برای تماشاگر به ارمغان می‌آورد. با اینکه برخی از سکانس‌های فیلم (از جمله لحظه چایی خوردن ابوالفضل و ستایش) طراحی شده از سوی فیلمساز به نظر می‌رسد و در لحظاتی نیز فیلمساز قصد القای پیام و محتوایی مهم و گزنده را دارد، اما به هیچ فیلم وارد ورطه محتوازدگی، احساسات گرایی و سیاه‌نمایی نمی‌شود و این بدون شک حاصل تسلط و تبحر فیلمساز در ترسیم دغدغه‌‌های شخصی و جهان داستانی‌اش است.
سوای تعهد اجتماعی و دغدغه‌مندی فیلمساز در بیان محتوای داستان، فرم روایی و وجوه فنی مستند از جمله فیلمبرداری، تدوین، صداگذاریِ آب، باد، خاک، نان نیز قابل توجه و کم نقص از آب در آمده است. قاب‌بندی‌های متنوع و زیبایی‌شناسی تصویری مستند کیاسری باعث شده که تماشای آن برای مخاطبان سخت‌گیرتر و فنی‌تر سینمای مستند نیز تجربه‌ای خوشایند به نظر آید. این اتقاق یعنی هماهنگی فرم و محتوا و کیفیت بالای این دو در فیلمسازی، به حلقه مفقوده بسیاری از فیلم‌های مستند و داستانی سینمای ایران بدل شده است به طوری‌که فیلم‌ها یا از فرط توجه به پیام و آموزنده‌بودن به ورطه محتوازدگی می‌افتند یا به قدری سرگرم مسائل صرفا فرمی و قاب‌بندی‌های آرتیستیک می‌شوند که داستان و تم قصه به کلی فراموششان می‌شود؛ این حفظ تعادل در مستند آب، باد، خاک، نان یکی دیگر از امتیازات قابل توجه فیلمسازی زمانپور کیاسری و حاصل سال‌ها تلاش و تجربه اندوزی و ساخت بیش از ۱۵ فیلم مستند و داستانی در این حیطه بوده است.
در کل، مستند زمانپور آب، باد، خاک، نان از آثار بی‌ادعا اما درخشان و دغدغه‌مند جشنواره امسال است که پیشنهاد تماشای آن به دوستداران سینمای مستند و داستانی می‌تواند تجربه‌ای آموزنده و دلپذیر را برای آنها فراهم آورد.