سینماسینما، یاسمن خلیلى‌فرد

امسال فیلم “هامون” سى ساله شد؛ فیلمى که در زمان اکرانش در جشنواره فیلم فجر همان سال کمتر کسى تصورش را می کرد که بتواند به یکى از ده فیلم مهم تاریخ سینماى ایران بدل گردد.

داریوش مهرجویى “هامون” را در شرایطى جلوى دوربین برد که بسیاری از تهیه کنندگان مطرح آن دوران با ساخت آن موافقت نکرده بودند و در نهایت هارون یشایایى پذیرفت که آن را بسازد.

نقش “حمید هامون” مهمترین نقش فیلم بود و انتخاب بازیگرى که بتواند فراز و فرودهاى شخصیتى او را به درستى به اجرا درآورد و به لایه هاى زیرین کاراکتر رسوخ کند کار آسانى نبود. در میان ستارگان سینماى آن سالها مجید مظفرى بازیگرى بود که قرعه فال این نقش به نامش افتاد. داریوش مهرجویى همچنین براى نقش مهشید، به سراغ افسانه بایگان رفت که در سالهای دهه شصت از معدود ستارگان زن سینماى ایران به شمار مى رفت. دو بازیگر حتا تا مرحله ى عقد قرارداد جلو رفتند اما بازى شکیبایى در تئاترى به کارگردانى هایده حائرى توجه داریوش مهرجویى را به خود جلب کرد و او تصمیم گرفت نقش کلیدی حمید هامون را به او بدهد و ملاقات مهرجویى با بیتا فرهى در یک میهمانى نظر او را راجع به بازیگر نقش مهشید نیز تغییر داد و او طى ریسکى بزرگ، دو نقش اصلى فیلمى نامتعارف و تاحدودى ضدژانر را به یک بازیگر کمتر شناخته شده و یک بازیگرِ فیلم اولى داد، ریسکى که جواب داد و نه تنها فیلم را به پدیده اى خاص در سینماى آن سالها بدل نمود بلکه دو بازیگر توانمند را نیز به سینماى ایران هدیه داد.

“هامون” فیلمى ست مملو از نمادها و نشانه ها؛ فیلمى که با تقابل عناصرش معنا می یابد و این مشخصه به بازیها نیز راه یافته است. بازى در نقش حمید هامون نیازمند ترسیم دگردیسیهاى او بود، تحولاتى که در سراسر فیلم رخ می دهند و همین نوسانات شدید رفتارى و انگیزشى در کاراکتر بى تردید کار را براى بازیگر دشوار می کند. و بازی خسرو شکیبایی در قالب این نقش آنقدر درخشان است که نمی توان هیچ بازیگر دیگرى را برای آن تجسم کرد.

“هامون” فیلمى بود که جایگاه خسرو شکیبایى در سینمای ایران را تا اندازه  یک ستاره بالا برد و از طرفى هم از بازی او بهترین بهره ممکن را گرفت.
زنده یاد خسرو شکیبایى پس از “هامون” نشان داد که قرار نیست مدام خودش را تکرار کند و او را در فیلمهایى با ژانرها و سبک هاى گوناگون دیدیم که مسلماً بازی وی در هر یک از این فیلمها با فیلمهاى قبلى اش فرق داشت.

خسرو شکیبایى بازیگرى تکرارناشدنى ست، بازیگرى که خود را در اختیار نقش هایش قرار می داد و با گذراندن نقش از خود آن را در باور مخاطب می نشاند، بازیگرى که این روزها جاى خالى او به شدت در سینماى ایران احساس می شود.