مصطفی آل‌احمد/ کارگردان سینماسینماسینما: اختراع سینما مانند هر اختراع اثرگذار دیگری، توجه سرمایه‌داری و کانون‌های قدرت را به خود جلب کرد. دیری نپایید که دیکتاتورها به اهمیت و تاثیر سینما بر جامعه پی بردند و برای استحکام قدرت خود، از آن استفاده ابزاری کردند. اگرچه در آن روزگار، سینما رسانه‌ای جدید به شمار می‌آمد و اثر آن در جامعه و توده مردم بسیار زیاد بود، اما حکومت‌های عقب‌افتاده و فاشیستی مانند حکومت کمونیستی اتحاد جماهیر شوروی که گرفتار جنگ جهانی دوم هم شده بودند، سال‌ها بعد هم‌چنان پایه‌های رژیم خود را آن‌قدر سست می‌دیدند که با وجود آن‌که سینما دیگر آن اثرگذاری که مثلا هیتلر به کمک فیلم‌های سفارشی که لنی رفنیشتال از او ساخت، نداشت، اما این توهم با آن‌ها ماند که سینما یا هنر می‌تواند قدرت آن‌ها را به زیر بکشد. اما واقعیت این است که هیچ حکومتی به واسطه اثرگذاری پیام یک یا چند اثر هنری به زیر نیامده است، بلکه حکومت‌ها خود زمینه‌های فروپاشی خود را فراهم آورده‌اند.

با چنین طرز تفکر سنتی درباره سینما، حکومت‌های متزلزل سالانه سرمایه‌گذاری نسبتا زیادی را روی فیلم‌هایی می‌کنند که می‌پندارند به استحکام قدرتشان می‌انجامد، غافل از آن‌که با وجود ابزار رسانه‌ای جدید که هر فرد برای خود امروز یک رسانه است، دیگر سینما آن خاصیت توهم‌برانگیز را که حتی فیلم‌های سه‌بعدی سعی در ایجاد آن دارند، نخواهد داشت. زیرا مردم سال‌هاست با سینما و حقه‌های آن آشنا هستند و دیگر فریب ریاکاری‌های آن را نخواهند خورد.

با این همه گروه فیلم‌سازانی هستند که از این جهل حکومت‌های خود استفاده کرده و دائم از محافل قدرت و دولت‌ها بودجه‌هایی را برای فیلم‌هایی با مضامین ایدئولوژیک یا مضامینی که فکر می‌کنند کانون‌های قدرت را خوشایند است، به خود اختصاص می‌دهند. امروز همگان می‌دانند که این دسته از فیلم‌سازان حتی به مبانی آن‌چه می‌سازند، معتقد نیستند و زندگی فردی آن‌ها شاهدی است بر این مدعا.

اما قسمت غم‌انگیز داستان ما آن‌جاست که به دلیل در دست داشتن اهرم‌های قدرت و سرمایه، در این جدال بر سر بودن یا نبودن، هنرمندان واقعی که می‌خواهند به مضامین بشری که فراتر از موضوعات روزمره است، بپردازند، قربانی این جنگ قدرت و سرمایه می‌شوند.

امروز هنرمند فیلم‌ساز مستقل که به کانون قدرت و سرمایه وابسته نیست، سخت می‌اندیشد، سخت کار می‌کند و سخت زندگی می‌کند، اما چیزی دارد که دیگران به آن حسادت می‌کنند، و آن آزادی است.

ماهنامه هنر و تجربه