سینماسینما، مهگان فرهنگ

فیلم سینمایی «مریم و میتیل» به نویسندگی فتحعلی اویسی و جعفر والی  و کارگردانی فتحعلی اویسی،را می توان از فیلم‌های  تاثیرگذار در دهه ۷۰ (ابتدای دهه‌ی ۷۰) دانست. فیلمی که به جهان کودکان آن دوره اشاره دارد. کودکانی که جنگ را از سر گذرانده‌اند و خشونت جنگ شامل حالشان شده است. این کودکان مانند دیگر کودکان در سراسر جهان زندگی می‌کنند. هر سال میلیون‌ها کودک در معرض حوادث تروماتیک جنگ قرار می‌گیرند. حوادثی که در همه‌ی ابعاد برای کودکان دردناک است. از قطع عضو گرفته تا حوادث روحی روانی ناشی از دست دادن والدین، بی‌خانمان شدن و آوارگی و…

از دست دادن خانواده و تنها شدن یکی از نتایج هر جنگ است که هم برای بزرگسالان در جنگ‌ها اتفاق می‌افتد و هم کودکان را بی‌نصیب از این رویداد نمی‌گذارد. 

فیلم مریم و میتیل یکی از فیلم‌هایی است که با داستانی پر فراز و نشیب و شیرین به شخصیت دختر بچه‌ای می‌پردازد که از جنگ عبور کرده و حالا در یک پرورشگاه زندگی می‌کند. فیلمنامه دارای پیچیدگی نیست و داستان و فیلم برای کودکان است ضمن اینکه فیلم می‌تواند درباره‌ی کودکان نیز باشد.

 داستان فیلم می‌تواند برای دوره‌های محتلف باشد اما فیلم متعلق به زمانی است که به خوبی و زبانی کودکانه یکی از هزار آسیب جدی پس از جنگ در ایران را نشان می‌دهد. در فیلم به رؤیاهایی  می‌پردازد که می‌تواند به سراغ همه‌ی کودکان برود. رویاهایی که در دوران کودکی می‌تواند شکل دهنده‌ی بسیاری از اتفاق‌های اساسی زندگی شود. پیوند قوی رویا و زندگی در این فیلم به خوبی دیده می‌شود.

مریم شخصیت اصلی این فیلم است که میتیل نام دارد او خانواده خود را در جنگ ازدست داده و حالا در یک پرورشگاه زندگی می‌کند. او در نمایشی به نام «پرنده آبی» بازی می‌کند که نقش کارگردان کار را  حمید جبلی ایفا می‌کند.

مریم در نمایش با خانمی هم‌بازی می‌شود که نامش فرشته روشنایی است و در دیالوگی می‌گوید: «اونایی که ما رو دوست دارن بالاخره برمی‌گردن و یه روزی ما رو پیدا می‌کنن!» همین جمله در تخیلات او باقی می‌ماند و شروع به رویاپردازی می‌کند و در پی رویارویی با زنی که شبیه فرشته است تلاش می‌کند او را پیدا کند.

این مفهوم که کودکان (انسان‌ها) می‌‌توانند از تخیلاتشان استفاده کنند و به جهانی دیگر دست یابند -پرورش قدرت تخیل در روانشناسی- باعث تقویت اعتماد به نفس و بالا بردن مهارت اجتماعی و کلامی می‌شود.

شخصیت‌ها در فیلم متعلق به فضایی است که با کودکان سر و کار دارند، مانند بلقیس خانم که شخصیت بسیار محبوبی بین همه‌ی بچه هاست. نقش او را مرحوم حمیده خیر آبادی بازی می‌کند. او همه را دوست دارد و در این میان مریم رابطه صمیمی‌تری با او دارد. 

افسانه بایگان در دو نقش فرشته روشنایی در نمایش «پرنده آبی» و فرشته خانمی که خانه‌اش روبروی پرورشگاه است، نقش آفرینی دارد.

حمید جبلی در نقش کارگردان نمایش و کسی که با کودکان کار می‌کند و ارتباط خوبی نیز در این راستا دارد. 

مریم که نقش آن را نیاز طارمی بازی می‌کند، دختر خوش سر و زبانی است  که با شیرینی مسئولین پرورشگاه و حتی آقای کارگردان نمایش را به وجد می‌آورد و تلاش می‌کند به مادری که دوست دارد داشته باشد، برسد.

اگر مریم، محوری‌ترین شخصیت این فیلم باشد او نمونه‌ی کودکی است که توانسته از یک سختی بزرگ گذر کند و با استفاده از تمامی قدرتش برای به دست آوردن مادر تلاش کند. داشتن مادر و پدر ساده‌ترین حق هر کودکی است که مریم این حق را در جنگ از دست داده است. 

موسیقی فیلم ساخته‌ی محمدرضا علیقلی است. او در گروه آهنگسازانی است که تجربه‌های موفقی در حوزه‌ی سینمای کودک و نوجوان دارد. سینمای کودکان و نوجوانان با موسیقی و شعر همیشه ارتباطی مستقیم دارد و این به جاودانگی بسیاری از آثار کمک کرده است. 

 کارگردان‌های بسیاری در ساخت فیلم‌های کودک بیشتر به سمت استفاده از اشعار کودکانه و موسیقی‌های جذاب رفته‌اند. «مریم و میتیل» نیز مانند دیگر فیلم‌های سینمای ایران از داشتن موسیقی و شعر خوب بی‌بهره نبوده است. فیلم متعلق به ابتدای ده‌ ی هفتاد است. سال‌هایی که مصایب پس از جنگ وجود دارد. فیلم غمی که در دل یک کودک بدون خانواده است را نشان می‌دهد و بخشی از جهان کودکان آسیب‌دیده از جنگ را. در ابتدای فیلم به اینکه انسان‌ها از جهانی دیگر می‌آیند تا به مادرشان برسند، باز به حضور مادر اشاره می‌کند و در نهایت مریم است که برای داشتن یک مادر تلاش می‌کند و با تخیلات جهان کودکی‌اش پیش می‌رود.

فیلم را فتحعلی اویسی کارگردانی کرده است کسی که بیشتر از اینکه به عنوان کارگردان شناخته شده باشد، به عنوان یک بازیگر در نقش‌های خاص و ماندگار در اذهان به یاد مانده است. او نگاه متفاوتی به جهان کودکانه و کودکی دارد. «مریم و میتیل» فیلمی است که هم برای کودکان مناسب است و هم مناسب خانواده‌ها و آ هایی که با کودکان سروکار دارند فیلم می‌تواند به  ابعاد مختلف زندگی کودکان بپردازد.

یکی از موضوعات مهم در این فیلم اشاره به  کودکان بی‌سرپرست و دغدغههای آنان برای داشتن پدر و مادراست. و همچنین  دغدغه‌ی پدر و مادرهای متقاضی سرپرستی کودکان.