سینماسینما، عزیزالله حاجی مشهدی:

“پناه بر خدا رضایی ” با پشتوانه ی ساخت چند فیلم مستند کوتاه وبلند وهمچنین  فیلم های سینمایی ، این بار به سراغ موضوع دلخواسته یی رفته است که دستمایه ی اصلی کارش را تصاویر صامت و کم تر دیده شده ی جنگ تحمیلی  قرار می دهد. تصاویر صامتی که صد البته با تلفیق مناسب آن ها در کنار بسیاری از تصایر زنده  و فیلم مستند – که به طور طبیعی گاه با استفاده از تصاویر بایگانی شده ی تلویزیونی یا فیلم های مستند – در فیلم ” صدای سکوت ” آب ورنگی تازه پیدا می کند و در شکل تازه ی خود از ترکیب بهینه ومناسبی برخوردار می شود که صد البته در کنار این تناسب و تلفیق مناسب ،  به شدت تاثیر گذار و فراموش ناشدنی نیز به نظر می رسد.

تماشای بریده هایی از فیلم های زنده ی جنگ تحمیلی در جبهه ی جنوب  و همچنین ، بمباران های شیمیایی و عکس های تکان دهنده یی از کشتار آدم های بی دفاع در “سردشت”  و ” حلبچه ” از زنان وکودکان گرفته تا مردان سالخورده وبی پناه و یا حتی دیدن دشتی سوخته با نخل های سر بریده ، آشکارا قلب و روح مان را می آزارد و باردیگر بر این حقیقت تلخ تاکید می کند که “جنگ” یکی از زشت ترین پدیده های ساخته ی آدمی است که  در زیاده خواهی ها و میل به تعدی وتجاوز به حقوق دیگران ریشه دارد و نتیجه یی جز کشتار آدم های بی دفاع و خسارت ها و ویرانی های جبران ناپذیر در پی ندارد!

استفاده از تصاویر کم تر دیده شده ی ده عکاس جنگ (سعید صادقی ، علی فریدون ، اباصلت بیات ، ساسان مویدی ، مجید کریمیان، احسان رجبی ، سعید جان بزرگی ، هدایت الله بهبودی، احمد ناطقی و کاوه گلستان ) به لحاظ بصری  به فیلم غنای سرشاری بخشیده است. برخی از عکاسان  ، در عین حال وظیفه ی راویان فیلم را نیز برعهده می گیرند و به مجموعه ی تصاویر فیلم  مستند جانی تازه می بخشند.  واگویه ی سختی ها و مرارت های کار عکاسان جنگ در کنار رزمندگان ، و بی دفاع بودن و عدم برخورداری آنان از وسایل و تجهیزات ایمنی لازم و گلایه ی همیشگی آنان از کمبود تجهیزات و همواره در معرض آسیب  و خطر بودن – در مقایسه با عکاسان حاضر در جبهه ی دشمن یا عکاسان جنگ در دیگرنقاط جهان – به راستی شنیدنی وتامل برانگیز است. با این همه ، یکایک آنان ،درست مثل رزمندگانی که جان بر کف در خط مقدم حاضر بوده اند ، دوربین هایشان را به عنوان سلاحی اثر گذار به کار گرفته اند تا در انجام رسالت خطیری که بر عهده گرفته اند ، سربلند و موفق شوند.

فیلم ” صدای سکوت ” با برخورداری از برخی عوامل فنی  حرفه یی سینما توانسته است ، ترکیب مناسبی از فیلم ها وعکس های مرتبط با هر فضای مورد اشاره را در کنار هم قرار دهد و با کمک تصویر بردار خود ( مهدی رضایی ) و به مدد صدا گذار و ادغام کننده ی ص مجموعه ی صداهای فیلم (آرش قاسمی ) ضمن استفاده از قطعات مناسبی از موسیقی انتخابی ” کیهان کلهر  ” و ” حسین علیزاده ” به روایت تلخ خود از جنگ تحمیلی ، حال وهوایی متفاوت در مقایسه با نمونه های مشابه این گونه کارهای تلفیقی و ترکیبی، ارایه دهد.تردیدی نیست که بخش عمده یی از امتیاز های ساختاری چنین اثری را باید به حساب تدوین هوشمندانه ی آن گذاشت. کاری که به دلیل تنوع تصاویر و تفاوت رنگ ونور عکس ها و پاره فیلم های گذشته- از تاریخ جنگ تحمیلی- چندان آسان به نظر نمی رسد.” کامران جاهد ” تدوینگر فیلم ” صدای سکوت” در ترکیب بهینه و نهایی این فیلم نقشی کارساز داشته است.

حقیقت تلخ ِکشته شدن پنج هزار انسان بی گناه – اعم از زن ومرد و کودک ونوجوان وآدم های سالخورده-  تنها در زمانی کم تر از پنج ثانیه ، تنها به مدد حضور داوطلبانه ی  عکاسان جنگ قابلیت  ثبت  و ماندگاری پیدا کرده ا ست و به عنوان سند جنایت های جنگ افروزان در حافظه تاریخی ملت ما و همه ی جهانیان تا همیشه  باقی خواهد ماند.

با اهمیت دادن به همه ی امتیازها و ارزش های مضمونی چنین اثری اما ، از یک کمداشت آشکار این فیلم نیز نباید گذشت.  چه خوب بود که بااستفاده از تصویر لحظه هایی کوتاه از چهره ی عکاسان جنگ که از کارهایشان در این فیلم مستند گنجانده شده است و حتی برخی از آنان کار روایتگری بعضی از صحنه ها را نیز برعهده دارند ، با تلفیق مناسبی از عکس ها وفیلم های مستند، رنگ ورویی پر تنوع تر به فیلم داده می شد.

فیلم ” صدای سکوت” که به پایان خود نزدیک می شود ، بار دیگر ، سخن دلنشین وبه یاد ماندنی زنده یاد ” کاوه کلستان ” یکی از استادن برجسته ی عکاسی ایران و از پیشگامان عکاسی جنگ، د ر عنوان بندی آغاز ین فیلم  را در ذهن مان مرور می کنیم که به راستی چه گفته است که ” صحنه هایی به ما نشان داده می شود که انگار به صورت مان سیلی می خورد و امنیت ما را خدشه دار می کند و به خطر می اندازد ! تو  ” می توانی نگاه نکنی ، می توانی هویت خود را پنهان کنی ، مثل قاتل ها ، اما نمی توانی جلوی حقیقت را بگیری ، …هیچ کس نمی تواند ! “