سینماسینما، حمید عبدالحسینی*

حکایت مسعود فراستی و نقدهایش در برنامه هفت حالا به موضوعی تکراری و بارها گفته شده تبدیل شده است اما نقد برخی فیلم‌های جشنواره ۴۰ در میز نقد برنامه هفت با رویکردی فرامتنی، نگارنده را برآن داشت تا به یادآوردی چند نکته بپردازد:
۱. مسعود فراستی انسان با مطالعه‌ای‌ است، وجوه فرم‌گرایانه و تکنیکال سینما را می‌شناسد و از قدرت تحلیل هم برخوردار است؛ او از جمله طرفداران این نظریه است که فرم مقدم بر محتواست یا به عبارت دیگر این فرم است که شکل‌دهنده‌ی محتواست. اما فراستی در اکثر قریب به اتفاق نقدهایش (به ویژه آثار سینمای ایران) محتوا را مقدم بر فرم قرار می‌دهد و در صورتی‌که فیلم از حیث تماتیک و مضمونی فاقد ارزش‌های مورد نظرش باشد با تکیه بر جنبه‌های فرمی و ساختاری می‌کوشد تا از نقد در جهت زیر سوال بردن اثر بهره جوید.
۲. فراستی همواره بر این نکته تاکید داشته و دارد که فیلمساز نباید عقایدش را به فیلم الصاق کند در واقع می‌بایست تمام حرف‌ها به زبان سینما در آید؛ اما خودش برخلاف این دیدگاه بارها آثار مختلف را صرفا با توجیه مسائل فرامتنی (نظیر نحوه جذب سرمایه به فیلم و یا محل سکونت و نوع زندگی کارگردان) مورد تهاجم قرار داده و نادیده گرفته است.(هرچندکه می‌توان به چنین موضوعاتی نیز پرداخت ولی نه به قیمت نادیده انگاشتن سایر ارزش‌های یک فیلم)
۳. رویکرد فراستی در مدیریت میز نقد برنامه هفت صرفا براساس تامین نظرات خود او دور می‌زند به نحوی که انتخاب منتقدان مهمان ترکیب کاملا یکدست و ثابتی دارند و بیان دیدگاه‌های همین افراد هم به صورتی است که اگر فردی نظری عکس نظرات فراستی داشته باشد با برخوردی قهری توسط او روبه رو می‌شود؛ انگار همه‌ی دیدگاه‌ها به نوعی می‌بایست برآیند نظر و نگاه او به شمار رود.
تاکید مسعود فراستی بر پاره‌ای اصول کلاسیک نظیر دوربین که از دیدگاه او و در هر شرایط و موقعیتی می‌بایست فاقد شکل روی دست باشد و یا متر و معیار قرار دادن فیلمسازان بزرگ تاریخ سینما همچون هیچکاک، فورد و برگمان جهت سنجش عیار هر اثر هنری، حالا دیگر به مباحثی موتیف‌وار تبدیل شده که نقدهایش را بیش از پیش به سمت نادیده انگاری سوق داده؛ تا جایی که امروز رسانه‌ها و حتی مخاطبین بیشتر به دنبال نگاه مثبت او به یک فیلم‌اند تا نقدهای منفی‌اش؛ کما اینکه در جمع‌بندی همین جشنواره با نگاهی کاملا متفاوت نسبت به برآیند نظرات، از آن به عنوان یکی از بهترین دوره‌های این رویداد یاد می‌کند!

*نویسنده و کارگردان