سینماسینما، گلاره محمدی

انتخاب انیمیشن کوتاه «در سایه سرو» ساخته شیرین سوهانی و حسین ملایمی در کنار چهار انیمیشن دیگر «مردان زیبا»، «آب نبات جادویی»، «سرگردان و شگفت انگیز» و «اوه!» برای کسب جایزه اسکار بهترین انیمیشن کوتاه را شاید بتوان بهترین خبر برای سینمای ایران خصوصاً در حوزه مهجور مانده انیمیشن دانست.

داستان این انیمیشن درباره ناخدایی است که در دوران جنگ، آسیب‌های روانی شدیدی را تجربه کرده و حالا در تلاش است با زندگی در انزوا و همراهی دخترش، آرامشی نسبی پیدا کند. با این حال، زخم‌های روحی او به‌وضوح در روابطشان تاثیر می‌گذارد. این داستان، به شکلی عمیق و واقعی، بازتاب‌دهنده تأثیرات اختلال استرس پس از سانحه یا همان PTSD بر زندگی افراد و خانواده‌هایشان است و مخاطب را به تفکر درباره آسیب‌های ناشی از جنگ و راه‌های بازسازی زندگی پس از آن دعوت می‌کند.

یکی از نقاط قوت اصلی این انیمیشن، روایت سیال و پُرکششی است که بدون نیاز به دیالوگ‌، مفاهیمی پیچیده را بیان می‌کند. هر قاب از انیمیشن، با تنالیته ای از رنگ‌های گرم  و فرم های ساده و مینیمال، فضای زندگی شخصیت‌ها را ترسیم می‌کند و تماشاگر می تواند مستقیم و بدون کوچکترین واسطه با جهان اثر ارتباط برقرار کند. تمرکز بر جزئیات و سکوت های حساب شده، به‌خوبی حس اندوه، ناامیدی و تلاش برای رهایی را منتقل می‌کند.

باید به این نکته اشاره کرد که تکنیک دوبُعدی کلاسیک، که این انیمیشن از آن بهره برده است، با وجود سادگی در ظاهر، در طراحی و اجرا به شدت پُر زحمت و زمان بر است.

با استفاده از این تکنیک امکان خلق تصاویری تأثیرگذار و شاعرانه‌ فراهم شده که در بر انگیختن احساسات تماشاگر موفق عمل کرده است.

این تکنیک به دلیل فرم تخت و استاتیک خود، اغلب در داستان‌های نمادین و مفاهیم فلسفی بکار گرفته می‌شود. اتفاقی که به نوعی در این انیمیشن هم افتاده و باعث شده تا مخاطب بیش از آنکه مسحور خودنمایی های پیچیده و تکنیکی اثر شود، با مفاهیم عمیق داستان ارتباط برقرار کند و با حرکات پیچیده و چند بعدی یا واقع‌گرایانه درگیر نباشد.

از سوی دیگر مضمون «در سایه سرو» که به موضوعی انسانی و معنوی می‌پردازد، با تکنیک انتخابی آن هماهنگ است. بکارگیری این روش در کنار انتخاب پالت رنگی منحصربفرد فیلم و بکار بردن رنگ‌های تخت و کنتراست‌ قوی در طراحی شخصیت‌ها و صحنه‌ها، جنبه بصری جذابی به انیمیشن بخشیده و به خوبی توانسته حس کهنگی، اصالت، و روایت جاری در جغرافیایی خاص را به نمایش بگذارد.

از دیگر ویژگی های بارز در انیمیشن دو بُعدی کلاسیک، حرکات محدود و آهسته کاراکترها و عناصر تصویری است که این ویژگی با لحن آرام و شاعرانه داستان هم‌خوانی دارد و به بیننده این فرصت را می‌دهد تا با تک تک جزئیات و فراز و فرودهای این روایت همراه شود.

از سوی دیگر، تاثیر موسیقی متن در این انیمیشن قابل انکار نیست.

تنوع موتیف های آهنگین با ضرب‌آهنگ آرام انیمیشن هماهنگ است و حال‌ و هوای داستان را به خوبی به مخاطب منتقل می‌کنند. در لحظات سکوت، صداهای محیطی مانند صدای دریا، باد یا نفس‌های سنگین شخصیت‌ها، به تنهایی بار دراماتیک صحنه را بر دوش می‌کشند و تماشاگر را با فضای حاکم بر داستان همراه می‌کنند.

«در سایه سرو»، بدون شک نمونه‌ای برجسته از قدرت انیمیشن در روایت‌گری است و توانسته با ظرافت و اصالت خود، جایگاه ویژه‌ای در میان رقبای حرفه ای در سطح بین‌المللی پیدا کند.

این اثر، نه فقط یک تجربه بصری قدرتمند، بلکه نمونه‌ای درخشان از نقش انیمیشن در پرداختن به موضوعات انسانی با نگاهی جهانی است و با تمامی ویژگی‌های برجسته‌اش، شایسته‌ جایگاهی ویژه در میان بهترین انیمیشن‌های کوتاه جهان بوده و مخاطب را تا مدت‌ها پس از تماشای آن، با اندیشه‌ها و احساساتش به تامل وا می دارد.

مشتاق تماشای انیمیشن بعدی این تیم خوش فکر، خلاق و حرفه ای هستم و امیدوارم اسکار نود و هفتم برای سینمای ایران شگفتی ساز شود؛ تا دیدن مجسمه طلایی اسکار در دستان شیرین سوهانی و حسین ملایمی لحظه شماری می‌کنم.