سینماسینما، مهدی کوهیان*
چرا جعفر پناهی اعتصاب غذا کرد؟ در این مطلب کوتاه سعی میکنم توضیح دهم که چه اتفاقی افتاده که او را وادار به این تصمیم کرده است.
جعفر پناهی و محمد رسولاف در سال ۱۳۸۸ همراه با ۱۷ نفر دیگر از اعضای خانواده و همکارانش در منزل مسکونی وی بازداشت شدند.
آنها متهم بودند که بدون دریافت مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حال تولید فیلمی هستند که با توجه به التهابات سال ۱۳۸۸ اقدامی علیه امنیت کشور و تبلیغ علیه نظام است.
حال آنکه آن فیلم اصلا ساخته نشد و تنها ۲۰ دقیقه از آن فیلمبرداری شده بود. در واقع عملا هنوز فیلمی ساخته نشده بود که تشخیص داده شود تبلیغ علیه نظام بوده یا خیر و اصولا اجتماع و تبانی بر علیه امنیت کشور اتفاق افتاده است یا خیر!
در دادنامه شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران هر دو به اتهام اجتماع و تبانی بر علیه امنیت داخلی و خارجی کشور به ۵ سال حبس و به اتهام تبلیغ علیه نظام به ۱ سال حبس محکوم شدند.
جعفر پناهی علاوه بر محکومیت زندان به ۲۰ سال محرومیت از فیلمسازی، ۲۰ سال محرومیت از فیلمنامهنویسی، ۲۰ سال محرومیت از سفر به خارج از ایران و ۲۰ سال ممنوعیت از هر نوع مصاحبه با رسانهها و مطبوعات داخلی و خارجی محکوم شد.
در تجدیدنظرخواهی هر دو شعبه ۵۴ دادگاه تجدیدنظر استان تهران، تنها محمد رسولاف را از اتهام اجتماع و تبانی تبرئه و بقیه حکم را تائید کرد.
رسیدگی به اتهامات این متهمین بر اساس قانون آئین دادرسی کیفری ۱۳۸۷ انجام شد که مطابق با ماده ۱۷۴ آن قانون، در جرائمی با حداکثر مجازات مقرر بیش از سه سال حبس با انقضاء مدت ۱۰ سال و کمتر از سه سال با انقضاء ۵ سال از قطعی شدن حکم، اگر اجرای آن شروع نشده باشد، مشمول مرور زمان شده و اجرای آن موقوف میشود.
لذا با توجه به قطعی شدن حکم هر دو در ۴ مرداد ۱۳۸۹ اجرای حکم در تیرماه ۱۴۰۱ فاقد وجاهت قانونی بوده است.
فارغ از این ایراد، وکلای آقای جعفر پناهی پس از بازداشت ایشان اقدام به اعاده دادرسی در دیوان عالی کشور کردهاند. که شعبه ۹ دیوان عالی کشور در تاریخ ۲۳ مهر ۱۴۰۱ با پذیرش اعاده دادرسی آقای جعفر پناهی حکم قطعی صادره قبلی در شعبه ۵۴ را نقض و برای رسیدگی مجدد به شعبه هم عرض یعنی شعبه ۲۱ دادگاه تجدیدنظر ارجاع میکند.
استدلال دیوان عالی کشور در نقض حکم آقای جعفر پناهی این است که “با استناد به اصول ۹، ۲۳ و ۲۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در شناسایی آزادی بیان و برخورد اندیشه ها حق و بلکه تکلیف است و اصلاح امور بخش لاینفک هر جامعه به شمار میرود و گفتمان های گوناگون جاری در کشور نیازمند نقد و راستی آزمایی است تا شکاف ها و رویه های نادرست ترمیم و بازسازی شود. اعاده خواه {جعفر پناهی} که از جمله هنرمندان مطرح کشور بوده و آثار هنری وی حائز جوایز بین المللی از جمله در جشنواره ونیز ۲۰۲۲ شده موجب تفاخر مجامع هنری کشور ما در عرصه جهانی شده است. وی با ساختن فیلم، ارزشهای متعالی که به آن باورمند بوده را بازآفرینی کرده است. این ارزشها که بر فهم و دیدگاه فرد هنرمند بنیاد داشته و از تخیل و درک عاطفی او نشات گرفته و مبین سوء نیت وی نیست.”
اگر فرض محال کنیم که مرور زمان قانون آئین دادرسی کیفری ۱۳۸۷ با تصویب قانون آئین دادرسی کیفری ۱۳۹۳ شامل حال جعفر پناهی نمیشود (که میشود چون در مواردی که قانون لاحق به ضرر متهم است، قانون عطف به ما سبق نمیشود) نقض حکم توسط دیوان عالی کشور موجب توقف اجرای حکم است.
ماده ۴۷۸ قانون آئین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ میگوید “هرگاه رأی دیوانعالی کشور مبنی بر تجویز اعاده دادرسی باشد … اجرای حکم تا صدور حکم مجدد به تعویق میافتد و چنانچه از متهم تأمین أخذ نشده و یا تأمین منتفی شده باشد یا متناسب نباشد، دادگاهی که پس از تجویز اعاده دادرسی به موضوع رسیدگی میکند، تأمین لازم را أخذ میکند.”
بنابراین شعبه ۲۱ دادگاه تجدیدنظر استان تهران، میبایست بلافاصله قرار توقف اجرای حکم تا صدور حکم مجدد را صادر و با توجه به سپردن تامین مناسب در همان سال ۱۳۸۸ دستور آزادی جعفر پناهی را صادر میکرد و اگر بر فرض آن تامین را متناسب نمیدانست، باید تامین لازم را مجددا اخذ میکرد و نسبت به آزادی ایشان اقدام میکرد.
در طول حدود ۴ ماه گذشته عملا جعفر پناهی بدون هیچ دلیلی در زندان بوده است.
جعفر پناهی به این باور رسیده است که قرار نیست قانون در خصوص او اجرا شود.
*کارشناسارشد حقوق ارتباطات
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- معرفی اعضای هیات مدیره انجمن تهیهکننده-کارگردانها
- جشنواره فریبورگ و نمایش ۵ فیلم کوتاه ایرانی
- برگزاری هماندیشی انجمن صنفی ویاودی / شتابِ قانونگریزِ دیجیتال و تلاش برای انتظامبخشی به پلتفرمها
- در نشست بررسی برنامه هفتم توسعه مطرح شد؛ عسگرپور: برنامه، ساختاری کاملا سنتی دارد / ویاودیها تبدیل به شبکههای تلویزیون میشوند؟
- ۲۰ فیلم برتر تاریخ جشنواره ونیز معرفی شدند/ «دایره» در رتبه شانزدهم
- گفتوگو با وحید آگاه و مهدی کوهیان/ بررسی حقوقی رأی صادر شده برای یک بازیگر زن
- چالشهای امروز ساترا و تاثیر آن بر آینده نمایش خانگی
- «تجربه»ی تابستانی با «محمد رسولاف» و «طوسی حائری» روی پیشخوانِ مطبوعات
- منابع فرانسوی: محمد رسولاف در پی ممنوعیت خروج از کشور از حضور در هیأت داوران کن بازماند
- جایی که ترس نیست/ نگاهی به فیلم «خرس نیست»
- عسگرپور: واگذاری تنظیمگری به هر نهادی نیازمند قانون است و نه آییننامه
- برای آنکه رفت… برای آنکه ماند…/ نگاهی به فیلم «خرس نیست»
- نسخه ویژه نابینایان «بادکنک سفید» با صدای گلاره عباسی منتشر میشود
پربازدیدترین ها
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- محمد رسولاف با «دانه انجیر مقدس» به کن باز میگردد
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟
- ۳ جایزه جشنواره مسکو به «آه سرد» رسید
آخرین ها
- عسگرپور: از جانب مدیران کم تسلطِ سطحینگر، مورد حمله قرار میگیریم که شما از فروش فیلمها خوشحال نیستید/ از کجا به کجا رسیدیم!
- پخش سریال «حشاشین» در ایران ممنوع شد
- همراه اول حامی برگزاری ششمین رویداد ایران اکسپو
- حضور معاون وزیر حملونقل و زیرساخت ترکیه در غرفه همراه اول
- محاکمه در خیابان/ نگاهی به تازهترین قسمت سریال «افعی تهران»
- جایزه بزرگ جشنواره کازابلانکای مراکش به «برندهها» رسید
- ۲ انیمیشن ایرانی به جشنواره معتبر انسی راه یافتند
- «رُخ» بهترین مستند جشنواره فیلم مسکو شد
- «آوای ابرها» به جشنواره کاریبتونز کلمبیا راه یافت
- ۳ جایزه جشنواره مسکو به «آه سرد» رسید
- خانواده قاتل از «بیبدن» شکایت میکنند؟
- فوت کارگردان فرانسوی برنده نخل طلا و سزار/ لوران کانته درگذشت
- نسخهی آزادیِ لانتیموس/ نگاهی به فیلم «بیچارگان»
- نکوداشت اکبر زنجانپور در نوزدهمین «شب کارگردان»
- حضور همراه اول در بزرگترین نمایشگاه فناوری ترکیه
- معرفی همراه اول بهعنوان کارفرمای برتر سلامتمحور
- «در سایه سرو» از جشنواره ایتالیایی جایزه گرفت
- فیلم ایرانی نامزد قدیمیترین جایزه سینمایی اروپا شد
- کیوسکهای دیجیتال نخستین اپراتور سلامت کشور رونمایی و نصب شد
- تحلیل رسانههای فرانسوی از حضور فیلم رسولاف در بخش مسابقه کن/ یک انتخاب سیاسی
- فیلمهای «رکوردزن» و زنگ خطر برای آینده این سینمای محترم!
- «هواخوری» روی صحنه میرود
- تمدید مهلت شرکت در جشنواره «خیمه شب بازی»
- سینماسینما/ گفتوگو با کن لوچ درباره «بلوط پیر» و دیگر چیزها/ امید، فعالیتی سیاسی است
- نسخه ویژه نابینایان «همسر» با صدای مسعود فروتن منتشر میشود
- نمایش «شیرین» کیارستمی در جادوی سینما بنیاد حریری
- آغاز ثبتنام دهمین دوره کارآموزی همراه اول
- تتلو در دادگاه: عذرخواهی میکنم
- مستانه مهاجر داور جشنواره الجزایر شد
- فیلم ترنس مالیک به جشنواره کن نرسید/ لیلا حاتمی با مریم مجدلیه به ونیز میرود؟