سینماسینما، یاسمن خلیلیفرد
عنوان فیلم این تصور را در ذهن مخاطب ایجاد میکند که با اثری سیاسی مواجه است. اما به محض آغاز فیلم و از همان سکانس ابتدایی و ورود نادر به تهران پی میبریم که «کفایت مذاکرات» فیلمی است از جنس بسیاری از کمدیهای معمول و مرسوم این روزهای سینمای ایران؛ کمدیهایی که طی پنج، شش سال گذشته گیشه را در دست داشتند و ضمانتی بودند بر فروش و حالا به نظر میرسد که دورانشان رفتهرفته به سر رسیده و تکراری شدن موضوعات و حتی ترکیب بازیگرانشان دیگر مخاطب را اقناع نمیکند.
«کفایت مذاکرات» اولین بار در دورهی قبلی جشنوارهی فیلم فجر به نمایش درآمد و حالا و پس از اکران این چرایی پیش میآید که آیا جای چنین فیلمی در جشنواره است؟ و اساساً چه تمایزی میان این فیلم با دیگر کمدیهای مشابه وجود داشته که «کفایت …» به جشنواره راه پیدا میکند و دیگر همقطارانش نه؟!
به هر روی، فیلم در ژانر خود اثری سرپاست که قصهای هم دارد و با وجود بسیاری از موقعیتهای نهچندان خلاقانه و بهرهگیری افراطیاش از کمدی موقعیت، پا به لودهگری و شوخیهای زنندهی جنسیتی نمیگذارد.
«کفایت مذاکرات» پیرنگ داستانی مشخصی دارد، اما نقطه اتکایش داستانش نیست بلکه بازیگرانش هستند و البته شوخیهایی که به واسطهی حضور آنها و نه بنا بر الزام قصه شکل میگیرند. گرچه فیلم از شوخیهای جنسیتی که در قحطی کمدیهای خوب تنها دستاویز نجات این دسته از کمدیهاست بهره نگرفته، اما شوخیهایی که موقعیتهای روایت را میسازند نیز بیرمقاند و کار را به کمدیهای از مد افتادهای نزدیک میکنند که دیگر برای تماشاگر خندهدار نیستند.
«کفایت مذاکرات» فیلمی قصهگوست واتفاقهایش را در یک زمانبندی درست و در رشتهای بههمپیوسته میچیند، بدین ترتیب فیلم ریتم دارد و سرپاست اما مشکل اساسی نخنما بودن قصه، موقعیتها و اکتها و شوخیهای شکلگرفته توسط بازیگرهاست.
ایدهی مرکزی جذاب است اما قصهای که از دلش بیرون آمده چندان نو و تازه نیست. علاوه بر آن فیلم گاه آنقدر درگیر خردهروایتها میشود که مخاطب قصهی اصلی را فراموش میکند و این اشکال اساسی فیلمنامه است.
سهیل موفق، شمایل تازهای را از هیچیک از بازیگرانش نشان نمیدهد. زوج غفوریان – کیایی کاملاً قابلپیشبینی و قابلانتظارند. چه به لحاظ جنس و نوع بازیهایشان و چه از منظر نقشهایی که به آنها محول شده است. شخصیتها عموماً به تیپ شبیهاند و این تیپها نیز کاملاً برای مخاطب این جنس از سینمای کمدی آشنا هستند. حتی به نظر میرسد گاهی فیلم توقف میکند تا بازیگران به چشم بیایند.
«کفایت مذاکرات» دست روی موضوع حساسی به لحاظ اجتماعی گذاشته که تاکنون بارها دستمایهی ساخت درامهای جدی و تلخ قرار گرفته است؛ رحم اجارهای. اینکه چنین ایدهای برای نخستین بار وارد سینمای کمدی میشود اتفاق خوبیست، اما پرداخت سطحی و ناکارآمد به چنین موضوع مهم و حساسی از تأثیرگذاری و اهمیت آن کاسته است گویی که فیلمساز بدون آگاهی از مناسبات اجتماعی و زندگی طبقهی زیرمتوسط تنها ناخنکی به مسائل مربوط به آنها زده و توجه بیشتر به همان شوخیهاست.