سینماسینما، حدیث جان بزرگی*
فیلم مستند بهارستان خانه ملت چنانچه از نامش پیداست به مجلس نمایندگان مردم ایران میپردازد و سیر تاریخ سیاسی ایران را از زمان امضای فرمان مشروطیت توسط مظفرالدین شاه قاجار تا آغاز انقلاب اسلامی با برشهایی از تاریخ نشان میدهد؛ برشهایی که همگی با محوریت مجلس شورای ملی، به صورت زنجیروار در یک سیر زمانی قرار گرفتهاند و سندی تصویری از وضعیت مجلس و حوادث پیرامون آن از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی ارائه میدهد.
این مستند به قاعده تمام فیلمهای مستند تاریخی، برگهایی از تاریخ را با نشان دادن عکس، فیلم و صدا به مخاطب مینمایاند و مانند یک کتاب مصوَر و مصوَت تاریخی میماند که تماشایش جذاب و روایتش سرراست است. تاریخ معاصر ایران پر از اتفاقات کوچک و بزرگ و پیچشها و تلاطمهای متعدد است و کاری که بابک بهداد (کارگردان فیلم) در انتخاب و غربال وقایع و ارائه اسناد با در نظر گرفتن یک لوکیشن واحد یعنی مجلس در بازه زمانی هفتاد و دو سال انجام داده جالب توجه است.
این فیلم که نخستین بار در جشنواره فیلم فجر سال ۱۳۹۷ به روی پرده سینما رفت موفق به کسب سیمرغ بلورین بهترین مستند از این جشنواره شد و در ادامه در جشنواره سینما حقیقت، جشن خانه سینما و چندین جشنواره خارجی و داخلی دیگر شرکت و جوایز متعددی دریافت کرد، تنها مستند تاریخ معاصر ایران پیرامون مجلس مشروطه از تولد تا پایان است. نحوه شکل گیری مجلس و خاستگاه نمایندگان مردم در دولتهای گوناگون، و حضور شاهان قاجار و پهلوی و شخصیتهای مهم تاریخ معاصر همچون ستارخان و باقرخان، آیت الله مدرس، آیت الله کاشانی، دکتر مصدق، قوام السلطنه و… در فیلم به ایجاز روایت میشود. شاید در تاریخ معاصر ایران کمتر فیلمی داشته باشیم که به سیر انقلاب مشروطه و مجلس در زمان پرداخته باشد و بهارستان خانه ملت با نکاتی که دربارهاش ذکر شد فیلمی شاخص در همان تعداد اندک است.
در بین وقایعی که بر مجلس میرود به ملی شدن صنعت نفت و کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ و اختلافات شاه و مصدق نیز پرداخته میشود که مرور آن در سالگرد این واقعه (امروز) خالی از لطف نیست. فیلم با پیروز شدن انقلاب اسلامی و خروج محمدرضا شاه از ایران و تشکیل دولت بازرگان به پایان میرسد اما مجلس را که به مجلس شورای اسلامی تغییر نام داده و مکانش همان بهارستان است صرفاً در قالب بنا و ساختمان جدیدی میبینیم که در حال بازسازی است.
*مستندساز