تبریزی‌های افراشته در باد/ نگاهی به فیلم «آتابای»

سینماسینما، دکتر مه‌ناز رونقی

آتابای شعر است، شعری سروده شده در روستای پیرکندی خوی، شعری محلی با صدایی خش دار که طنین می اندازد در ذهن و می ماند روزها. می خواهی انگشت کوچک کسی را بگیری تا جوابی بگیری از او. جواب تمام سوال های بی جواب مانده زندگی ات را. فیلم در این لحظات افسانه ای  کهن می شود و می ماند همانطور که خواب هایمان مانده اند با ما. پیش از این در سینمای ایران فیلم هایی را با محوریت شهر داشتیم که شهر به کاراکتر تبدیل می شود، در سینمایی که کمتر قصه محور بوده است در سینمای عباس کیارستمی یا صفی یزدانیان. نیکی کریمی حال به سراغ طبیعت و فرهنگ بکر آذربایجان رفته است. فیلم در بزنگاه هایی قاب های نوری بیلگه جیلان را به ذهن می آورد و گاه شعرهای جمال ثریا را. کارگردان در پنجمین فیلمش به سرزمینی رفته که پر از قصه و افسانه است. ماهی های قرمز در رودخانه رها می شوند تا افسانه ای را بازسازی کنند و آن را برای گردشگری واگویه کنند. از نگاه مطالعات فرهنگی ارتباط سینما و فرهنگ بسیار حائز اهمیت است و سینمایی که از فرهنگ غنی محلی پرمایه شود قابل تامل است. جغرافیای زیستی و فرهنگی در این زادوبوم پر از شگفتی است. از نگاه فرمالیستی، قاب های زیبا، هارمونی، ریتم، کمپوزیسیون، ترکیب رنگ، فیلم از ارزش زیبایی شناختی بالایی برخوردار است و در تحلیل تماتیک عشق، تقدیر و زن اصلی ترین تم های قصه است، زنان قربانی…

آب و باد و خاک و آتش عناصر اربعه در فیلم نمادهایی هستند که با روش نشانه شناسی فرهنگی یوری لوتمان می توان بار مفهومی آن را دریافت.

هادی حجازی فر با بازی درخشان توانست آتابای را عمیقا جان بخشد. او گسی فرهنگ آذری را به کام مان می نشاند. فرهنگی عمیق با هزارتوهای فراوان که گاه در لابیرنتش گم می شوی و موسیقی حسین علیزاده این فضاسازی را تکمیل می کند. سامان لطفیان مدیر فیلم برداری آتابای است. فیلم برداری خوب و گاه دوربین روی دستی ماهرانه که صحنه های نفس گیری را به یادگار می گذارد. اگر از انباشت المان های فرهنگی که از فیلم بیرون می زند و چند دیالوگ بین سیما و آتابای که به ظرافت نگاشته نشده بگذریم، آتابای یک شعر است، شعری محزون که به جان می نشیند. تلخکام می شویم. تلخی‌ای که ثمره ای فرهنگی است که چون کوه سخت است و بلند. به بلندای تبریزی‌های افراشته در باد. 

ثبت شده در سایت پایگاه خبری تحلیلی سینما سینما کد خبر 166762 و در روز دوشنبه ۶ دی ۱۴۰۰ ساعت ۱۴:۳۶:۲۶
2024 copyright.