سینماسینما، محمد تاجیک: باران از  ساخته های مهم مجید مجیدی است. چند سال پیش بود رجبی از مدیران سابق بنیاد سینمایی فارابی خاطره جالبی از فیلم ‘باران’ ساخته مجیدی تعریف کرده بود و گفته بود : در زمان نمایش این فیلم در آلمان بودم. در آن زمان پاپ در این کشور در پیامی به همه کاتولیک های این کشور از آنها خواست این فیلم را حتما ببینند زیرا این فیلم تمام زیبایی های خداوندی را به نمایش می گذارد. حال آنکه ما در ایران نسبت به این فیلم هیچگاه چنین رویکردی نه در مجامع دینی و نه در مجامع هنری نداشتیم.

/روایت مجیدی درباره باران/

اما مجیدی در زمان اکران باران در سال هشتاد، در پاسخ به سوالی در خصوص صحبت نکردن باران (دخترافغانی) در طول فیلم گفت: در این فیلم سعی کرده‌ام گوشه‌ای از مصایب ملت افغانستان را به گوش مردم جهان برسانم و باران سمبل این ملت است و صدای باران همیشه خاموش بود چرا که معتقدم صدای ملت افغانستان همچنان خاموش است. مجیدی همچنین درباره قهرمان پسر در فیلم‌هایش گفته است: قهرمانان ظاهرا پسر بودند، در “بچه‌های آسمان” نقطه عطف “زهرا”یی است که کنار علی و در “باران”، شخصیت دختری “باران که “لطیف” را به آن عشق حقیقی می‌رساند.

/باران و سفرقندهار نامزد جوایز فیلم اروپا/

اما درزمان نمایش فیلم باران درایران وجهان ،در مراسم جوایز فیلم اروپا ۲۰۰۱ که در روز ۱۰ آذر ماه در تمپودروم شهربرلین در کشور آلمان برگزار شد، علاوه بر “سفر قندهار” ساخته محسن مخملباف، “باران” مجید مجیدی نیزنامزد دریافت جایزه بهترین فیلم غیراروپایی بود. البته در آن زمان مطبوعات سینمایی، بخت اول جوایز فیلم اروپایی ۲۰۰۱ را به فیلم فرانسوی “سرنوشت شگفت انگیز آملی پولن آملی” ساخته ژان پیرژونه اختصاص داده‌ بودند

/باران بهترین فیلم مونترال/

اما باران همانند دو ساخته قبلی آقای مجیدی ،حضور پرافتخاری در جشنواره بسیار معتبر مونترال داشت. بیست و پنجمین جشنواره جهانی فیلم مونترال با اعطا جایزه بزرگ قاره آمریکا برای بهترین فیلم به « باران» ساخته مجید مجیدی به کار خود پایان داد.مجیدی که پیش از این در سال‌های ۱۳۷۶، ۱۳۷۸ با فیلم‌های «بچه‌های آسمان» و رنگ خدا جایزه بزرگ ویژه هیات داوان و جایزه بزرگ قاره آمریکا را از این جشنواره بزرگ جهانی به ارمغان آورده بود، در کانادا شگفتی ساز شد و برای سومین بار در فاصله‌ای کوتاه جایزه اصلی یکی از رویدادهای سینمایی یازده‌گانه برتر جهان را به خود اختصاص داد که این امر در نوع خود کم نظیر و غرور‌آمیز بود، «باران» که به اشتراک با فیلم «رها شدگان» ساخته آرپاد سوپستیز از مجارستان جایزه اول جشنواره مونترال را از آن خود کرده، جایزه کلیسای جهانی را نیز دریافت نمود.
بازتاب “باران” بر صفحات اول روزنامه‌های مونترالدر واقع باید گفت مجید مجیدی با دریافت جایزه بزرگ قاره آمریکا در سه نوبت دست به کاری بزرگ زدکه نظیر آن کمتر در جشنواره‌های بین‌المللی سینمایی به چشم خورده است.

/دوباره به مونترال برگرد!/

دریافت سه جایزه بزرگ در فاصله سال‌های ۸۰ – ۷۶ از یکی از جشنواره‌های یازده گانه ممتاز دنیا افتخاری بی‌همتا را نصیب مجیدی کرده بود، به همین سبب منتقدان و روزنامه‌نویسان پس از پایان بیست و پنجمین جشنواره جهانی فیلم مونترال که از ۲ تا ۱۲ شهریور ماه سال ۸۰ در کشور کانادا برگزار شد، عناوین مطلب و مقالاتشان را به این مهم اختصاص داده‌اند. روزنامه “لا – پرس” چاپ مونترال به تاریخ سه‌شنبه ۱۳ شهریور ، به قلم استفانی بروبه با ستایش از مجیدی این سوال را از مجیدی می کند که آیا کارگردانی که جوایز بزرگ جشنواره در سال‌های ۱۹۹۷ برای “بچه‌های آسمان” و ۱۹۹۹ برای “رنگ خدا” برده بود. آقای مجیدی، آیا دردوره بعد به جشنواره جهانی مونترال باز می‌گردی؟مجیدی نیز جواب می دهد : نمی‌دانم، همیشه این احتمال وجود دارد چون مونترال شهری بوده که بخت‌هایی بزرگ را به من ارزانی داشته است.
پل وینوئو در روزنامه “لوژورنال دو مونترال”‌در همان روز، عنوان اصلی صفحات هنری راه به “سومین جایزه بزرگ آمریکا برای مجید مجیدی” اختصاص داده است، اما شاید جالب‌ترین مطلب روزنامه‌ای درباره‌ اختتامیه مونترال در روز ۱۳ شهریور ماه به قلم مت رادز در روزنامه “گزت” به چاپ رسیده باشد،که در مطلبی به ستایش از فیلم باران پرداخته بود.

/رقابت‌ شرکت‌های بزرگ سینمایی برای تصاحب  “باران”/

اما در زمان نمایش فیلم باران مجیدی ،شرکت‌های بزرگ پخش کننده فیلم‌های سینمایی در آمریکا، برای تصاحب امتیاز پخش فیلم سینمایی “باران” با یکدیگر به رقابت پرداختند. بر اساس گزارش خبرگزاری ایسنادر آن زمان ، این در حالی بود که فیلم “باران” هنوز در هیچ جشنواره خارجی شرکت ننموده بود ، بلکه نمایش عمومی آن در ایران نیز آغاز نشده بودو این در شرایطی بود که شیوه متداول جهت ابراز تمایل به پخش یک اثر هنری، پس از کسب محبوبیت در نمایش عمومی، یا حضور در جشنواره‌های خارجی بود. و “باران” از معدود آثار اثر هنری بود که قبل از حضور در جشنواره‌های خارجی و نمایش عمومی، مورد استقبال شرکت‌های پخش کننده بزرگ خارجی قرار می‌گرفت. درآن زمان شرکت‌های سونی پیکچرز، یونیورسال، میراماکس و لانزگیمت، هر یک سعی داشتند، امتیاز پخش فیلم سینمایی “باران” در آمریکا را نصیب خود کنند، و در این میان شرکت میراماکس که پیشتر امتیاز پخش فیلم سینمایی “بچه‌های آسمان” را نصیب خود کرده بود، توانست مجددا امتیاز پخش اثری از مجید مجیدی و سینمای ایران را به خود اختصاص دهد. در آن زمان “هاروی واینشتاین” رییس شرکت میراماکس در خصوص فیلم سینمایی “باران” چنین گفته بود: “باران یک اثر ناب هنری است، با زیباترین کارگردانی که من در سال‌های اخیر دیده‌ام” (نقل از خبرگزاری استاف staff Reporters in new york مورخ هشتم آگوست ۲۰۰۱ میلادی) .

/باران حرکتی است از جهنم آهن و سیمان به بهشت و طبیعت/

طهماسب صلح‌جو، منتقد مطرح سینما در همان زمان در اظهاراتی در خصوص فیلم « باران »گفته بود: مجیدی واقعیات را با احساس و عاطفه محض به نمایش می‌گذارد و گاه احساسات خود را با لحظه‌های شاعرانه‌ای توصیف می‌کند. وی افزوده بود : باران با تاریکی، سیاهی، ازدحام، آشفتگی و فضایی که به شهر تعلق دارد، شروع می‌شود و رفته رفته به سمت روشنایی، رنگ‌های طبیعی و عرصه آغوش طبیعت و طراوت و سر زندگی می‌رسد. این فضای مجیدی همراه با تحول در شخصیت محوری فیلم است. شخصیت اصلی در این فضای تاریک با عشق آشنا می‌شود و می‌بینیم که تکنیک نیز در خدمت تمهیدات محتوی است؛ ما از تکنیک به درون مایه می‌رسیم. حتی به نظرم می‌شود گفت باران حرکتی است از جهنم آهن و سیمان و برج و آتش به بهشت و طبیعت.

/ندای مظلومیت یک ملت زجر کشیده/

رییس سازمان تبلیغات اسلامی از جمله افرادی بود از فیلم باران ساخته مجید مجیدی در جشنواره فیلم فجر ستایش حجت‌الاسلام محمدی عراقی در گفت و گویی از فیلم باران به عنوان فیلمی اجتماعی و دارای پیامی انسانی یاد کرد. وی همچنین اضافه نمود: فیلم باران از یکسو رنج و مصیبت و محرومیت ملت مسلمان افغانستان را همراه با سخت‌کوشی و صداقت زنان و مردان افغانی فریاد می‌کند و از سوی دیگر ذهنیت‌های نادرست درباره برخی اقوام را که به وحدت اسلامی لطمه وارد می‌کند، تصحیح می‌نماید. وی همچنین با اذعان به این که اگر به جای داوران جشنواره محترم بودم حتما این فیلم را انتخاب می‌کردم اظهار امیدواری کرد که این فیلم با پیام انسانی و جهانی که دارد بتواند ندای مظلومیت یک ملت رنجیده و زجر کشیده را به گوش مردم جهان برساند.

/زرشک زرین به شور عشق رسید جایزه ویژه به باران/

اما باران از جوایز منتقدان سینمایی نیز بی نصیب نماند. درمراسم اهدای جایزه منتقدان به همت انجمن منتقدان و نویسندگان ایران در موزه هنرهای معاصر برگزار شد جایزه ویژه هیات داوران به این فیلم رسید. در این مراسم انجمن منتقدان و نویسندگان ایران: لوح تقدیر بهترین فیلم‌نامه را به سیدرضا میرکریمی برای فیلم زیر نور ماه، بهتر کارگردانی به بهرام بیضایی برای فیلم سگ‌کشی و جایزه بهترین فیلم را به فیلم سگ کشی اهدا کرد. لوح تقدیر و جایزه ویژه به مجید مجیدی برای فیلم باران اهدا شد. همچنین جایزه زرشک زرین به فیلم شور عشق داده شد.

/تقدیر از مجیدی، پس از ایستووود و جارموش با نمایش باران/

اما این ساخته مجید مجیدی، پس از درخشش و افتخار آفرینی بیاد ماندنی در بیست و پنجمین جشنواره جهانی فیلم مونترال، در نهمین جشنواره فیلم هامبورگ به نمایش در آمد. بر اساس گزارش خبرگزاری ایسنادر آن زمان ، مجید مجیدی که جایزه داگلاس سیرک برای یک عمر فعالیت سینمایی را در آن دوره از جشنواره هامبورگ از آن خود می‌کرد، باران را در نخستین نمایش اروپایی در این رویداد سینمایی به نمایش گذاشت.

این جایزه در ادوار گذشته به سینماگرانی صاحب نام از جمله کلینت ایستوود (۱۹۹۵)، استفن فریزر (۱۹۹۶)، جودی فاستر (۱۹۹۷)، پیتر ویر (۱۹۹۸)، جیم جارموش (۱۹۹۹) و ونگ کار – وای (۲۰۰۰) اعطا شده بود، نام خود را از ملودرام ساز بزرگ هالیوود و خالق آثاری چون ”تقلید زندگی”‌و “برباد نوشته” وام گرفته بود.

چه کسانی باران را پسندیدند؟

جالب است بدانیدمرکز تحقیقات و مطالعات معاونت سینمایی در زمان اکران عمومی باران طی گزارشی نوشته بود: این مرکز تلاش خود را در خصوص سلسله پژوهش‌هایی در زمینه شناخت و سنجش بازخورد تماشاگران سینمای ایران تداوم بخشیده و در ادامه نظرسنجی‌های خود اقدام به نظر سنجی درباره فیلم “باران” در سینماهای فرهنگ و بلوار در روزهای ۷ و ۸ آبان ماه سال هشتاد نمود که مجموعا ۱۰۱۴ نفر به سوالات پرسشنامه پاسخ دادند که بر اساس این آمار ۳۹/۵ درصد بینندگان شهرت کارگردان فیلم را به عنوان انگیزه اولیه تماشای فیلم ذکر کردند. در این نظرسنجی بیشترین حجم فراوانی پاسخ دهندگان از نظر سطح تحصیلات متعلق به دیپلمه‌هاست (۳۷/۹ درصد) و در رده بعدی لیسانس‌ها با ۲۵ درصد قرار دارند. از نظر جنسیت ۵۲/۶ درصد مرد و ۴۳/۹ درصد آن زن (پاسخگویان مرد ۸/۷ درصد بیشتر از پاسخگویان زن) است؛ آزمون‌های انجام گرفته نشان می‌دهد، مردها از فیلم باران رضایت بیشتری دارند؛ از نظر تاهل نیز ۵۸/۴ درصد مجرد و ۳۶/۹ درصد متاهل (تماشاگران مجرد ۲۱/۵ درصد بیشتر از تماشاگران متاهل است) می‌باشند. در این آمار دانشجویان با ۲۸/۱ درصد، دانش آموزان با ۱۵/۸ درصد و کارمندان با ۱۱/۱ درصد به ترتیب بیشترین حجم نمونه مورد مطالعه را به خود اختصاص داده بود. همچنین عکس و پوستر فیلم جلوی سینمای با ۳۱/۴ درصد در صدر جدول اطلاع رسانی و تبلیغ در تلویزیون ۲۷/۸ درصد در رده بعدی قرار دارند؛ بر اساس این نظرسنجی کسانی که از طریق آگهی در مجلات و روزنامه‌ها و عکس و پوستر فیلم جلوی سینما از نمایش فیلم اطلاع یافته‌اند تمایل به تماشای دوباره فیلم دارند و آن را فیلمی آموزنده و سرگرم کننده می‌دانند. طبق آزمون‌های انجام شده ۲۰/۹ درصد توصیه دوستان (پیام شفاهی) را انگیزه اولیه تماشای فیلم ذکر کرده‌اند؛ کسانی که به دلیل شهرت کارگردان فیلم و توصیه دوستان به تماشای آن رفته‌اند، تمایل به تماشای دوباره فیلم دارند و دوستان خود را به تماشای آن تشویق می‌کنند؛ آن‌ها با موضوع فیلم موافقند و آن را آموزنده می‌دانند و کسانی که به اصرار فرزندان به تماشای فیلم رفته‌اند آن را را سرگرم کننده می‌دانند. فیلم “باران” ساخته مجید مجیدی در اکران عمومی که از تاریخ ۱۸ مهر ماه شروع و تا تاریخ تهیه گزارش ۱۸ آذر ماه ادامه داشت در سینماهای تهران فروشی بالغ بر ۹۲ میلیون تومان داشت.