۲۷ سپتامبر سالروز تولد آرتور پن کارگردان آمریکایی است که با فیلم‌هایی چون «بانی و کلاید» و «بزرگ‌مرد کوچک» به رنسانس هالیوود در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ کمک کرد.

به گزارش «سینماسینما»، آرتور پن که متولد ۱۹۲۲ در فیلادلفیا در ایالت پنسیلوانیا بود، سه بار برای فیلم‌های «معجزه‌گر»، «بانی و کلاید» و «بزرگ‌مرد کوچک» نامزد اسکار بهترین کارگردان شد. او اغلب به بازیگران خود اجازه بداهه‌پردازی می‌داد و بیش از همه به خاطر استعدادی که در واداشتن آن‌ها به نمایش احساسات مختلف داشت، معروف بود.

آرتور پن بیشتر عمر خود را در نیویورک گذراند و در دو حوزه تئاتر و سینما و گاهی هم تلویزیون فعال بود. او اغلب درمورد نگاه فیلم‌هایش با استودیوهای فیلمسازی درگیر بود. او ابتدا با کارگردانی نمایش‌هایی چون «معجزه‌گر» و «راه خانه» که برنده جوایز تونی شدند در برادوی برای خود اسم و رسمی به هم زد و از اوایل دهه ۱۹۶۰ وارد دنیای سینما شد.

آثار پن متأثر از تحولات سیاسی و اجتماعی آن دهه بود. «بانی و کلاید» با تلفیق شوخ‌طبعی و جار و جنجال سینماروها را ترغیب کرد با یک زوج قانون‌شکن در دهه ۱۹۳۰ ابراز همدردی کنند و «بزرگ‌مرد کوچک» هم داستان فتح غرب وحشی را در حالی به تصویر کشید که سرخ‌پوست‌ها آدم‌های خوب داستان بودند.

از دیگر فیلم‌های آرتور پن می‌توان به وسترن «تیرانداز چپ‌دست» با بازی پل نیومن، اقتباس سینمایی «معجزه‌گر» با نقش‌آفرینی برنده اسکار آن بنکرافت، درام «تعقیب» با بازی مارلون براندو، جین فوندا و رابرت ردفورد، «برکه‌های میزوری» قصه‌ای درباره قانون‌شکنان با بازی مارلون براندو و جک نیکلسن، تریلر لس آنجلسی «حرکت‌های شبانه» با بازی جین هکمن و «رستوران آلیس» بر مبنای ترانه‌ای از آرلو گوتری، اشاره کرد.

پن در سال‌های آخر به تلویزیون بازگشت و به عنوان مدیر تولید با سریال «قانون و نظم» که پسرش، متیو اپیزودهایی از آن را کارگردانی کرد، نامزد دریافت جایزه امی شد. او یک اپیزود از سریال ۱۰۰ Centre Street به تهیه‌کنندگی سیدنی لومت را هم کارگردانی کرد.

پن ابتدا علاقه‌ای به کارگردانی «بانی و کلاید» نداشت، اما با اصرار وارن بیتی که پیش از این در فیلم Mickey One او بازی کرده بود پذیرفت این فیلم را کارگردانی کند. فیلمنامه «بانی و کلاید» را رابرت بنتن و دیوید نیومن نوشتند و بیتی تهیه‌کننده فیلم بود.

«بانی و کلاید» سال ۱۹۶۷ در شرایطی اکران شد که مخالفت‌ها با جنگ ویتنام به اوج رسیده و سانسور در سینما لغو شده بود. جنون کمدی‌های صامت، ریتم پرتحرک موج نو سینمای فرانسه و موج خروشان جوانی و شورش عناصر شکل‌دهنده این فیلم بودند. مرگ هولناک زوج سارق در پایان فیلم – سکانسی مملو از تیراندازی که فیلمبرداری آن چهار روز طول کشید و مدت زمان آن در فیلم کمتر از یک دقیقه است – تنها بر جذابیت آن‌ها دامن زد.

پن در مستند «یک سفر شخصی با مارتین اسکورسیزی از میان فیلم‌های آمریکایی»، گفت: «با خودم گفتم اگر قرار است این خشونت را نشان بدهم، باید واقعاً آن را نشان بدهم.»

«بانی و کلاید» با این شعار تبلیغاتی که «آن‌ها جوان‌اند… آن‌ها عاشق‌اند … و آن‌ها آدم‌ها را می‌کشند» فیلمی بود که اذهان را به چالش کشید و تغییر داد. وارن بیتی دستمزد کمتری گرفت، برای اینکه استودیو برادران وارنر اعتقاد داشت «بانی و کلاید» در گیشه شکست می‌خورد. فیلم ابتدا اوت ۱۹۶۷ اکران شد و بعد اوایل سال ۱۹۶۸ در واکنش به استقبال چشمگیر تماشاگران بار دیگر روی پرده رفت.

«بانی و کلاید» نامزد هشت جایزه اسکار شد، اما تنها در دو بخش بهترین بازیگر زن مکمل (استل پارسونز) و فیلمبرداری (برنت گافی) برنده شد.

پن که پیش از آن درمورد تدوین فیلم‌های اولش مانند «تیرانداز چپ‌دست» و «تعقیب» با استودیو وارد جنگ شده و البته باخته بود، پس از «بانی و کلاید» این فرصت را پیدا کرد به یک رویای دیرین واقعیت ببخشد و «بزرگ‌مرد کوچک» را با اقتباس از رمان تامس برگر بسازد.

هیچ‌یک از فیلم‌های پن که متولد فیلادلفیا بود به اندازه «بانی و کلاید» تأثیرگذار نبودند، اما او «بزرگ‌مرد کوچک» – با بازی داستین هافمن به نقش بازمانده ۱۲۱ ساله ارتش ژنرال کاستر – را موفق‌ترین فیلم خود می‌دانست.

از فیلم‌های آخر آرتور پن می‌توان به فیلم تحسین‌شده «چهار دوست» در سال ۱۹۸۱، تریلر سیاسی «هدف» با بازی جین هکمن و مت دیلون و «مرگ زمستان» در ۱۹۸۷ اشاره کرد. آخرین فیلمی که از او در سینماها اکران شد درام با موضوع آپارتاید «داخل» در سال ۱۹۹۶ بود.

آرتور پن ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۰ یک روز پس از تولد ۸۸ سالگی در خانه خود در منهتن بر اثر نارسایی قلبی در ۸۸ سالگی از دنیا رفت.

عکس‌ها: کوربیس