سینماسینما، یاسمن خلیلی فرد
«تعارض»، جدیدترین ساخته محمدرضا لطفی، یک سایکودرام با ساختاری متفاوت و تجربی است. فیلم به لحاظ فرمی و بصری دست به تجربه گرایی خلاقانه ای زده است. فیلم جدید لطفی کاملا از دریچه نگاه دوربین های مداربسته فیلم‌برداری شده و فیلم‌برداری سیاه و سفید فیلم انتخابی ا ست که به واسطه همان دوربین های ناظر اتفاق افتاده است.
فیلم به‌شدت شخصیت محور است و نوسانات مختلف درونیِ شخصیت اصلی آن ضمن گره خوردن به مسئله پیچیده جهان های موازی به لحاظ روایی نیز پیچیدگی هایی را به درام اضافه کرده است.
موسیقی و زمان دو پدیده جدانشدنی اند و شاید به همین لحاظ نقش و حضور پررنگ موسیقی در فیلم کاملا توجیه پذیر و البته کاربردی ا ست. ابتدا به نظر می رسد موسیقی متن «تعارض» از آثار باخ است، اما در واقع این‌طور نیست و حمیدرضا یراقچیان در ساخت بخش های مختلف موسیقی متن به نوعی تمِ شبه باخی دست یافته است که با فضای پیچیده اثر نیز هم‌خوان است. این موسیقی سنگین باروک در بخش های رقص مرد با آهنگ های شش و هشتِ دهه شصتی تضاد پرمعنایی را در بستر درام ایجاد می کند، که البته به لحاظ محتوایی ارتباط تنگاتنگی هم با تعارضات شخصیت اصلی و موقعیت های مختلف روانی او در برهه های مختلف دارد. به عنوان مثال، حرکات موزونِ مرد در ابتدا دلالت بر خجالتی بودن او دارند، سپس شوق مفرط او را ترسیم می کنند و درنهایت به نوعی نمایان‌گر خشم و عصیان اند. موسیقی در واقع از بافت و جنسِ خود فیلم است؛ از جنس خیال و واقعیت و شاید هم رویا و کابوس. این ها دقیقا همان عناصری اند که با مرد عجین شده اند.
«تعارض» ضرباهنگ کندی دارد. این کند و کش‌دار بودن ریتم شاید در فیلمی با مختصات دیگر آزاردهنده باشد، اما با جنس چنین فیلمی هم‌خوان است. به بیانی دیگر، «تعارض» زمان هدرشده ندارد و آن چه در نسخه نهایی اثر می بینیم، همان بخش هایی اند که باید وجود داشته باشند.
انتخاب رضا بهبودی به عنوان بازیگر اصلی فیلم، از هوشمندانه ترین انتخاب های کارگردان است. بهبودی بازیگری است که نقش را از خود عبور داده و به جهان آن وارد می شود و ابعاد مختلف و گاهی متناقضِ وجودِ شخصیتِ شبه مالیخولیایی کار را به ظرافت اجرا می کند.
مواجهه مخاطب در پایان درام با جهان واقعی اتفاق غافل‌گیرکننده ای است. در واقع درحالی‌که انتظار داریم پایان بندی فیلم همان سکانس خودکشی مرد باشد، فیلم‌ساز با ترسیم تصویری از دنیای واقعی که پیش تر آن را ندیده بودیم، کاملا غافل‌گیرمان می کند.
«تعارض» فیلم نشانه هاست. این نشانه ها چه در اشیا، چه در دیالوگ ها و چه حتی در کنش های خودِ شخصیت ها قابل تشخیص است و دوربین های ناظر به لحاظ بصری کاملا خلاقانه آن ها را به تصویر می کشند.
«تعارض» با همه پیچیدگی هایش فیلم بی ادعایی است که در نهایت دقت و سادگی ساخته شده و موفق می شود یک ساختار نامتعارف دینامیک خلق کند و با یک نظم متقاعدکننده روایی به پایانی منطقی برسد.
منبع: ماهنامه هنروتجربه