بسیاری از مدیران فرهنگی و سینماگران تصور می کنند مهر «توقیف» بر برخی فیلم های سینمایی یکی از عوامل فروش در گیشه است. تجربه های چهار سال اخیر سینمای ایران اما نشان می دهد این فرضیه چندان هم قابل اثبات نیست و همه فیلم هایی که مدتی از اکران روی پرده محروم مانده اند، نمی توانند کنجکاوی مخاطب را در پی داشته باشند. با اکران «خانه دختر»، یکی از همان فیلم های رفع توقیفی در این روزها، می توانیم بار دیگر فرضیه «توقیف و ممیزی، عامل فروش در سینمای ایران است» را مورد بررسی قرار دهیم.
اواخر بهار امسال، همان روزهایی که زمزمه تشکیل شورای بازبینی فیلم های توقیفی شنیده شد، کمتر کسی فکر می کرد دستاورد سازمان سینمایی در نخستین روزهای پاییز ٩۶، اکران یکی از فیلم های توقیفی باشد. پرونده این اتفاق خوشایند با اکران «خانه دختر» باز شد: فیلمی که در نخستین نمایش عمومی اش در جشنواره فجر، مورد قضاوت منتقدان و اهالی رسانه قرار گرفت و سه سال در دام توقیف گرفتار شد.
فیلم شهرام شاه حسینی، بالاخره بعد از کش و قوس های فراوان، در کنار «خانه پدری»، «آشغال های دوست داشتنی»، «پارادایس» و «عصبانی نیستم» با ترفندی به نام «اصلاحات» به مرحله اکران رسید. «خانه دختر» اما بعد از نمایش در گروه آزاد، سوالاتی را در ذهن مخاطب ایجاد کرد. گنگ بودن بخش هایی از فیلم شائبه حذف بخش هایی از آن را ایجاد کرد در نهایت محمد شایسته، تهیه کننده فیلم، صراحتا اعلام کرد برای اکران عمومی «خانه دختر» تنها دو دقیقه از فیلم سانسور شده و بنابراین ۱۰ یا ۲۰ دقیقه حذفی که درباره این فیلم مطرح می شود، صحت ندارد.
شایسته لابه لای صحبت های خود تاکید کرد حذف دو دقیقه به داستان اولیه فیلم صدمه نزده است: «فیلم «خانه دختر» اصولا در همان نسخه ای که در جشنواره فیلم فجر هم اکران شد این خاصیت را داشت که پس از پایان فیلم، تماشاگر را با خود درگیر کند. در واقع پس از تمام شدن فیلم، تماشاگر به همه ابعاد فیلم فکر می کند و الان هم همین شرایط در فیلم وجود دارد.»
علاوه بر واکنش تهیه کننده، حامد بهداد، بازیگر اصلی فیلم هم در گفت وگویی تصویری به شایعه ها درباره سانسور فیلم واکنش نشان داد: «تنها دو دقیقه از زمان فیلم «خانه دختر» نسبت به نسخه قبلی کمتر شده است. سانسور صدمه ای به این فیلم نزده است، به خاطر اینکه «خانه دختر» سانسور نشده و فقط تا حدی تغییر شکل داده. معنی فیلم مشخص است.»
با همه این توضیحات درباره حذف تنها دو دقیقه از «خانه دختر»، شاه حسینی، کارگردان و میثم مولایی تدوینگر فیلم، درباره تغییرات احتمالی آن سکوت کرده اند. همچنین مخاطبان تشنه کشف چرایی توقیف فیلم هستند و به همین خاطر در مدت دو هفته، «خانه دختر» توانسته رقمی معادل یک میلیارد و ٧٠٠ میلیون تومان فروش کند.
این اما نخستین بار نیست که فیلمی بعد از رفع توقیف، توجه مخاطبان را به خود جلب کرده است. پیش از این در دولت یازدهم قفل توقیف برای برخی فیلم های سینمایی شکسته شد و توانستند به صورت محدود روی پرده بروند. برخی از این فیلم ها زمان اکران و با وجود اعمال اصلاحات، مورد نقد گروهی از افراد جامعه قرار گرفتند و نتوانستند به سبک و سیاق دیگر آثار از فرصت تبلیغات استفاده کنند. «قصه ها» به کارگردانی رخشان بنی اعتماد از جمله این فیلم هاست که بدون پخش تیزر از تلویزیون و با در اختیار داشتن سینماهای محدود، در مقایسه با دیگر فیلم های روی پرده در سال ٩۴، فروش قابل قبولی داشت. سرنوشت، آخرین ساخته بلند سینمایی بنی اعتماد در حوزه داستانی اما، سرنوشت خوشایندی بود. در میان فیلم های رفع توقیفی، فیلم هایی هم قرار دارند که با وجود همه المان های فروش، نتوانستند گیشه پر و پیمانی داشته باشند. «نقش نگار» یکی از آنهاست. فیلم علاوه بر مهر توقیف، برای نخستین بار بعد از سال ها از چهره ناصر ملک مطیعی در سینمای ایران رونمایی کرد اما همین مساله هم نتوانست به کمک عطشانی کارگردان بیاید و در نهایت «نقش نگار» با رقمی معادل ٢۴٠ میلیون تومان با پرده سینماها خداحافظی کرد. برخی از فیلم های رفع توقیفی هم به دلیل اکران در گروه هنرو تجربه و به خاطر محدودیت در اختیار داشتن سالن و سانس سینما، نتوانستند به اندازه هزینه های شان سودآوری داشته باشند. «پرویز»، «پوسته» و «پریناز» در این دسته بندی قرار می گیرند که آخری همچنان روی پرده سینماهای هنروتجربه است و دلخوش به سانس های پراکنده این گروه سینمایی.
جدول زیر، مروری بر فیلم های رفع توقیفی در پنج سال اخیر است. مقایسه فروش این آثار با پرفروش ترین های سال های اخیر سینمای ایران، نشان می دهد «توقیف» در سینما امتیاز ویژه ای برای فیلمسازان در گیشه نیست. فیلمی که بعد از مدت ها توقیف روی پرده می رود، از برخی امتیاز ات اکران محروم می ماند و تهیه کننده باید از برگشت سرمایه خود برای همیشه صرف نظر کند.
منبع : اعتماد