سینماسینما، ندا قوسی:
به ضرس قاطع «بوف کور» صادق هدایت از مهمترین و بهترین آثار سورئال ادبیات جهان است که علاوه بر تاثیر زیاد بر آثار ایرانی، نشانههای آن را بهوفور میتوان در ادبیات غیرایرانی نیز یافت. این رمان عجیب که به سال ۱۳۱۵ به رشته تحریر درآمده، ویژگیهای منحصربهفردی دارد که خواننده را میان دنیایی واقعی و غیرواقعی به چالش میکشاند؛ شیوه داستانپردازی آن فراواقعگرایانه است و بهخوبی ذهن و دنیای خیال را همپای واقعیت نقل میکند. این شکل از روایت در حیطه ادبیات یا نقاشی دستی باز و فراخ دارد، اما به مرور در سینما نیز جایگاهی قابل اعتنا برای خود یافته است و از طریق آن وهم و خیال که تعلق به ساحت ذهن انسان دارد و در دنیای واقعی امکان ادراک آن نیست، روی پرده جادویی سینما جریان مییابد و به واسطه آن مشاهدهگر جهانی میشویم که منحصرا برای هر فردی معنای خاص خود را مییابد. ازجمله بهترین و مهمترین نمونههای سینمایی ایرانی که اتفاقا نویسنده و کارگردان آن اذعان دارد تاثیر بسیاری از رمان مشهور «بوف کور» گرفته است، فیلم «هامون» داریوش مهرجویی است؛ فیلمی که در آن انسان گمگشته در دنیای مدرن، تلاش میکند با اتصال به عقاید و آرای سنتی و پیشین راهی بیابد برای یافتن خویش، مجالی برای اینکه بداند «به کجای این شب تیره بیاویزد قبای کهنه [و کپکزده] خود را». آثار سینمایی دیگری نیز با تمهای مشابه در سینمای ایران ساخته شدهاند، اما هیچکدام تاثیرگذاری این فیلم را نداشتهاند، چراکه نوع بیان و گویایی چندوجهی «هامون» از هر لحاظ مثالزدنی است.
حسین کندری، کارگردان جوان ایرانی، در سال ۱۳۹۴ فیلمی ساخته به نام «اینجا کسی نمیمیرد». او از همان ابتدا تلاش کرده دنیایی فراتر از واقعیت را در کنار صحنههایی واقعی برای تماشاگر به تصویر بکشد. فیلم که با تصویر جادهای مارپیچ و خاکی شروع میشود، ذهن را به سوی سینمای زیبای زندهیاد کیارستمی میبرد – هنوز خیلی سخت است بپذیریم که نابغه سینمایی کشورمان را با پیشوند «زندهیاد» خطاب کنیم- که شاید همچون بسیاری تاثیر گرفته باشد از بزرگترین مولف سینمای ایران. اما معالاسف این اتفاق نمیافتد و بلافاصله شیوه داستانپردازی به شکلی دمدستی و سهلانگارانه به تصویر درمیآید؛ داستانی کشدار بدون ظرفیت لازم برای کشآمدنهای پیدرپی.
اشکان (هومن سیدی)، جوانی است که باید در بیغولهای ویران در یک بیابان دوران آموزشی سربازیاش را بگذراند، یکه و تنها، تا انتها، نه داستان جذابیتی ایجاد میکند برای آنکه بدانیم این جوان مبتلا به مالیخولیا بوده و هست و نه تصاویر کششی دارند تا پیگیر شویم دیدارهای اشکان با زن تنهای این ناکجاآباد، روژین (بهار کاتوزی)، به سرانجامی میرسد یا خیر. هومن سیدی در هیبتی تکراری که بهترین حالت آن را در فیلم «خط ویژه» دیده بودیم، میخوابد و بیدار میشود و اتفاقاتی را خواب میبیند و اموری را مثلا زندگی میکند و با روژین، زنی که لباس محلی دارد اما چهره و لهجهای کاملا شهری و نامربوط، گاهی مکالمه میکند و گاهی مشاجره. تنها کسی که این میان باورپذیرتر جلوه میکند، مافوق اشکان است (رضا بهبودی)؛ مردی که در ابتدا اشکان را با موتور به آن بیغوله میآورد و در انتها او را از همان جاده بازمیگرداند، کسی که گویی مسیری را که اشکان تازه شروع کرده، پیشتر پیموده است. رفتار دوستانه و در عین حال بالادست مآبانه او قابل تامل است و تنها صحنه فیلم که حسوحال وهم و خیال را بیشتر زنده میکند، صحنهای است که این مافوق با پیشبندی سرخ در حال اصلاح صورتش است و دقایقی بعد هم او را با صورتی تراشیده میبینیم؛ اینبار گویا در واقعیت. در میان پاس دادنها و احوالات بد اشکان، در کلبه روبهرویی اتفاقاتی میافتد نهچندان باربط؛ مثل دختربچهای که ظاهرا فرزند روژین است و ترسیده و هراسان، یا مردی با محاسن که در صحنهای کشته میشود و در صحنهای دیگر میکشد و…
درکل از همان ابتدا تا انتهای فیلم تماشاگرلاجرم به دنبال معنایی است تا بلکه از میان این اثر ملالآور ادراک کند، اما با کمال تاسف به چیز چندان مهمی دست نمییابد و تنها فکری که هنگام خروج از سالن سینما از ذهنش میگذرد، این است: «خب! که چه!»
ماهنامه هنر و تجربه

لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- جعفر صانعی مقدم: گسترش فعالیتها در سینمای «هنر و تجربه» بستگی به تامین نیازهای مالی دارد
- انتشار تیزر هفته فیلم ایتالیا + ویدئو
- اسامی فیلمهای حاضر در هفته فیلم ایتالیا اعلام شد/ از آثار مورتی تا برتولوچی
- هفته فیلم ایتالیا ۱۱ آذر آغاز میشود/ نمایش آنلاین و رایگان فیلمها
- چهارمین دوره هفته فیلم اروپایی برگزار میشود/ اعلام جزییات رویداد
- نانهای بیات/ نگاهی به فیلم «حوا، مریم، عایشه»
- کدام چریکه؟ کدام بهرام؟/ نگاهی به مستند «چریکه بهرام»
- سالها بایست تا دَم پاک شد/ نگاهی به فیلم «پری»
- فهرست فیلمهای روی پرده در سینماهای «هنروتجربه»/ «منگی» از ۱۵ شهریور میآید
- تابناک: نخستین گامها برای تعطیلی بستر نمایش دهها فیلم سینمایی ایران؟
- قابهای نامتعارف بیمعنی/ نگاهی به فیلم «امیر»
- ابوالفضل جلیلی: مشکل فیلمهای من این است که مردم را به فکر میاندازد
- آئین دیدار با عوامل فیلم «یلدا» برگزار شد/ گپی با فروغ قجابگلو بازیگر فیلم مسعود بخشی
- گفتوگو با امین قدمی، کارگردان «روزگار یک چهل ساله»/ این هشدار را جدی بگیرید!
- سام کلانتری در پی اکران «جایی برای فرشتهها نیست» مطرح کرد/ جامعه نیاز به امید دارد
نظر شما
پربازدیدترین ها
- آن دقایق جانکاه/ نگاهی به سریال «پوست شیر»
- جشنوارهای در تسخیر فارابی، اوج و حوزه هنری/ فیلمهای بخش سودای سیمرغ فجر چهل و یکم معرفی شدند
- رئیس صداوسیما به رئیسجمهور نامه نوشت/ جدال بر سر «سقوط» بالا گرفت
- نامزدهای جوایز سزار معرفی شدند/ «معصوم» در صدر
- اسکار و سزار زنان فیلمساز را فراموش کردهاند یا…
آخرین ها
- دستور وزیر فرهنگ برای پیگیری ویژه ماجرای توهین به هنرمندان موسیقی
- بهرهبرداری رسمی همراه اول از سامانه بیسیم «آواک»
- پوستر «کاپیتان» رونمایی شد
- آیا دبیر احتمال بیرونقی جشنواره را میدهد؟/ فرش قرمز نداریم/ احتمال حذف سیمرغ مردمی
- «بهشت تبهکاران» به جشنواره فجر میرسد؟
- باز هم سیمرغ حذف میشود؟/ ابهام در ثبت آرای مردمی چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر
- انتشار جدول اکران سینماهای مردمی چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر
- «کت چرمی» راهی فجر ۴۱ میشود/ رونمایی از لوگو
- در جبهه غرب خبری نیست؛ چیزهایی که نمیدانی
- کیانیان : با تحریم جشنواره مخالفم / باید بگذاریم کسانی که به جشنواره اعتقاد دارند، آن را برگزار کنند
- پوستر «در آغوش درخت» منتشر شد/ تلاشهای یک خانواده در آستانه فروپاشی
- «خانه خاموش» بهترین مستند جشنواره بینالمللی فیپاداک شد
- اکران آنلاین فیلم کوتاه ایرانی در جشنوارهای در انگلیس
- میـراث بر بـاد رفتـه
- گفتوگو با همایون اسعدیان؛ محکوم کردن فعالیت هنری به فاشیسم میانجامد/ ایجاد دو هزار فرصت شغلی از سوی بنیاد سینمایی فارابی صحت ندارد
- واکنش اتحادیه تهیهکنندگان سینما به اظهارات تهیهکننده خالتور
- تئاتر شهری که مصرفش کردیم
- ادای دین «هوک» به سیستان و بلوچستان/ اولین تصویر از فیلم حسین ریگی منتشر شد
- برندگان ساندنس معرفی شدند/ جای خالی سینمای ایران در جشنواره مستقلها
- واکنش آکادمی اسکار به یک نامزدی مشکوک
- اطلاعات و اولین عکس «آه سرد» رونمایی شد/ فیلمی با حال و هوای متفاوت
- همکاری قربانیان با جانیان/ نگاهی به مستند «آخرین روزها»
- اعتراض به درخواست فیلترکردن یک پلتفرم/ نامه سرگشاده انجمن صنفی ویاودیها به رئیس صداوسیما
- خانه هنرمندان ایران میزبان «سرزمین خیالی من» میشود/ اعتراضاتی که با بلیت مترو کلید خورد
- در چهارمین نشست «بازیابی» مطرح شد؛ کوک کردن ساز «اعتراض» در جامعه موسیقی/ هیچکس به داد ما نمیرسد
- نخستین تصویر و اطلاعات از فیلم پر بازیگر جشنواره فجر/ «یادگار جنوب» آماده نمایش شد
- آخرین آمار فروش سینماها در فاصله پنج روز تا جشنواره فجر
- پانتهآ پناهیها در نمایی از «کاپیتان»/ اولین تصویر فیلم منتشر شد
- رئیس صداوسیما به رئیسجمهور نامه نوشت/ جدال بر سر «سقوط» بالا گرفت
- انگیزه استفاده از ۵G با مقرراتگذاری هوشمند و حمایتهای دولتی بوجود میآید