دبورا یانگ منتقد مطرح هالیوود ریپورتر در یادداشتی به مستند «بانو قدس ایران» ساخته مصطفی رزاقکریمی پرداخته است.
به گزارش سینماسینما، دبورا یانگ درباره این مستند مینویسد:
مصطفی رزاق کریمی مستندساز، فیلمی همراه با ستایش از زندگی خدیجه ثقفی، همسر (به شکل غافلگیر کنندهای) مستقل آیتالله خمینی ساخته است.
فیلم بانو قدس ایران (خدیجه ثقفی) بخشی از انقلاب فرهنگی مختصری است که در سینمای ایران اتفاق افتاده و در آن به مضامینی پرداخته میشود که پیش از این به طور عمومی دربارهشان صحبت نمیشده. این مستند کنجکاوی برانگیز که توسط مصطفی رزاق کریمی ساخته شده، یک واقعه نگاری منحصر بفرد و مروری بر زندگینامه زنی است که همسر آیتالله (امام) روحالله خمینی، رهبر انقلاب اسلامی ایران بوده و شصت سال از زندگی او را با ما به مشارکت میگذارد. به نظر میرسد که رزاق کریمی در بعضی مواقع نمیداند تا کجا میتواند پرده از زندگی او بردارد، زندگیای که عموم کمتر دربارهاش میدانند، و به این ترتیب با اطمینان و انتخاب مسیری شاعرانه به سوژهاش نزدیک میشود. بانو قدس ایران در بخش سینمای ایران جشنواره بینالمللی سینما حقیقت جایزه بهترین فیلم را دریافت کرده است.
شخصیت اول فیلم بطور مشخص در فیلم حضور فیزیکی ندارد. کسی هم انتظار ندارد که فیلمهای خبری یا سوپر ۸ های خانوادگی از او در دسترس باشد، اما نبود تقریباً هیچ عکسی از خدیجه ثقفی در فیلم قابل تأمل بنظر میرسد. حتی در عکسهایی که برای تبلیغات فیلم استفاده شده نیز با هوشمندی تصویری نمادین جایگزین او شده است: یک عینک ذرهبینی که منعکس کننده نور روی دستنوشتههای اوست، که حس روحی حاضر را به ذهن متبادر میکند. مشخصاً این بخشی از انتخاب آزادانه فیلمساز است که این بانوی بزرگ را در هالهای از ابهام نگاه دارد، که با ذائقه فیلمسازی رزاق کریمی هم سازگار است، پرتره قابل احترام زنی که زیر سایه شوهر مشهورش زندگی کرده است.
او که بعنوان “مادر انقلاب اسلامی” شناخته شده، در سال ۲۰۰۹ در نود و سه سالگی دار فانی را وداع میگوید، در حالیکه از او سه دختر به جا مانده است، که همانها در فیلم دربارهاش صحبت میکنند. آنها بیشتر به شخصیت استوار و ثابتقدم او میپردازند و کمتر درباره احساسات درونیاش در مواجهه با اتفاقات تکاندهنده پیرامون وی در آن زمان صحبت میکنند. صبر کلیدواژه او در مواجهه با طوفانهای پیاپی اطرافش بوده است. او در مقابل آنها مثل صخرهای مقاومت میکند. اما کسی چه میداند در درون او چه گذشته است؟
او در ۱۹۱۳ به دنیا آمد، دختر یک عالم روحانی تهرانی بود، اما با خانواده مادربزرگش بزرگ شد، که ظاهراً خانوادهای متمول بودهاند، از آنجاکه اشاره میشود حتی در خانه خیاط شخصی داشتهاند. و به این ترتیب نتیجه میگیریم که زندگی خدیجه ۱۶ ساله، با این پیشینه از نظر اجتماعی میتوانست روشنتر از زندگیای باشد که شوهری که برایش انتخاب کردند برایش رقم زد: طلبه ۲۷ ساله حوزه علمیه، لاغر و رنگ پریده که قرار است ۶۰ سال همسر او باشد.
اولین اقامتگاه زوج جوان شهر قم بود؛ شهر مقدس شیعیان، که مرکز مطالعات فقهی و مقر اصلی طلاب حوزه علمیه بود. بدون شک او بعنوان دختری که در شهری به روز و مدرن با رفاه کامل زندگی کرده، در مواجهه با قم با کوچههای باریک و قدیمیاش و دو اتاق محقری که بالای یک مغازه بعنوان خانه برایش درنظر گرفته شد، از این شهر سرخورده و متنفر شد. آرزویش بازگشت به تهران بود. سپس هفت بچه به دنیا آورد، که ۵ تای آنها از بیماریهای اطفال جان سالم به در بردند. به این ترتیب او با این زندگی ساده، با محدودیتهای اقتصادیاش در کنار شوهری که هم او را بسیار دوست میداشت و هم به خواندن زبانهای فرانسه و عربی تشویقش میکرد کنار آمد.
دههها گذشت، حالا خدیجه پا به سن گذاشته، خود زنی متفکر، آرام و تا حدودی فاضل و دانشمند شده بود. او مانند روحی سرگردان در میان اتاقهای تاریک و پر از کتاب در آمد و شد بود. شوهر او از مقرشان در قم به عنوان منتقد اصلی سلسله پهلوی فعالیت میکرد، تا در سال ۱۹۶۳ که پس از به نقد کشیدن شاه و اصلاحات غربگرایانه و ضد اسلامیاش دستگیر شد. همزمان با دستگیری او توسط نیروهای پلیس، به همسرش آرامش میداد و میگفت که نگران نباشد. طی سه روز بعد از این واقعه موج اعتراضات گستردهای در خیابانها بوجود آمد و معترضین زیادی توسط آتش پلیس سرکوب شدند.
برپایه صحبتهای اعضای باقیمانده خانواده خمینی که تصویرشان در فیلم دیده نمیشود، خانه خدیجه شبیه سربازخانهای شده بود که مدام افرادی به آن تردد میکردند. سال بعد خدیجه خانواده و بچههایش را ترک کرد و ۱۵ سال در کنار شوهرش در تبعید ماند، که بیشتر این دوره در نجف عراق گذشت. شنیدههای کمی از حال و روز او در آن دوران وجود دارد، جز آنکه برایش گرمای خفه کننده نجف طاقتفرسا بود. در ۱۹۷۷ فاجعه بزرگ برای او رقم خورد؛ او به شکلی مبهم و رمز آلود پسر بزرگش مصطفی را از دست داد، بنظر میرسید نیروهای مخفی پلیس در مرگ او دست داشتهاند. خمینی بر اثر فشارهای دولت عراق برای ترک نجف راهی خانهای در حومه پاریس شد، سپس در فوریه ۱۹۷۹ به ایران بازگشت و همزمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران در صدر اخبار جهان قرار گرفت.
خدیجه بیست سال پس از مرگ شوهرش زندگی کرد و در این سالها خود را وقف خانواده، ادبیات و اشعار ایران کرد.
منبع: هالیوود ریپورتر (۳۰ مارس ۲۰۱۸)
ترجمه: آتوسا قلمفرسایی

لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- امر قدسی در بطن تقدسزدایی: تنهاییِ روحِ جهان بیروح/ یادداشت احمد میراحسان بر مستند «بانو قدس ایران» (بخش دوم)
- روایت ایرنا از اشتباه هالیوود ریپورتر در ماجرای فیلم فرهادی /هالیوود ریپورتر خبر خود را اصلاح کرد
- ۱۰ فیلم برتر سال به انتخاب منتقدان هالیوود ریپورتر
- آغاز به کار «شبکه تخصصی اکران فیلمهای مستند»/ پنج فیلم در «اکران حقیقت» نمایش داده میشوند
- حامد سلیمانزاده در گفتوگو با سینماسینما/ اصغر فرهادی، نام دوستداشتنی برای جشنواره کن است
- «دبورایانگ» از «بوتاکس» ایرانی نوشت
- برترین فیلمهای امسال به انتخاب منتقدان هالیوود ریپورتر
- منتقدان بهترین سریالهای تلویزیونی ده سال گذشته را انتخاب کردند
- یادداشت دبورا یانگ در هالیوود ریپورتر بر «قصر شیرین»/ مفهوم پدر بودن
- تمجید منتقد هالیوود ریپورتر از «قسم» محسن تنابنده
- اختصاصی سینماسینما/ نقد دبورا یانگ بر «درساژ»/ داستانی اخلاقی و جذاب از چالشهای یک دختر
- اختصاصی سینماسینما/ نقد دبورا یانگ منتقد مطرح هالیوود ریپورتر بر فیلم «حکایت دریا» ساخته بهمن فرمانآرا/ حرف آخر
- نگاهی به مستند «بانو قدس ایران» / یک پرتره پرطراوت!
- اختصاصی سینماسینما/ نقد دبورا یانگ در هالیوود ریپورتر بر فیلم مارموز/ تخریب شادمانه شخصیت سیاسی مفتضح و پوپولیست ایرانی
- بانو قدس ایران/ رهبری که در دنیا شناخته شده است با چگونه همسری زندگی میکرده؟
نظر شما
پربازدیدترین ها
- له له زدن برای تیتر شدن/ درباره اظهارات ابوالقاسم طالبی
- چه کسی مرگ گودو را اعلام میکند؟/ نگاهی به فیلم «بنشیهای اینیشرین»
- جایزه گرمی «آهنگ برای تغییر اجتماعی» به شروین حاجیپور اهدا شد
- بیانیه انجمن بازیگران درباره هتک حرمت زنان/ شکایت میکنیم
- واکنش کانون کارگردانان به توهین طالبی و افخمی به زنان در برنامه «هفت»/ این مضحکه را تعطیل کنید
آخرین ها
- رونمایی از اولین تصاویر و تیزر «وابل» همزمان با نخستین اکران
- رونمایی از سامانه و شبکه بیسیم اختصاصی اورژانس اجتماعی
- جشنواره برلین سیاستهای جدیدش را اعلام کرد/ توجه به فیلمسازان جوان و تازهنفسها
- خزاعی و اعلام سیاستهای تازه؛ کشفحجاب کردگانی که حاضرند باحجاب بازی کنند، عملا میگویند؛ اشتباه کردهایم
- اعلام برنامه ورکشاپهای جشنواره فجر؛ نام مدرسان محرمانه است؟
- دفاع تلویحی جبلی از اظهارات ابوالقاسم طالبی؛ واکنشی به اظهارنظرهای این چند ماه بود
- بیانیه انجمن بازیگران درباره هتک حرمت زنان/ شکایت میکنیم
- پاسخ انتقاد توهین و تهدید نیست!/ واکنش خانه سینما به اظهارات ابوالقاسم طالبی در برنامه «هفت»
- جورج کلونی «دپارتمان» را میسازد
- له له زدن برای تیتر شدن/ درباره اظهارات ابوالقاسم طالبی
- واکنش کانون کارگردانان به توهین طالبی و افخمی به زنان در برنامه «هفت»/ این مضحکه را تعطیل کنید
- واکنش بدیعی و ضیاییپرور به حرفهای طالبی؛ دیده شدن به هر قیمت/ توهین به نیمی از جمعیت کشور
- «اقدام» یونس گوکه در خانه هنرمندان ایران
- دوران شکوه باغ از خاطرمان رفته؛ جشنواره جهانی/بینالملل فجر چه بود و چه شد
- سهم نمایش فیلمهای کوتاه در جشنواره فجر چقدر است؟
- «آواتار ۲» جای «تایتانیک» را گرفت
- جایزه گرمی «آهنگ برای تغییر اجتماعی» به شروین حاجیپور اهدا شد
- عرضه یک فیلم سینمایی به کارگردانی تینا پاکروان در شبکه نمایش خانگی
- شیوهای نوین و بدیع در تاریخ جشنوارههای دنیا؛ برنامههای بخش بینالملل جشنواره فیلم فجر، روزانه اعلام میشود!
- حضور همراه اول در نمایشگاه فناوریهای محتوای فضای مجازی
- برای جلوگیری از آسیب احتمالی؛ فیلمبرداری سریال «تمام آمریکایی» به دلیل تیراندازی متوقف شد
- جشنواره فیلم فجر یا دورهمی؟
- رسول صدرعاملی : هیچ سالی به طعم گس امسال نبوده است/ما سینما را دوست داریم
- چه کسی مرگ گودو را اعلام میکند؟/ نگاهی به فیلم «بنشیهای اینیشرین»
- واکنش رئیس سازمان سینمایی به انصرافها از جشنواره فیلم فجر
- فوت بازیگر «برخورد نزدیک از نوع سوم»/ ملیندا دیلون درگذشت
- کارگردان به ملت رفت اما به نشست خبری نه!/ تهیهکننده «چرا گریه نمیکنی؟»: مگر بازیگران این فیلم من را به سینما آوردند؟
- رونمایی از پوستر «هوک» همزمان با رونمایی در سینمای رسانه/ ادای دینی به مردم سیستان و بلوچستان
- دوربین کوچک ذهن/ نگاهی به فیلم «افترسان»
- «مرز بیپایان» از جشنواره رتردام جایزه گرفت