سید رضا صائمی منتقد سینما در روزنامه اطلاعات نوشت :حسن فتحی،نویسنده و کارگردان سینما و تلویزیون، در گفتگو با روزنامه سازندگی، درباره سریال شهرزاد و حاشیه های آن گفت. آنچه که بیش از هر چیز جالب توجه و تامل بود، تیتر این گفتگو بود:«از شریعتی به شهرزاد رسیدم». تیتری که می توان ساعت ها درباره آن حرف زد و حتی مقاله و کتاب نوشت.
در واقع این فقط یک تیتر نبود، بلکه روایتی از یک عمر زندگی فکری و اجتماعی کارگردان و فراز و نشیب هایی بود که او در بستر تاریخ طی کرده بود و جهد و جهش ذهنی و درونی او بود تا از شریعتی به شهرزاد برسد.
در تشریح و تبیین این تجربه و تحول، فتحی به نکاتی اشاره می کند. البته این به معنای طرد و رد شریعتی به مثابه یک متفکر و مصلح اجتماعی تاثیرگذار نبود که فتحی فارغ از اراداتی که به شریعتی داشته و دارد،خودش نیز تاریخ خوانده و رفاقت دیرینه با سوسن و احسان فرزندان شریعتی دارد.
او اشاره می کند که شریعتی باعث شد بفهمم مبارزه با شاه از راه سلاح به جایی نمی رسد و در ادامه اشاره می کند وقتی هنر را جدی گرفتم از «شریعتی ایدئولوژیک» گذشتم و به «فرهنگ» رسیدم. این جابه جایی و تحول، قطعاً به راحتی و در زمان کم به دست نیامده، بلکه یک عمر، دست کم به اندازه ۳۰، ۴۰ سال لازم بوده تا فتحی و بسیاری از روشنفکران و هنرمندان ما به آن دست یابند.
این که دریاب اند که اتوپیا و جامعه آرمانی که روشنفکران انقلابی ترسیم می کردید، رؤیایی دست نیافتنی بود که تنها در عالم انتزاعی جدال های ایدئولوژیک جاذبه داشت، نه در کف خیابان تاریخ! که تاریخ، بازی های خود را دارد. قاعده و قوانین خود را. و از دل هست ها و نیست ها به هدف می رسد و آرمان های زیبا بدون محک تاریخ قابل تعریف و تصویر نیست. این سخن فتحی اما رد اندیشه ها و شخصیت شریعتی به مثابه یک متفکر نیست که خود در مکتب او پرورش یافته، بلکه به معنای عبور از ایدئولوژی به فرهنگ است. این که ریشه بسیاری از مشکلات تاریخی ما و راه حل تاریخی بسیاری از مشکلات ما را باید در فرهنگ جستجو کرد.
از شریعتی به شهرزاد رسیدن، از سیاست به سریال رسیدن نیست. از آرمان به واقعیت رسیدن است. از صورت به معنا پل زدن و دست یافتن به ساحت و ابزاری که بیش از سیاست و ایدئولوژی می تواند رهایی بخش باشد. از ترک روزمرگی به درک روزمرگیها، با فرهنگ هم آهنگ شدن. همان چیزی که رؤیاهای ما را نمی بافد، می سازد. خوشبختی را ترسیم نمی کند، ترمیم می کند. از شریعت به حقیقت رسیدن. فتحی اما درباره مخالفت با شریعتی به نکته زیبایی اشاره می کند که شاید حاصل مأنوس شدن او با فرهنگ و هنر است.
میگوید:«مخالفت با شریعتیسم نباید منجر به رد اندیشه های شریعتی شود.»و این نکته ای است که می توان از گفتمان خود شریعتی هم استخراج کرد. مشکل اینجاست،کسی که با هر ایسمی مخالفت می کرد و در برابر ایسم ها می ایستاد، به تدریج خود به ایسم بدل شد و این یعنی خیلی از ما شریعتی را درست نفهمیدیم.
واقعیت این است که از خوانش دوباره شریعتی، بدون عینک ایدئولوژی هم می توان به نقطه ای رسید که اکنون حسن فتحی به آن رسیده است. این که نگاه فرهنگی، بیش از نگاه ایدئولوژیک، می تواند ما را به درک درست وضعیت تاریخی خود برساند و گشایش حاصل شود. فرهنگ به لایه های درونی تر واقعیت ها راه می یابد و از آنچه هست سخن می گوید.
آنگاه که این شناخت با زبان هنر بیان و روایت شود، بهتر می توان به رویت تاریخ، جامعه و انسانی که در بستر آن زیست می کند، دست یافت و برای سعادت او راه نشان داد و نقشه کشید. هنر و فرهنگ صرفا روایت زیبایی شناسانه از امور نیست، بلکه واجد نوعی هستی شناسی و انسان شناسی تاریخی است که با زیبایی آمیخته شده و از پس آن
می توان زشت ها و پلشتی ها، ناراستی ها و کاستی ها را رصد کرد و در صلح با خویش و جهان به اصلاح امور دست زد. این چرخش گفتمانی، تغییر از سلاح به صلاح است و زبان فرهنگ و هنر صلاح انسان و جامعه است. کیمیایی که سخت به آن نیاز داریم. اگر جوامع و دولت ها و ملت ها به جای صرفاً تولید سلاح برای صیانت از خویش، به تولید آثار هنری و فرهنگی بیشتری بپردازند، قطعاً جهان جای زیباتری می شد. کاش در کنار شریعتی و شریعتی هایی که تاریخ را برای ما تئوریزه می کردند، شهرزاد و شهرزادهایی بودند که برایمان قصه می گفتند. قصه آنچه که هست، نه لزوماً آنچه که باید! از هست ها و نیست ها می توان جهان بهتری ساخت تا از باید ها و نبایدها.
![](/wp-content/themes/cinemacinema/img/tel.gif)
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- نگاهی به کارنامه سینمایی رضا میرکریمی به بهانه اکران فیلم نگهبان شب
- شکاف تاریخی بین ادبیات /درباره کتاب گفتوگوهایی پیرامون اقتباس ادبی در سینمای ایران
- در اولین نشست «زیرمتن» مطرح شد؛ روایت «زالاوا» از جدال میان دو نظم/ باور به «جن» از واقعیت آن ترسناکتر است
- سینماتک خانه هنرمندان ایران برگزار میکند؛ «زیرمتن» با «زالاوا» کلید میخورد/ بررسی بینارشتهای فیلمهای روز
- واکنش سید رضا صائمی به برخی اظهار نظر ها درباره هوشنگ ابتهاج
- «بازگشت به خویشتن»؛ نقد منصفانه یک متفکر مناقشه برانگیز
- روایت سید رضا صائمی و افشین علیار از فیلم «بی همه چیز»/ این فیلم ما را به تامل در رفتارهای خودمان وا میدارد
- تهیه کننده تلویزیون مادر خرج است نه تهیه کننده !/ گفت وگو با سید رضا صائمی
- ردّپای شجریان در سینمای ایران
- سینمای ایران به هوای تازه نیاز دارد
- به مناسبت سپندارمذگان روز عشاق ایرانى، خطاب به سه شخصیت سینما، تلویزیون و شبکه نمایش خانگى
- سرپرست دفتر نمایش خانگی: لیست سیاه در انتظار تهیهکنندگان متخلف در نمایش خانگی است
- قاضی دادگاه بانک سرمایه: پولشویی در سریال «شهرزاد» در آینده مشخص خواهد شد
- فروش ۳۰میلیون تومانی ۸ فیلم
- واکنش علی ملاقلیپور به معلم انقلاب خواندن علی شریعتی
نظر شما
پربازدیدترین ها
- یادداشت کیوان کثیریان؛ کلی آیهی یأس و یک آرزو/ درباره انتخاب وزیر ارشاد دولت چهاردهم
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با نادر ساعیور به بهانه حضور فیلمش در بخش جنبی جشنواره ونیز/ انسان دشواری وظیفه است
- سعید راد درگذشت
- بلوغ طلاق/ به بهانه نمایش دو سریال «افعی تهران» و «در انتهای شب»
- مراسم اکران خصوصی فیلم ساعت ۶ صبح / گزارش تصویری
آخرین ها
- عشق از راه میرسد/ نگاهی به فیلم «چرا گریه نمیکنی؟»
- معرفی فیلمهای سارایوو ۲۰۲۴/ ۵۴ فیلم در ۴ بخش رقابت میکنند
- فیلم استیو مککویین پایانبخش جشنواره نیویورک ۲۰۲۴ شد
- دو جایزه جشنواره ایتالیایی به «سرنوشتِ» ایرانی رسید
- مراسم اکران خصوصی فیلم ساعت ۶ صبح / گزارش تصویری
- «درون بیرون ۲» پرفروشترین انیمیشن تاریخ شد/ عبور از «یخ زده ۲»
- گفتوگو با مدیر جشنواره ونیز؛ سینما همچنان مؤثرترین راه برای اندیشیدن به دنیای معاصر است
- بهترین مستندهای سال در فهرست نهایی جوایز مستند بریتانیا ۲۰۲۴
- مراسم تشییع زنده یاد سعید راد / گزارش تصویری
- ستارهای که عاشق وطنش بود؛ بدرقه سعید راد به خانه ابدی
- واکنش وزیر ارشاد به انتقادات سینماگران از یک مصوبه
- به مناسبت آغاز ششمین سال فعالیت سوینا منتشر میشود؛ نسخه ویژه نابینایان «راتاتویی» با صدای محسن بهرامی
- بلوغ طلاق/ به بهانه نمایش دو سریال «افعی تهران» و «در انتهای شب»
- پدر، عشق و پسر/ درباره علیرضا داوودنژاد و «در انتهای شب»
- اعلام فیلمهای جشنواره ونیز؛ «شاهدِ» ایرانی در بخش افقها
- «مرد نمکی» به مثابه یک جریان بوروکراتیک
- جشنواره درسدن به «پریسان» ۳ جایزه داد
- نمایش «پیانو» در جشنواره «بچههای مارانو»
- سینمای ایران تیرماه امسال ۱۲۰ میلیارد فروخت
- سه نمایش جدید روی صحنه عمارت نوفل لوشاتو
- انتشار قسمت دوم نسخه ویژه نابینایان «هزار دستان» با صدای بهروز رضوی
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با نادر ساعیور به بهانه حضور فیلمش در بخش جنبی جشنواره ونیز/ انسان دشواری وظیفه است
- فیلمهای بخش هفته منتقدان ونیز معرفی شدند/ فیلم یک سینماگر ایرانی در لیست
- انیمیشن ایرانی نامزد «گل طلایی» چینی شد
- «۱-» در آمریکا رقابت میکند
- سعید راد / گزارش تصویری
- معرفی بازیگران نمایش «رگتیچ»/ آغاز بلیت فروشی
- نمایش و تحلیل فیلم «ساز دهنی» امیر نادری در بنیاد حریری
- سعید راد درگذشت
- انتشار عکس گریم متفاوت رضا عطاران/ «قیف» اکران میشود