سید رضا صائمی منتقد سینما در روزنامه اطلاعات نوشت :حسن فتحی،نویسنده و کارگردان سینما و تلویزیون، در گفتگو با روزنامه سازندگی، درباره سریال شهرزاد و حاشیه های آن گفت. آنچه که بیش از هر چیز جالب توجه و تامل بود، تیتر این گفتگو بود:«از شریعتی به شهرزاد رسیدم». تیتری که می توان ساعت ها درباره آن حرف زد و حتی مقاله و کتاب نوشت.
در واقع این فقط یک تیتر نبود، بلکه روایتی از یک عمر زندگی فکری و اجتماعی کارگردان و فراز و نشیب هایی بود که او در بستر تاریخ طی کرده بود و جهد و جهش ذهنی و درونی او بود تا از شریعتی به شهرزاد برسد.
در تشریح و تبیین این تجربه و تحول، فتحی به نکاتی اشاره می کند. البته این به معنای طرد و رد شریعتی به مثابه یک متفکر و مصلح اجتماعی تاثیرگذار نبود که فتحی فارغ از اراداتی که به شریعتی داشته و دارد،خودش نیز تاریخ خوانده و رفاقت دیرینه با سوسن و احسان فرزندان شریعتی دارد.
او اشاره می کند که شریعتی باعث شد بفهمم مبارزه با شاه از راه سلاح به جایی نمی رسد و در ادامه اشاره می کند وقتی هنر را جدی گرفتم از «شریعتی ایدئولوژیک» گذشتم و به «فرهنگ» رسیدم. این جابه جایی و تحول، قطعاً به راحتی و در زمان کم به دست نیامده، بلکه یک عمر، دست کم به اندازه ۳۰، ۴۰ سال لازم بوده تا فتحی و بسیاری از روشنفکران و هنرمندان ما به آن دست یابند.
این که دریاب اند که اتوپیا و جامعه آرمانی که روشنفکران انقلابی ترسیم می کردید، رؤیایی دست نیافتنی بود که تنها در عالم انتزاعی جدال های ایدئولوژیک جاذبه داشت، نه در کف خیابان تاریخ! که تاریخ، بازی های خود را دارد. قاعده و قوانین خود را. و از دل هست ها و نیست ها به هدف می رسد و آرمان های زیبا بدون محک تاریخ قابل تعریف و تصویر نیست. این سخن فتحی اما رد اندیشه ها و شخصیت شریعتی به مثابه یک متفکر نیست که خود در مکتب او پرورش یافته، بلکه به معنای عبور از ایدئولوژی به فرهنگ است. این که ریشه بسیاری از مشکلات تاریخی ما و راه حل تاریخی بسیاری از مشکلات ما را باید در فرهنگ جستجو کرد.
از شریعتی به شهرزاد رسیدن، از سیاست به سریال رسیدن نیست. از آرمان به واقعیت رسیدن است. از صورت به معنا پل زدن و دست یافتن به ساحت و ابزاری که بیش از سیاست و ایدئولوژی می تواند رهایی بخش باشد. از ترک روزمرگی به درک روزمرگیها، با فرهنگ هم آهنگ شدن. همان چیزی که رؤیاهای ما را نمی بافد، می سازد. خوشبختی را ترسیم نمی کند، ترمیم می کند. از شریعت به حقیقت رسیدن. فتحی اما درباره مخالفت با شریعتی به نکته زیبایی اشاره می کند که شاید حاصل مأنوس شدن او با فرهنگ و هنر است.
میگوید:«مخالفت با شریعتیسم نباید منجر به رد اندیشه های شریعتی شود.»و این نکته ای است که می توان از گفتمان خود شریعتی هم استخراج کرد. مشکل اینجاست،کسی که با هر ایسمی مخالفت می کرد و در برابر ایسم ها می ایستاد، به تدریج خود به ایسم بدل شد و این یعنی خیلی از ما شریعتی را درست نفهمیدیم.
واقعیت این است که از خوانش دوباره شریعتی، بدون عینک ایدئولوژی هم می توان به نقطه ای رسید که اکنون حسن فتحی به آن رسیده است. این که نگاه فرهنگی، بیش از نگاه ایدئولوژیک، می تواند ما را به درک درست وضعیت تاریخی خود برساند و گشایش حاصل شود. فرهنگ به لایه های درونی تر واقعیت ها راه می یابد و از آنچه هست سخن می گوید.
آنگاه که این شناخت با زبان هنر بیان و روایت شود، بهتر می توان به رویت تاریخ، جامعه و انسانی که در بستر آن زیست می کند، دست یافت و برای سعادت او راه نشان داد و نقشه کشید. هنر و فرهنگ صرفا روایت زیبایی شناسانه از امور نیست، بلکه واجد نوعی هستی شناسی و انسان شناسی تاریخی است که با زیبایی آمیخته شده و از پس آن
می توان زشت ها و پلشتی ها، ناراستی ها و کاستی ها را رصد کرد و در صلح با خویش و جهان به اصلاح امور دست زد. این چرخش گفتمانی، تغییر از سلاح به صلاح است و زبان فرهنگ و هنر صلاح انسان و جامعه است. کیمیایی که سخت به آن نیاز داریم. اگر جوامع و دولت ها و ملت ها به جای صرفاً تولید سلاح برای صیانت از خویش، به تولید آثار هنری و فرهنگی بیشتری بپردازند، قطعاً جهان جای زیباتری می شد. کاش در کنار شریعتی و شریعتی هایی که تاریخ را برای ما تئوریزه می کردند، شهرزاد و شهرزادهایی بودند که برایمان قصه می گفتند. قصه آنچه که هست، نه لزوماً آنچه که باید! از هست ها و نیست ها می توان جهان بهتری ساخت تا از باید ها و نبایدها.

لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- بلاگرهای سینمایی، بلایی سینمایی
- کیمیایی از تجلیل تا تحلیل
- نگاهی به کارنامه سینمایی رضا میرکریمی به بهانه اکران فیلم نگهبان شب
- شکاف تاریخی بین ادبیات /درباره کتاب گفتوگوهایی پیرامون اقتباس ادبی در سینمای ایران
- در اولین نشست «زیرمتن» مطرح شد؛ روایت «زالاوا» از جدال میان دو نظم/ باور به «جن» از واقعیت آن ترسناکتر است
- سینماتک خانه هنرمندان ایران برگزار میکند؛ «زیرمتن» با «زالاوا» کلید میخورد/ بررسی بینارشتهای فیلمهای روز
- واکنش سید رضا صائمی به برخی اظهار نظر ها درباره هوشنگ ابتهاج
- «بازگشت به خویشتن»؛ نقد منصفانه یک متفکر مناقشه برانگیز
- روایت سید رضا صائمی و افشین علیار از فیلم «بی همه چیز»/ این فیلم ما را به تامل در رفتارهای خودمان وا میدارد
- تهیه کننده تلویزیون مادر خرج است نه تهیه کننده !/ گفت وگو با سید رضا صائمی
- ردّپای شجریان در سینمای ایران
- سینمای ایران به هوای تازه نیاز دارد
- به مناسبت سپندارمذگان روز عشاق ایرانى، خطاب به سه شخصیت سینما، تلویزیون و شبکه نمایش خانگى
- سرپرست دفتر نمایش خانگی: لیست سیاه در انتظار تهیهکنندگان متخلف در نمایش خانگی است
- قاضی دادگاه بانک سرمایه: پولشویی در سریال «شهرزاد» در آینده مشخص خواهد شد
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- «پیرپسر»؛ فیلمی درباره روان انسان و پیچیدگیهای قدرت و سلطه
- نگاهی به فیلم «فرشتگان کثیف»/ زنان سرسخت
- فوت هنرمند پیشکسوت؛ محمدعلی تبریزیان (همایون) درگذشت
- واکنش کانون کارگردانان سینمای ایران به مخالفین اکران فیلم «پیر پسر»/ شرمتان باد، سیه فکران ضد سینما وهنر!
- هدیه همراه اول به مردم لرستان بهمناسبت ثبت جهانی دره خرمآباد
- فرهنگ و پیرپسران سیاست!/ اعتراض سه نهاد سینمایی به کارشکنیها در ادامه اکران «پیر پسر»
- «اسفند»؛ روایت اتحاد و مقاومت در دل جنگ
- «پیرپسر»؛ خون بر زمین حاکم میشود
- خبر دیگری از جشنواره ونیز ۲۰۲۵؛ سینماگران برجسته فرانسوی در راه ونیز
- حنجرهٔ مشروطه، زخمهٔ ملت/ در ستایش و نقدِ مستند «درویش خان»
- هفت کار طنز مهران مدیری در فهرست؛ بهترین سریالهای ایرانی در imdb کدامند
- یک سال پیش از اکران؛ بلیتهای آیمکس «اودیسه» از فردا فروخته میشود
- شگفتی امی ۲۰۲۵؛ اسکورسیزی و ران هاوارد نامزد جایزه بازیگری شدند!
- رویداد «جنگ چهره زنانه ندارد» برگزار شد
- در آستانه شش سالگی سوینا؛ نسخه ویژه نابینایان «نرگس» با صدای باران کوثری منتشر میشود
- هیات داوران جشنواره لوکارنو معرفی شد
- بماند به یادگار از دولت وفاق!/ نامه سرگشاده یک مستندساز به رئیس سازمان سینمایی
- تهیهکننده سریال خبر داد؛ «سووشون» رفع توقیف شد
- میزبانی جشنواره جیفونی از سه فیلم ایرانی
- «پیر پسر» در یک جمله؛ فیلمی که رازهای این سرزمین را آشکار میکند
- «بیسروصدا»؛ زمزمه تلخ زیر لایههای تاریک شهر
- ترامپ از برنامه «۶۰ دقیقه» ۱۶میلیون دلار خسارت گرفت
- یعقوب صباحی درگذشت
- فرانتیشک کلیشیک درگذشت
- خوانشی آدلری از پدر در «برادران لیلا»/ تاجی از توهّم بر سرِ عقده
- اجحاف در حقِ «بازی را بکش»
- «گلهای شب دریا» جایزه جشنواره مارسی را کسب کرد
- «پیرپسر»؛ شیاطین دنیایی فراموششده
- فروش جهانی ۲۱۷ میلیون دلار؛ «سوپرمن» صدرنشین گیشه جهانی سینما شد
- مستند ایرانی بهترین فیلم انسانشناسی جشنواره ایتالیایی شد