سینماسینما، ساقی سلیمانی
مستند «در جستوجوی فریده» از زوایای بسیاری تحسینشده و قابل بحث است. چیزی که مخاطب عام از سینمای مستند دریافته، این است که ساخت فیلم مستند کار بسیار سهلی است و اگر مستند پرتره باشد، تنها امکاناتی که نیاز دارد، کاشتن یک دوربین روبهروی سوژه و افراد مرتبط با سوژه است، اما چیزی که ما در مستند «در جستوجوی فریده» با آن مواجه میشویم، همسفر شدن با داستان یک زن در کشف مفاهیمی هویتی همچون سرزمین، مادر، نام، شهر و… است. سنگینیِ این سوال بر شانههای شخصیت اصلی داستان او را مجاب به سفری پرشباهت به آنچه ما در فیلمنامهنویسی با نام سفر قهرمان میشناسیم، میکند.
دوربین در مسیر این فیلم چنان نزدیک و همچنان با فاصله مشخص و بیقضاوت از شخصیتها با آنها همداستان میشود که سرنوشت تکتک مخاطبان در یافتن این هویت خلاصه میشود. سوالاتِ ذهنِ فریده هر مخاطبی را درگیر چالشهای هویتی خود میکند و این سوال که هر کدام از ما چقدر برای دانستن حقیقتِ وجودی خود تلاش کرده است. آیا این تلاش برای خلاصی از حس ناشناخته بودنِ خویش کافی است، یا حتما در انتهای این سفر از خویش به خویش باید به جواب مشخصی رسید. ملاصدرا چهار نوع سفر را در معرفتشناختی در کتاب «اسفار اربعه» توضیح میدهد که ما در این فیلم با آنها مواجه میشویم؛ سفرهایی که موجب خودشناسی در عاقبت میشود. فلاسفه و عرفا احساساتِ فریده و سفری را که او آغاز میکند، از معرفت میدانند.
در این فیلم اتفاق خوب و درست دیگری که افتاده، حوصله کارگردانان فیلم و زمان گذاشتن برای مراحل فیلم است. در برخی فیلمهای مستند ما مستند بودنِ روایت را درک نمیکنیم. دوربین و شخصیتها ما را محدود میکنند به داستانهایی که رو به دوربین تعریف میشوند، نه داستانهایی که ما حداقل گوشهای از آنها را ببینیم. اینکه مستندی بتواند باور بیننده را به حقیقتِ خود جلب کند و بیننده را مجاب کند، اتفاقی است که در «در جستوجوی فریده» دیده شد. این اتفاق از انتخاب اسم شروع شد و حتی در نگرانی و انتظارِ بازخورد دادهشده در پوسترهای فیلم خودش را نشان داد. موضوع فیلم موضوعی کهنگیناپذیر است، زیرا این بحران هویت در تمام جوامع بشری و در تمام طول تاریخ جاری بوده و تنها در دورههایی شدت گرفته است.
بشر همیشه به دنبال گمشدهای است، و این گمشده گاه فقط در مصادیق درونی یک شخصیت و گاه چون فریده در تمام مفاهیم درونی و بیرونی زندگی او اتفاق افتاده است. در بین این سفر گاهی آنقدر شخصیتهای جنبی داستان فریده برای این یافتن یا یافته شدن تیپسازی میکنند که فکر میکنیم کسی به آنها بازیگری را تعلیم داده است، اما واقعیت این است که دوربین طوری نامحسوس از بین شخصیتها رفتوآمد میکند که همه درگیر سهمخواهیِ خود از میان این داستان میشوند و نه برای ما، بلکه برای فریده و سیگنالهای عاطفی او تلاش میکنند. حتی شخصیتهای جانبی این داستان درگیر بحران هویت خویش هستند.
آن چیزی هم که قرار است فریده با جستوجو در کلافهای دیانای به آن برسد، پاسخی روشن نیست. اصلِ عدمِ قطعیت فریده را اینبار پس از سفر از خویشتنِ خویش به جستوجوی خویش با سبکبالیِ اندکی به زندگی واقعی برمیگرداند، و تفکر او را از آنچه بود، به آنچه هست، متوجه میکند. چیزی که جهان مدتهاست به دنبال آموزش آن است؛ از لحظه لذت بردن.
منبع: ماهنامه هنروتجربه

لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- گفت آن گلیم خویش بدر میبرد ز موج/ وین جهد میکند که بگیرد غریق را/ نگاهی به مستند «صبیه»
- آبشخورِ آهوانِ تشنه!/ نگاهی به مستند «مُغیسُف»
- نمایش ۶ فیلم مستند ایرانی در برنامه انجمن آسیایی نیویورک
- نگاهی به مستند «زیر این چتر باران میبارد»/ چیزی خزنده و مرموز راه پیدا کرده به دفتر مدیری مسئول
- «کاغذپارهها» از اول بهمن اکران عمومی میشود
- خبرهای تازه از «اکران حقیقت»/ نمایش چهار مستند در بهمن ماه
- صنوبرهایِ شیرین، در همنوازیِ عشق
- مستندهای بخش مسابقه اصلی «ایدفا» معرفی شد
- شهرت یا آرامش / مستند «مزرعه کلارکسون»؛ پیچوخمهای مزرعهداری
- یک هشدار زیبا / مستند «سالی که جهان تغییر کرد»؛ حال خوش طبیعت وقتی انسان در قرنطینه بود
- قدیمیترین تصاویر عزاداریها و مجالس آذری زبانها در مستند «صادق الوعد»
- نه فرشتهام، نه شیطان
- مردی که نمیخندید ولی میخنداند! / «باستر بزرگ»؛ مستندی درباره مرد صورت سنگی
- تاریخ تهران/ نگاهی به مستند «زمستان است»
- ایمان به قدرت کلمه/ «تونی موریسون، تکههای من»، مستندی درباره نویسندهای که اجازه نداد نادیده گرفته شود
نظر شما
پربازدیدترین ها
- انتقاد تند ابراهیم ایرجزاد از علی عباسی/ میخواستی قانون را دور بزنی
- جدول ستارههای منتقدان بینالمللی به فیلمهای جشنواره کن (۵)
- پروانه نمایش برای دو فیلم صادر شد
- جبلی در جمع دانشجویان مطرح کرد؛ شبکه خبر را برای «متروپل» به خط کردیم، گفتند بس است!/ تحت فشاریم
- گزارشی از دومین روزِ دومین جشنوارهی ملی فیلم کرمان/ از مشیریِ سینمای آزاد تا مشیریِ مستندساز
آخرین ها
- یک پایان اسرارآمیز/ نگاهی به فیلم «لامینور»
- فَرِّ فرهنگستان هنر به هادی حجازیفر رسید
- جدول ستارههای منتقدان بینالمللی به فیلمهای جشنواره کن (۵)
- جبلی در جمع دانشجویان مطرح کرد؛ شبکه خبر را برای «متروپل» به خط کردیم، گفتند بس است!/ تحت فشاریم
- سیلی سرخ/ نگاهی به فیلم «مجبوریم»
- لغو اختتامیه یک جشنواره تئاتری/ اداره کل هنرهای نمایشی با داغدیدگان حادثه ساختمان متروپل همدردی کرد
- برگزاری مجامع عمومی عادی سالیانه، عمومی عادی بهطور فوقالعاده و عمومی فوقالعاده همراه اول
- آغاز اکران «پسران دریا» از فردا/ فیلم افشین هاشمی در جشنواره بوسان نمایش داده میشود
- حمید فرخنژاد و احسان عبدیپور نامزد جایزه «سپتیمیوس» شدند
- فیلمهای کوتاه با موضوع موزه و میراث فرهنگی در موزه سینما اکران میشوند
- در جلسه نقد و بررسی «تیغ پنهان» مطرح شد؛ فیلمسازی که تماشاگرپسند است/ این ساموراییها دوست ندارند شمشیر بکشند
- خشم تان را روی موج رادیو مهار کنید
- پروانه نمایش برای دو فیلم صادر شد
- گزارشی از دومین روزِ دومین جشنوارهی ملی فیلم کرمان/ از مشیریِ سینمای آزاد تا مشیریِ مستندساز
- روایت سینما از آزادسازی خرمشهر و مقاومت مردم این شهر
- انتقاد تند ابراهیم ایرجزاد از علی عباسی/ میخواستی قانون را دور بزنی
- ابلاغ برنامه پنج ساله انجمن سینمای جوانان ایران
- قصه های مادربزرگ را از رادیو سلامت بشنوید
- گناهکار باشم یا بیگناه، مساله این است!/ نگاهی به فیلم «مُهر پنجم»
- ستارههایی که منتقدین فرانسوی و بینالمللی به «عنکبوت مقدس» دادند
- معرفی نوازندگان نمایش موزیکال «دیو و دلبر»
- سیمافیلم در اطلاعیهای اعلام کرد: ساخت سریال «موسی(ع)» به کارگردانی حاتمیکیا متوقف نشده است
- پایداری شبکه همراه اول در مناطق زلزلهزده استان سیستان و بلوچستان
- تقدیر از موزه سینما در هفته میراث فرهنگی/ موزه سینما آلبوم خانوادگی سینماست
- نرگس محمدی، پروین اعتصامی میشود
- نمایندگان صنوف سینمایی از شورای راهبردی اکران استعفا دادند
- گزارشی از اولین روز دومین جشنوارهی فیلم کرمان/ سینمای آزاد، تنها جنبش سیستماتیک سینمای ایران
- جدول ستارههای منتقدان بینالمللی به فیلمهای جشنواره کن (۴)
- اعلام مصوبات شورای راهبردی اکران/ دو فیلم تازه برای اکران از سوم خرداد معرفی شدند
- گفتگو با سیدجمال ساداتیان/ ممیزیها ناشی از اعمال قدرت به وزارت ارشاد است