سینماسینما، ساسان گلفر
«ایدهها از کجا می آیند؟ از نگاه کردن به یک چیز و دیدن چیز دیگر. از بازی کردن با اِلمانها و مضمونها، بازی کردن با امکانات، گمانه زدنها، تغییر دادن، کشیدن، هل دادن، دگردیسی و اگر خوششانس باشید، بالاخره به چیزی میرسید که صرف میکند نگهش دارید، استفاده کنید و مبنایش بسازید. اینجاست که بازی متوقف میشود و کار شروع میشود.» این عبارات را سائول باس (۱۹۲۰ تا ۱۹۹۶)، احتمالا مشهورترین طراح تیتراژ تاریخ سینما، بر زبان آورده؛ همان که این جمله مشهور را هم درباره کارش گفته: «میخواهم چیزهایی زیبا بسازم، حتی اگر برای هیچکس مهم نباشد.»
مستند «تیتراژ در سینمای ایران» نوشته و به کارگردانی مهرشاد کارخانی که در فاصله سالهای ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۱ ساخته شده و بعد از حدود یک دهه در گروه هنر و تجربه اکران گرفته، کمابیش به همین دغدغههای باس پرداخته است. تیتراژ بیش از یکصد فیلم مطرح سینمای ایران که در این اثرِ تقریبا ۷۵ دقیقهای بررسی شده، هم بهترین تیتراژهای تاریخ سینمای ایران را شامل میشوند و هم نقبی به مهمترین آثار شاخص و مطرح این سینما تا زمان ساخته شدن مستند میزنند و به این ترتیب، علاوه بر وجه اطلاعرسانی یا شاید آموزشی و نظری، جنبهای نوستالژیک نیز به فیلم میبخشند.
در طول این مستند مدام به چهرههای آشنای سینمای ایران برمیخوریم که اغلب بار اول نامشان را از تیتراژی منتخب از یکی از آثارشان میخوانیم و معمولا بعد از آن، تیتراژی را میبینیم (و میشنویم) که یا، به آن علاقه دارند، یا از جنبه زیباییشناسانه بررسیاش میکنند. البته لحظاتی پیش میآید که این تمهید ابتکاری معرفی با قرار گرفتن بخشی از تیتراژی که نام گوینده در آن دیده میشود، در کنار تیتراژی که همان شخص دارد به آن میپردازد، مایه حواسپرتی و گاه سردرگمی تماشاگر میشود. نکته دیگر این است که وقتی فیلمی به طور خاص به تیتراژ میپردازد، شایسته است که تیتراژ آغاز و پایانی در خور، شاخص و متمایز از تیتراژهای معرفیشده داشته باشد و متاسفانه چنانکه باید، به این مسئله توجه نشده است.
بااینحال، شنیدن گفتارهایی از چهرههایی مانند اکبر عالمی، زاون قوکاسیان، اصغر فرهادی، مسعود کیمیایی، هوشنگ گلمکانی، جواد طوسی و فاطمه معتمد آریا روی تصاویر تیتراژ فیلمهایی مانند «گاو»، «قیصر»، «داش آکل»، «طوفان در شهر ما»، «رضا موتوری»، «تنگنا»، «تنگسیر»، «بیتا»، «نازنین»، «درشکهچی»، «حسن کچل»، «عروسی خوبان»، «باشو غریبه کوچک»، «جادههای سرد»… و بسیاری از آثار نوستالژیک سینمای ایران و شاهکارهای دیگری از امیر نادری، بهرام بیضایی، داریوش مهرجویی، عباس کیارستمی، علی حاتمی، ناصر تقوایی، بهمن فرمانآرا، کیانوش عیاری… و دیدن جلوههای تصویری گرافیستهای بزرگ ایران و شنیدن موسیقی خاطرهانگیز بزرگانی مانند مرتضی حنانه و اسفندیار منفردزاده حداقل این خاصیت را دارد که شما را به یاد روزگاری بیندازد که سینمای بدنه واقعا از ارزشهایی والا برای دیدن و شنیدن برخوردار بود و شاید همین تصور، به دلایل متعدد، قطره اشکی گوشه چشمتان بنشاند.
منبع: ماهنامه هنروتجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- «لاله کبود»؛ دوستی با رنگ و فرم
- رستاخیزی در کار به عقب راندن فراموشی/ نگاهی به فیلم «لاله کبود»
- رونمایی از پوستر بینالمللی «لاله کبود»
- صداگذاری «جستجو در تنگنا» آغاز شد/ نگاهی دیگر به امیر نادری
- اخراجیها/ نگاهی به فیلم «خروج»
- بیحاصل!/ نگاهی به فیلم «خروج»
- گفتوگو با مهرشاد کارخانی/ جورقانیان عاشق واقعی سینما بود
- تاریخ سینما و عاشق سینما/ نگاهی به مستند «آرشیو متروک»
- اختصاصی/ گفتوگوی زندهیاد همایون خسروی دهکردی با خسرو سینایی/ با زندگی، زندگی کنید!
- اختصاصی/ گفتوگوی زندهیاد همایون خسروی دهکردی با خسرو سینایی/ پا روی زمین واقعیت و سر در تخیل داستان
- اختصاصی/ گفتوگوی زندهیاد همایون خسروی دهکردی با خسرو سینایی/ سه میلیمتر، راه زندگی من را عوض کرد!
- گفتوگو با ژرژ هاشمزاده، کارگردان «در سکوت»/ معتقد به مانیفست دادن نیستم
- سونامی سرطان و سینما/ نگاهی به فیلم «تمام چیزهایی که جایشان خالیست»
- داشتن یا نداشتن/ نگاهی به فیلم “زغال”
- عجایب و غرایبی به نام «کتاب آشپزی»/ نگاهی به فیلم «کتاب آشپزی»
نظر شما
پربازدیدترین ها
- نگاهی کوتاه به نمایشِ «سگِ نگهبان و درختی در باغ»؛ بازجویی یک جنایتِ خیالی!
- «کیک محبوب من»؛ روایت سهل و ممتنع تنهایی
- تحسینِ «پیش به سوی سرزمین ناشناخته»/ جایزه بزرگ جشنواره فیلمهای مدیترانه برای فیلمی از فلسطین
- چین از رقابت اسکار ۲۰۲۵ خارج شد
- توسط آکادمی اسکار ۲۰۲۴؛ جایزه فلوشیپ طلایی برای زنان به دو سینماگر ایرانی اهدا میشود
آخرین ها
- از ۱۶ آبان؛ «خورشید آن ماه» ساخته ستاره اسکندری آنلاین اکران میشود
- حضور همراه اول در نمایشگاه کیشاینوکس با هدف گسترش فرصتهای جدید سرمایهگذاری
- ادعای سازندگان پربازدیدترین سریال تاریخ نتفلیکس؛ چالشهای فصل دوم «بازی مرکب» جذابتر است
- تهیهکننده سینما مطرح کرد: کوچ سینماگران حرفهای به پلتفرمها و فیلمهایی که تعطیل میشوند
- «فصل فرار اسبها» آماده نمایش شد
- عرضه یک فیلم کوتاه با بازی هوتن شکیبا در شبکه نمایش خانگی
- نگاهی به فیلم «کیک محبوب من»/ عشق را در پستوی خانه نهان باید کرد
- با حضور ۵۰۰ هزار تماشاگر در پنج هفته اتفاق افتاد/ استقبال غیرمنتظره فرانسویها از «دانه انجیر معابد»
- راهیابی «بی سر و صدا» به جشنواره ویتنامی
- فیلم کوتاه «برادر» واجد شرایط اسکار شد
- برگزیدگان هفدهمین جشنواره عکس خبری- مطبوعاتی دوربین.نت معرفی شدند
- مستند «جشن سده» در موزه سینما نمایش داده میشود
- تجلیل جشنواره مراکش از شان پن، کراننبرگ و نعمیه المشرقی
- درباره سریال «پنگوئن»؛ بهای زنده بودن در کابوسی اکسپرسیونیستی
- راهیابی «البنات» به جشنواره فیلم کوتاه المنامه
- آغاز بلیت فروشی «لیلای بیمجنون» به کارگردانی پیمان خازنی/ عاطفه رضوی راوی شد
- اکران مردمی فیلم زودپز / گزارش تصویری
- آغاز بهکار یازدهمین دوره کارآموزی همراه اول
- آغاز فصل جوایز سینمایی؛ اعلام نامزدهای جوایز فیلم گاتهام ۲۰۲۴
- پایهشناس رئیس هیات مدیره انجمن مستندسازان شد
- فروش دوره سوم گروه سینمای فرهنگ به ۲ میلیارد تومان رسید
- به خاطر یک عمر دستاورد هنری؛ بالاترین نشان موسسه فیلم آمریکا به کاپولا اهدا میشود
- راهیابی فیلم کوتاه «گوسفند» به جشنواره ایتالیایی
- فوت بازیگر نامزد اسکار؛ تری گار درگذشت
- توسط آکادمی اسکار ۲۰۲۴؛ جایزه فلوشیپ طلایی برای زنان به دو سینماگر ایرانی اهدا میشود
- نگاهی به کارنامه تلویزیونی فرامرز قریبیان؛ حضور در دهه هفتم
- سوینا (سینمای نابینایان) منتشر میکند؛ سه داستان کوتاه با صدای حسام مقامیکیا
- بازگشت دِپ به هالیوود؛ پنه لوپه کروز و جانی دپ در یک فیلم اکشن مهیج بازی میکنند
- چین از رقابت اسکار ۲۰۲۵ خارج شد
- تحسینِ «پیش به سوی سرزمین ناشناخته»/ جایزه بزرگ جشنواره فیلمهای مدیترانه برای فیلمی از فلسطین