سینماسینما، عزیزالله حاجی مشهدی
ششمین فیلم سینمایی محمدعلی باشهآهنگر با نام «سرو زیر آب» در ادامه همان حالوهوای همیشگی آثار پیشین این فیلمساز («فرزند خاک»، «بیداری رویاها» و «ملکه»…) در فضایی شکل میگیرد که اگرچه به جنگ تحمیلی و پیامدهای آن میپردازد، با این همه، هرگز از حادثهپردازیهای آمیخته به هیجان و فضای پر از زد و خورد و بارش گلولهها و خمپارهها در آن نشانهای نمیبینیم. هرچند در فضای «ستاد معراج شهدا» حضور تلاشگرانی گمنام در لباس رزمندگان، با روابط معمول میان اینگونه نیروها، برای مخاطبان فیلم یادآور جبهههای جنگ است و با دیدن چهره جهانبخش کرامت (بابک حمیدیان) به عنوان رزمنده ستاد معراج و یکی از کسانی که در کشف پیکر شهدا، تشخیص هویت و شناسایی آنها تلاش و دوندگی آشکاری دارد، ناخواسته و بهسادگی آنان را به روزهای پرتبوتاب جنگ پرتاب میکند.
موضوع فیلم و مضمون و درونمایه اصلی آن، که از دل حوادث فیلم به مخاطب منتقل میشود، آشکارا نشان میدهد نویسندگان فیلمنامه (حامد و محمدعلی باشهآهنگر) کوشیدهاند از شعاری شدن فیلم پرهیز کنند و در شخصیتپردازی آدمهای اصلی و محوری فیلمنامه نیز به گونهای عمل کنند که با آدمهای سیاه و سفید (چهرههایی یکسره پاک و بیگناه یا آدمهایی تردامن و گناهآلوده) روبهرو نشویم. گذشته از همه اینها، فیلم درباره هیچیک از موضوعاتی که به چالشهای جدی میان شخصیتهای داستان تبدیل میشود، هرگز قضاوتی نمیکند. گذشته از اینها، با امانتداری و واقعبینی از حضور همه اقوام در جنگ، تصاویری باورپذیر ارائه میدهد که شاید تنها در یکی دو فیلم، به آن پرداخته باشند.
باشهآهنگر را میتوان از جمله هنرمندانی دانست که با پشتوانه نگاه و بینش فردی و در سایه آموختههایش در دانشکده سینما و تئاتر در مجموعه دانشگاه هنر، ضمن وفاداری و علاقهمندی به مفاهیم معناشناختی حوزه دفاع مقدس، همواره رگههایی آشکار از برخی گرایشهای روشنفکرانه -در لایههای زیرین و بخشهای ناپیدای اثرش- در فیلمهایش جای میدهد تا مخاطب دریابد از چنین منظری، میتوان نگاهی تازهتر به جنگ داشت؛ نگاه تازهای که صد البته با کمترین لغزش میتواند سازنده چنین اثری را به ساختن فیلمی ضدجنگ متهم کند! مُهر و نشانی که صد البته به گواهی ساخته شدن فیلمهایی چون «فرزند خاک» و «بیداری رویاها» و… به هیچ روی نمیتواند بر پیشانی اثری مثل «سرو زیر آب» نقش ببندد!
درخشش ششمین فیلم باشهآهنگر در سیوششمین جشنواره فیلم فجر و دریافت جایزههای بهترین فیلمبرداری، بهترین طراحی صحنه و لباس و بهترین فیلم با نگاه ملی، بهخوبی نشان میدهد که وقفه پنج یا شش ساله این کارگردان در کار فیلمسازی، به معنای دور شدن او از فضای تولید آثاری متفاوت با نگاهی تازه نبوده است.
یکی از اصلیترین امتیازهای فیلمنامه را باید در انتخاب موضوع بکر و تا حدودی فراموششده جنگ دانست. در فیلمنامه، نیروی محرک و پیشبرنده همه حوادث فیلم و چگونگی چینش ماجراها، درست از نقطهای آغاز میشود که جهانبخش کرامت دچار شک میشود و افتادن خوره تردید و دودلی به جان این رزمنده مومن، برای او نوعی عذاب وجدان و آزردگی روحی ایجاد میکند. خوره تردید از وقتی به جانش میافتد که فکر میکند جنازه شهید گمنامی را به اشتباه به خانواده دیگری تحویل داده است! سفر ظاهری جهانگیر برای پیجویی و کشف ِحقیقت، نوعی تلاش برای اثبات بیگناهی و رسیدن به آرامش روحی او به حساب میآید.
جایی از داستان فیلم که عمل رویارویی ناخواسته و در عین حال بسیار طبیعی یک خانواده زرتشتی – ایرانی با یک خانواده مسلمان از اقوام منطقه غرب و جنوب غربی ایران در آن شکل میگیرد، بهسادگی میتوانست به یکی از پرخطرترین نقطههای لغزش فیلمنامهنویسان بدل شود. درحالیکه در این اثر، با ظرافت هرچه تمامتر، بدون جانبداری آشکار از این یا آن خانواده و بدون توجه به باورهای دینی آنان، فیلمساز از طریق «درد مشترک» آنها، این دو قوم و دو خانواده را که در واقع دو باور دینی و دو گرایش بهظاهر متفاوت را نمایندگی میکنند، به هم نزدیک میکند.
در انتخاب چهرههای پرتنوع و پرشمار بازیگران فیلم که در بسیاری از فیلمها و نمایشهای دیگر نیز خوش درخشیدهاند، هوشمندی آشکاری دیده میشود. بازی بسیاری از بازیگران فیلم، از جمله بابک حمیدیان، مهتاب نصیرپور، مسعود رایگان، رضا بهبودی و… در خدمت نقشهایشان در چنین فیلمی است و همکاری دیگرباره علیرضا زریندست در مقام مدیر فیلمبرداری با باشهآهنگر و استفاده مناسب از فضاسازیهای مربوط به طراحی صحنه و لباس (عباس بلوندی) به جذابیت هر چه بیشتر چنین اثری بسیار کمک کرده است.
ایده جذاب و بکر فیلم و طراحی صحنه بسیار طبیعی و تاثیرگذار فضای ستاد معراج شهدا باعث میشود مخاطبان فیلم برای نخستین بار با رویارویی پرتنش کسانی که مسئولیت سخت و سنگین شناسایی و تشخیص هویت شهدای گمنام را بر عهده دارند، آشنا شوند.
فیلم «سرو زیر آب» اگرچه ممکن است برای تماشاگران این روزهای سینمای ما که به دلیل مجموعه فشارهای ناشی از تحریمها و تنگناهای اقتصادی، ناخواسته به فیلمهای «شادیآور» ضعیف و بیکیفیت گرایش بیشتری نشان میدهند، اثر چندان گرم و گیرایی به نظر نرسد، اما برای سینمادوستان و کسانی که به مجموعه آثار یک فیلمساز نظر دارند، با همه ضعفهای اندکشمارش، از جمله ورود دیرهنگام و با تاخیر به بخش درگیرکننده ذهن مخاطب فیلم، وجود یکی دو داستانک فرعی و افراط در استفاده احساسی هیجانی از موسیقی متن (کار بهزاد عبدی)، در مجموع کاری قابل اعتنا به شمار میآید.
منبع: ماهنامه هنروتجربه

لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- هیات داوران چهلمین جشنواره فیلم فجر معرفی شد
- برشهای کوتاه/ سکانسی از فیلم «ملکه»
- تازهترین خبرها از سریال “پس از آزادی” محمدعلی باشه آهنگر
- هیچ سروی زیر آب نمی ماند/ نگاهی به فیلم «سرو زیر آب»
- فیض گمنامی/ نگاهی به فیلم «سرو زیر آب»
- از چیزهایی که دوست نداری هم باید عکس بگیری / نگاهی به فیلم «تنگه ابو قریب»
- در غیاب تصاویر آشنا/ نگاهی به فیلم «سرو زیر آب»
- ملودرام یا حماسی؟/ نگاهی به «سرو زیر آب»
- حال و هوای دفاع مقدسی «خندوانه» در سالروز فتح خرمشهر
- مهمترین دستاورد سینمای ایران به روایت زریندست
- مینا ساداتی در گفتوگو با سینماسینما/ بازی در «سرو زیر آب» برایم هیجانانگیز بود
- گزارش تصویری از عباس کیارستمی در مناطق جنگی
نظر شما
پربازدیدترین ها
- جدول ستارههای منتقدان بینالمللی به فیلمهای جشنواره کن (۵)
- یک پایان اسرارآمیز/ نگاهی به فیلم «لامینور»
- پروانه نمایش برای دو فیلم صادر شد
- جبلی در جمع دانشجویان مطرح کرد؛ شبکه خبر را برای «متروپل» به خط کردیم، گفتند بس است!/ تحت فشاریم
- گزارشی از دومین روزِ دومین جشنوارهی ملی فیلم کرمان/ از مشیریِ سینمای آزاد تا مشیریِ مستندساز
آخرین ها
- یک پایان اسرارآمیز/ نگاهی به فیلم «لامینور»
- فَرِّ فرهنگستان هنر به هادی حجازیفر رسید
- جدول ستارههای منتقدان بینالمللی به فیلمهای جشنواره کن (۵)
- جبلی در جمع دانشجویان مطرح کرد؛ شبکه خبر را برای «متروپل» به خط کردیم، گفتند بس است!/ تحت فشاریم
- سیلی سرخ/ نگاهی به فیلم «مجبوریم»
- لغو اختتامیه یک جشنواره تئاتری/ اداره کل هنرهای نمایشی با داغدیدگان حادثه ساختمان متروپل همدردی کرد
- برگزاری مجامع عمومی عادی سالیانه، عمومی عادی بهطور فوقالعاده و عمومی فوقالعاده همراه اول
- آغاز اکران «پسران دریا» از فردا/ فیلم افشین هاشمی در جشنواره بوسان نمایش داده میشود
- حمید فرخنژاد و احسان عبدیپور نامزد جایزه «سپتیمیوس» شدند
- فیلمهای کوتاه با موضوع موزه و میراث فرهنگی در موزه سینما اکران میشوند
- در جلسه نقد و بررسی «تیغ پنهان» مطرح شد؛ فیلمسازی که تماشاگرپسند است/ این ساموراییها دوست ندارند شمشیر بکشند
- خشم تان را روی موج رادیو مهار کنید
- پروانه نمایش برای دو فیلم صادر شد
- گزارشی از دومین روزِ دومین جشنوارهی ملی فیلم کرمان/ از مشیریِ سینمای آزاد تا مشیریِ مستندساز
- روایت سینما از آزادسازی خرمشهر و مقاومت مردم این شهر
- انتقاد تند ابراهیم ایرجزاد از علی عباسی/ میخواستی قانون را دور بزنی
- ابلاغ برنامه پنج ساله انجمن سینمای جوانان ایران
- قصه های مادربزرگ را از رادیو سلامت بشنوید
- گناهکار باشم یا بیگناه، مساله این است!/ نگاهی به فیلم «مُهر پنجم»
- ستارههایی که منتقدین فرانسوی و بینالمللی به «عنکبوت مقدس» دادند
- معرفی نوازندگان نمایش موزیکال «دیو و دلبر»
- سیمافیلم در اطلاعیهای اعلام کرد: ساخت سریال «موسی(ع)» به کارگردانی حاتمیکیا متوقف نشده است
- پایداری شبکه همراه اول در مناطق زلزلهزده استان سیستان و بلوچستان
- تقدیر از موزه سینما در هفته میراث فرهنگی/ موزه سینما آلبوم خانوادگی سینماست
- نرگس محمدی، پروین اعتصامی میشود
- نمایندگان صنوف سینمایی از شورای راهبردی اکران استعفا دادند
- گزارشی از اولین روز دومین جشنوارهی فیلم کرمان/ سینمای آزاد، تنها جنبش سیستماتیک سینمای ایران
- جدول ستارههای منتقدان بینالمللی به فیلمهای جشنواره کن (۴)
- اعلام مصوبات شورای راهبردی اکران/ دو فیلم تازه برای اکران از سوم خرداد معرفی شدند
- گفتگو با سیدجمال ساداتیان/ ممیزیها ناشی از اعمال قدرت به وزارت ارشاد است