۴ سال از توقیف فیلم عاشورایی «رستاخیز» می‌گذرد و پرونده این فیلم نه تنها همچنان بی‌نتیجه باز مانده، بلکه اخیرا یک عضو کمیسیون فرهنگی مجلس هم تاکید کرده، توقیف این اثر سینمایی اقدامی نامناسب بوده است.
به گزارش سینماسینما، احمدرضا درویش که با احتساب یک دهه‌ای که برای ساخت «رستاخیز» صرف کرده، حدود ۱۵ سال است فیلمی روی پرده سینماها نبرده، همچنان بلاتکلیف نمایش فیلمی است که این روزها یعنی همزمان با ماه محرم می‌توانست جای خالی فیلم‌های مذهبی را در سینمای ایران پر کند.
در روزهایی که فیلم‌های کمدی سینمای ایران را قبضه کرده و بیشتر اخبار تولیدی سینما حاکی از ساخت فیلم‌های جدید با حال و هوای کمدی است و با هر مناسبت عزا، نمایش تعداد زیادی از آثار روی پرده سینماها متوقف می‌شود، نبود فیلم‌های دینی و مذهبی بیش از پیش محسوس بوده و باز باید فقط افسوس خورد و گله کرد که دست سینمای ایران هر سال در این بخش خالی‌تر می‌شود.
در این بین شاید تنها امیدی که در چند سال گذشته وجود داشت به رفع مشکل فیلم «رستاخیز» مربوط بود که به نظر می‌رسد با شرایط موجود کورسوی امید باز شدن گره گور ماجرا از بین رفته است.
با این حال به تازگی حجت الاسلام و المسلمین نصرالله پژمانفر، نماینده مردم مشهد و کلات و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با تاکید براینکه هیچ تریبونی به اندازه سینما نمی‌تواند به صورت عمیق و گسترده تاثیرگذار باشد، گفته است: بعد از انقلاب اسلامی سه فیلم بیشتر در حوزه و در موضوع محرم ساخته نشده است؛ «روز واقعه»، «رستاخیز» که توقیف شد و «سفیر». سفیر و روز واقعه در همان مقطعی که ساخته شد بسیار پرطرفدار بود. اما اکنون این سوال مطرح می‌شود که به چه دلیل فیلمی با مضمون عاشورایی و محرم ساخته نمی‌شود؟ یا چرا فیلم‌های ساخته شده مثل «رستاخیز» با یک حرکت غیر قابل دفاع توقیف می‌شوند؟ این حرکات باعث می‌شود دیگر کسی رغبتی برای تولید این فیلم ها نداشته باشد.
او با انتقاد از توقیف فیلم «رستاخیز» گفت: به نظر من بسیار کار نامناسبی بود. متولیان سینمای ما در کشور هنوز هم به این موضوع نپرداخته‌اند که این سینما فقط برای جمعیت اندکی نیست؛ ما باید فکری به حال محتوای فیلم‌های‌مان بکنیم تا به سمت سالن‌های استاندارد قدم برداریم، اگر محتوا را بررسی کنیم می‌توانیم برای مشهد یک ماموریت خاصی تعریف کنیم؛ برای مثال زائری که برای زیارت به مشهد می‌آید، مطمئنا زمان آزاد هم دارد. ما می‌توانیم فیلم‌هایی با محتوای معناگرا، مذهبی و دینی را که تولید کرده‌ایم در مشهد داشته باشیم و سالن‌هایی که بتواند برای زائر این امکان را فراهم کند.
این نماینده مجلس در حالی اینگونه نسبت به توقیف فیلم «رستاخیز» که به دلیل نمایش چهره حضرت ابوالفضل (ع) امکان نمایش ندارد و فقط سال ۹۴ در چند سانس محدود با مجوز وزارت ارشاد روی پرده رفت و بعد هم با برخی اعتراض‌ها (از جمله در همان مشهد) از پرده پایین کشیده شد، انتقاد می‌کند که اظهارنظر برخی دولتی‌ها از جمله سید عباس صالحی ـ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ـ (حدود یک سال قبل) نشان داده این فیلم برای اکران خارجی مشکلی ندارد اما در ایران فعلا نمی‌شود کاری برای آن کرد.
همچنین احمدرضا درویش سال قبل در برنامه تلویزیونی «چهل چراغ» درباره سال‌های سپری شده برای تولید «رستاخیز» گفته بود: چنین فیلمی اصلا نمی‌تواند شکل زیرزمینی داشته باشد، بنابراین باید در همه ابعاد به شکل شفاف و روشن ساخته می‌شد و تمام مقاصد و چشم‌انداز خود را به طور عینی مشخص می‌کرد. ما برای «رستاخیز» در بُعد تاریخی و مشورت با علمای محترم و مراجع گرامی و در بُعد حقوقی و قانونی کم نگذاشتیم. این فیلم مشاورانی در مباحث تاریخی و مبانی شرعی و فقهی داشته است. حتی در بحث سرمایه‌گذاری هم یک جورهایی متبرک به وجوه متبرکه است. در زمینه مسائل قانونی پروانه ساخت این فیلم ۹ بار در طی ۹ سال تمدید شد. در جشنواره فیلم فجر هم شرکت کرد. معنی‌اش این است که شوراهای بازبینی این فیلم را دیدند و اجازه دادند تا هیات داوران جشنواره و منتقدان و جامعه سینمایی و مردم فیلم را در جشنواره ببینند و داوران جشنواره، «رستاخیز» را به عنوان بهترین فیلم انتخاب و ۹ سیمرغ به آن بدهند. پس «رستاخیز» بی معنا ساخته نشد.
او با تاکید برحساسیت‌هایی که بر ساخت این نوع فیلم‌ها وجود دارد، اضافه کرده بود: بیش از ۲۵ سال آرزو داشتم تا در کارنامه‌ام اثری مربوط به حادثه عاشورا و قیام اباعبدالله الحسین(ع) وجود داشته باشد، اما همیشه برای این کار ترس و نگرانی داشتم. چون بالاخره این گونه معارف در عین این که بستر مناسبی برای پرداخت است و دستاورد عظیمی را برای رویاپردازی، خیال، بروز احساس و درس آموزی‌ها برای فیلمساز به همراه دارد، با مسئولیت سنگینی نیز همراه است.
درویش در آن برنامه درباره اتفاقات رخ داده برای فیلم عاشورایی «رستاخیز» در اکران عمومی هم گفته بود: بعد از جشنواره فیلم فجر افرادی به مشورت گرفته شدند تا اگر نقد و نظری وجود دارد، ارائه دهند. این فیلم برای کسب پروانه نمایش بیش از ۵۰ نمایش خصوصی برای مسئولان، روحانیون محترم و اساتید دانشگاه و اقشار مختلف مردم داشت و نکاتی که می‌توانست محل اختلاف باشد مورد نظر گرفته شد و اصلاحاتی را خودمان انجام دادیم، یعنی فارغ از حوزه قانون و ممیزی قبل از اکران عمومی همه نوع پالایشی را صورت دادیم و بعد هم شورای پروانه نمایش فیلم را دید و مجوز صادر شد. حتی مجلس شورای اسلامی، کمیسیون فرهنگی و رئیس کمیسیون هم تائید کردند که فیلم رستاخیز بدون اشکال است و حجت را تمام شده دانستند. مسئولان قبلی وزارت ارشاد (در زمان مدیریت حجت‌الله ایوبی در سازمان سینمایی و وزارت علی جنتی) هم با خیال راحت سخنانی در دفاع از فیلم و مفتخر بودن به ساختش ارائه دادند و فیلم اکران شد، اما در همان روز اول دچار مشکل شد.
کارگردان فیلم رستاخیز دلیل اصلی مبنی بر عدم نمایش فیلم عاشورایی خود را نمایش چهره شخصیت دینی دانست و درباره دلایل خود برای چنین تصویرسازی اظهار کرده بود: اساسا وقتی که روایتی داستان گونه و با نگاه درام و با زبان سینما صورت بگیرد، حذف چهره شخصیت یک تناقض مهم است. ما نمی‌توانیم مجموعه آلام و احساسات و عواطف درونی یک انسان را بدون نمایش چهره‌اش بروز دهیم. اگر قرار است در جمهوری اسلامی و در کشوری شیعه با توجه به نیازهای فعلی به چهره شخصیت‌های دینی پرداخته شود، مشکلاتی برای افرادی مثل من ایجاد می‌شود.
احمدرضا درویش درباره برخی از پیشنهادات صورت یافته برای رفع در محاق ماندگی «رستاخیز» پاسخ داده بود: متاسفانه در یک برخورد غیر تخصصی از ناحیه وزیر وقت ارشاد بحث تاباندن نور مطرح شد. این راه حل جز، وهم قضیه چیز دیگری را به دنبال نداشت. اگر چه به لحاظ فنی هم چنین چیزی برای «رستاخیز» امکان پذیر نیست. اگر قرار است در پرداخت به زندگی ائمه(ع) فقط به صحابه بپردازیم، می توان آن را به شکل دستورالعمل صادر کرد تا دیگر فیلمسازان و تهیه‌کنندگان وقت خود را برای مواردی خارج از این محدوده نگذارند. هر چند با اتفاقی که برای «رستاخیز» افتاد قطعا این شرایط در عمل خواهد افتاد و دیگر کسی جرات نمی کند تا به سراغ شخصیت های دینی برود.
در این سال‌ها سازندگان این فیلم همواره بر داشتن مجوز لازم از برخی مراجع برای ساخت «رستاخیز» به شکل فعلی تاکید داشتند و البته درویش اختلاف دیدگاه‌ها میان مراجع دینی و بسیاری از اتفاقات سیاسی و اجتماعی را دلیل به سامان نرسیدن فیلم «رستاخیز دانسته و گفته بود: اگر اعتقاد داریم یکی از مهم‌ترین مسائل در واقعه عاشورا بحث عدالت است، پرسشم این است مسئولانی که به طور مستقیم مسئول هستند و مجوزهایی را صادر کردند و براساس آن مجوزها اعتمادی صورت گرفته است و افرادی در داخل و خارج از کشور سرمایه گذاری هنگفتی صورت دادند، چه نقشی دارند؟ در این جا ظلم مضاعفی هم به حوزه فرهنگ و هم به نیاز مردم و نسل جوان شده است. مسئول این قضایا کیست؟
او مطالبه حقوقی فیلم و رفتار غیرقانونی و غیراخلاقی با سرمایه‌گذاران را موضوعی عنوان کرده بود که باید مدنظر قرار گیرد. ضمن اینکه بحث معنوی را هم مورد اشاره قرار داده بود که بیشتر این حق به کارگردان فیلم مربوط می‌شود چون بالاخره کسانی که جمع شدند و فیلم را با هدایت فیلمساز و اعتماد به او ساختند، حقوقی دارند و باید زحمت آن‌ها توسط مردم دیده شود و مورد ارزیابی قرار بگیرد.
«رستاخیز» که از مقطع تاریخی مرگ معاویه تا شهادت امام حسین (ع) در روز عاشورا را روایت می‌کند، در سی و دومین جشنواره فیلم فجر موفق به دریافت ٩ سیمرغ بلورین و جایزه مصطفی عقاد شد. همچنین «رستاخیز» در اولین حضور جهانی خود در جشنواره فیلم بغداد جایزه بزرگ و تندیس تماشاگران را گرفت.
البته این فیلم با وجود همه اخباری که درباره آن منتشر شده هنوز نقاط مبهم زیادی دارد و سوال‌های بی‌جواب بسیاری باقی مانده که در گپ‌وگفت‌های غیررسمی با برخی مسئولان و کسانی که در جریان روند آن بوده‌اند بیشتر آشکار می‌شود. از جمله اینکه آیا واقعا درویش مخالف هر تغییری در «رستاخیز» برای به نمایش درآمدن آن بود؟ آیا خسارت مالی که سازندگان فیلم بر دریافت آن اصرار داشتند، به طور کامل پرداخت شد؟ آیا همانطورکه رسمی و غیررسمی بارها گفته شده و حتی ابراهیم داروغه‌زاده ـ معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی ـ هم برآن اذعان داشته، تعیین تکلیف این فیلم خارج از توان دولت است؟ آیا آنطور که مدیران وزارت ارشاد در مقطعی تاکید داشتند که این فیلم حتما اکران می‌شود، «رستاخیز» سرانجام رنگ پرده را در سینماهای ایران آن هم بدون اعتراض، به خود می‌بیند؟
منبع:ایسنا