سینماسینما، مصطفی یوسفزاده
نزدیک به یک قرن و نیم از آغاز به کار اولین روزنامه در ایران می گذرد. در تمامی این سالها بیشتر روزنامه نگاران، ندای آزادی سر دادند و حقوق مردم را فریاد کردند، ولی کسی پیدا نشد که سنگ حقوق آنها را به سینه بزند و مصداق بارز این ضربالمثل معروف شدند که «کوزهگر از کوزه شکسته آب می خورد».
روزنامهنگار ایرانی از مشروطه تا امروز، همواره همه خطرها را به جان خریده و خود را سپر بلای دیگران کرده تا آنها به حقوق حقه خود برسند، اما کمتر موقعیتی پیش آمده تا سطرها و ستون ها و صفحات روزنامه ها و مجله ها به محلی برای نوشتن «عرض حال» روزنامهنگاران بدل شود.
هر روز درخواست های دیگران را چاپ کنی و گاه برای احقاق حق یک مظلوم با محکمه و عدلیه سروکار پیدا کنی، ولی کسی را نداشته باشی که از حقوقت دفاع کند. وضعیتی از این دست به اضافه مشکلات مربوط به گرانی کاغذ، پایین بودن دستمزدها، نبود امنیت شغلی، پایین بودن منزلت اجتماعی و دیگر دلایل برونسازمانی موثر بر حوزه روزنامهنگاری باعث شده است روزنامهنگاری به عنوان یک شغل پردردسر در بین اهالی روزنامه و جمع قابل توجهی از مخاطبان شناخته شود. تصویری اینچنین از این حرفه مقدس که از گذشته های دور تاکنون همواره وجود داشته، باعث شده تحریریه ها کمتر شاهد حضور مداوم و طولانیمدت روزنامهنگاران باشد. مستند «میدان جوانان سابق» تصویرگر همین مشکلات است و به برهه ای از تاریخ روزنامه نگاری در ایران معاصر می پردازد که چون بهار عمرش کوتاه بود. مینا اکبری اکنون به عنوان روزنامه نگار سابق در ساختار مستندش ظاهر می شود. هنوز هم کشفکننده و جستوجوگر. روزنامهنگاری که قلمش اکنون دوربین اوست.
با اینکه آنچه در آن سالها بر روزنامه ها رفت، غالبا به دلیل فضای ملتهب سیاسی بود، اکبری از این نگاه حتیالامکان دوری می کند. با اینکه با میانتیترها برش هایی به گذشته می زند، تلاش می کند حوادث ملتهب آن سال ها را مروری گذرا کند، فیلم به ورطه احیای فضای سیاسی آن سال ها نمی رود، بلکه آنچه اهمیت دارد، واکاوی آن حوادث از منظر صنف روزنامه نگاری است.
به عنوان مثال، اگر فیلم حادثه کوی دانشگاه را نشان می دهد، به این جنبه می پردازد که آن حادثه معلول توقیف یک روزنامه بوده است و به این وسیله راه را برای تحلیل های فرامتنی می بندد. بنابراین مستندساز آگاهانه روی لبه تیغه ای قدم برمی دارد که می توانست فیلم را به عنوان یک اثر صرفا سیاسی تقلیل دهد. حضور افراد درگیر ماجرای آن سال ها مانند گنجی یا ده نمکی نیز به دلیل ارتباط با موضوع فیلم و روزنامه نگاری است نه بازشناخت دیدگاه های سیاسی آنان. با وجود روایت سرراست مستند و دوری از آشفتگی در بیان موضوع، کاش فیلمساز می توانست مستندش را به سطحی بالاتر از حس نوستالژیک به آن دوران ارتقا می داد تا برای جوانان امروز هم دیدنی و ملموس باشد. «میدان جوانان سابق» چنانکه در نام فیلم هم گنجانده شده، برای کسانی که تجربه زیست در آن دوران را داشتهاند، بسیار لذتبخش و با افسوس همراه است.
عاقبت روزنامهنگارانی که مهاجرت کردهاند، یا به حرفه های دیگری چون بازیگری یا کافهداری مشغول شدهاند، یا در عجیب ترین شکلش به کشاورزی در نقطهای دور روی آوردهاند، دیدنی و غمانگیز است. این حس زمانی تقویت می شود که از ۷۰ و اندی افراد حاضر در عکس ۲۰ سال پیش، تعداد انگشت شماری دوباره در همان میدان و با همان میزانسن در قاب عکس می ایستند و در عکس امروز آنچه به چشم می آید، نبودن جوانان و روزنامهنگاران سابق است.
منبع: ماهنامه هنروتجربه

لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- گفت آن گلیم خویش بدر میبرد ز موج/ وین جهد میکند که بگیرد غریق را/ نگاهی به مستند «صبیه»
- آبشخورِ آهوانِ تشنه!/ نگاهی به مستند «مُغیسُف»
- نمایش ۶ فیلم مستند ایرانی در برنامه انجمن آسیایی نیویورک
- نگاهی به مستند «زیر این چتر باران میبارد»/ چیزی خزنده و مرموز راه پیدا کرده به دفتر مدیری مسئول
- «کاغذپارهها» از اول بهمن اکران عمومی میشود
- خبرهای تازه از «اکران حقیقت»/ نمایش چهار مستند در بهمن ماه
- صنوبرهایِ شیرین، در همنوازیِ عشق
- مستندهای بخش مسابقه اصلی «ایدفا» معرفی شد
- شهرت یا آرامش / مستند «مزرعه کلارکسون»؛ پیچوخمهای مزرعهداری
- یک هشدار زیبا / مستند «سالی که جهان تغییر کرد»؛ حال خوش طبیعت وقتی انسان در قرنطینه بود
- قدیمیترین تصاویر عزاداریها و مجالس آذری زبانها در مستند «صادق الوعد»
- نه فرشتهام، نه شیطان
- مردی که نمیخندید ولی میخنداند! / «باستر بزرگ»؛ مستندی درباره مرد صورت سنگی
- تاریخ تهران/ نگاهی به مستند «زمستان است»
- ایمان به قدرت کلمه/ «تونی موریسون، تکههای من»، مستندی درباره نویسندهای که اجازه نداد نادیده گرفته شود
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- علیرضا افخمی: سانسور در تلویزیون نتیجه قبل را ندارد/ ضرورت تجربه در کنار جوانگرایی
- آشتی سینما با کوین اسپیسی در جشنواره کن
- آقای خزاعی! نمیتوان با باید و نباید سد راه رودخانهای شد که روان است
- آغاز پیش فروش بلیتهای نمایش «دیو و دلبر» از سه شنبه
- درخشش ورزشکاران ناشنوای ایرانی در مسابقات المپیک برزیل با حمایت همراه اول
- اثر هادی مرزبان پرفروشترین نمایش شد/ اعلام آمار فروش و تماشاگران سه مجموعه نمایشی
- پرویز شیخطادی: شورای پروانه نمایش نباید دولتی باشد/ سینماگران ما دانشگریز هستند
- نمایش «بالاخره این زندگی مال کیه؟» روی صحنه میرود
- ثبت درخواست برای اکرانهای «هنروتجربه» آغاز شد
- مجید زینالعابدین مدیرعامل بنیاد فرهنگی هنری رودکی شد
- شب بازیگر پس از وقفهای دو ساله برگزار شد/ علی نصیریان: وقتی حال مردم خوب نیست، نباید جشن بگیریم
- مدیر رادیو سلامت تقدیر شد
- هفدهمین شب بازیگر برگزار شد/ گزارش تصویری
- زمان برگزاری مراسم اسکار ۲۰۲۳ اعلام شد
- گشت صبحگاهی با زیر پوست شهر
- معرفی برگزیدگان چهاردهمین جشن منتقدان/ جوایز اصلی به «آتابای» رسید
- رئیس سازمان سینمایی: فیلمهای سینمایی باید برای حضور در جشنوارههای خارجی پروانه نمایش بگیرند
- آغاز فروش ویژه سیمکارت دائمی جوانان همراه اول با شمارههای خاص
- زمان اکران «برادران لیلا» در فرانسه مشخص شد
- ژولیت بینوش جایزه سنسباستین را دریافت میکند
- نمایش نماد ملی نیوزیلند به جای قله دماوند در «عصر جدید»
- تاریخی که سینما نشد/ نگاهی به فیلم «عنکبوت»
- پخش «نون خ ۳» از امشب از شبکه یک سیما
- اتمام پویش ختم سوره یس و استقبال گسترده از طرح آزادسازی زندانیان جرایم غیرعمد
- با حکم مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی؛ کارگروه ارزیابی جشنواره فیلم کودک تشکیل شد
- هنوز هم ماوی ماوی/ نگاهی به سینما و تلویزیون در ترکیه
- پایان فیلمبرداری یک سریال کرونایی/ «ابر میبارد» به تدوین رسید
- در یک سال گذشته اتفاق افتاد؛ ۲۰ سینما درخواست انحلال یا تغییر کاربری دادهاند
- نمایش فیلم «طعم چای» در سینماتک خانه هنرمندان ایران
- پیشفروش فیلمهای جشنواره کن/ «عنکبوت مقدس» به هفت کشور فروخته شد