پایگاه خبری تحلیلی سینماسینما

تدوین دستور‌العمل استفاده از تلگرام در انتخابات به معنای به رسمیت شناختن تأثیرگذاری تلگرام و به تبع آن دیگر شبکه‌های اجتماعی در فضای سیاسی کشور است. از سوی دیگر برای نخستین بار است که به جای برخوردهای سلبی و استفاده از ابزار فیلترینگ، یک نرم‌افزار پیام‌رسان و شبکه اجتماعی قرار است در چارچوب مقررات داخلی کشور کارکرد قانونی و رسمی در زمینه انتخابات داشته باشد. رسمیت پیدا کردن شبکه‌های اجتماعی به معنای پایان یافتن رسمی چهار دهه قدرت‌نمایی مطلق تلویزیون در حوزه اطلاع‌رسانی و اقناع افکار عمومی در انتخابات است. از این به بعد تلویزیون باید قبول کند رقیبی جوان و البته با امکانات بیشتر قرار است در حوزه اطلاع‌رسانی، تبلیغات و فضاسازی انتخاباتی حضور داشته باشد و هر روز سهم بیشتری از افکار عمومی را به خود اختصاص دهد. اما هنوز تلویزیون ابزاری در اختیار دارد که می‌تواند انتهای رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری را به نفع نامزدی که از این شرایط بهتر استفاده کند، تغییر دهد.

مناظره‌های نامزدهای ریاست جمهوری چه در کشورمان و چه در دیگر کشورهایی که انتخابات در آنها برگزار می‌شود، تأثیر بسزایی در پیروزی یا شکست نامزدهای انتخاباتی دارد. مناظره‌های انتخاباتی ترامپ و کلینتون در امریکا جدید‌ترین مناظره‌های جنجالی تلویزیونی در جهان بود. چهار سال پیش نیز نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در کشورمان در مناظره‌های تلویزیونی به بیان برنامه‌ها و نقد نظرات دیگر نامزدها پرداختند. تلویزیون به رغم اینکه رسانه‌ای تعاملی نیست، اما توانسته ابزار قدرتمندی مانند برگزاری مناظره را حفظ کند. فردا(یک‌شنبه) قرار است عبدالعلی علی‌عسکری، رئیس سازمان صداوسیما از دکور جدید استودیو برنامه مناظره ریاست جمهوری رونمایی کند. با این وجود شبکه‌های اجتماعی هر روز در حال سهم‌خواهی بیشتر از تلویزیون هستند.

«اگر صداقت در تمام مراحل زندگی استفاده شود، این مرد «لوکرتیوس فرونتو» شایسته افتخار بزرگی است».
قرن‌ها پیش از اینکه شبکه‌های اجتماعی متولد شوند، نامزدهای انتخاباتی یا طرفداران‌شان در شهر پمپی ایتالیا از دیوار‌های شهر برای نوشتن چنین جملاتی برای تبلیغ نامزد مورد نظرشان استفاده می‌کردند؛ روشی که امروزه در شبکه‌های اجتماعی به آن پست گذاشتن گفته می‌شود. شبکه‌های اجتماعی در حال تغییر مفاهیم قدیمی تبلیغاتی هستند. اوج‌گیری نقش‌آفرینی شبکه‌های اجتماعی در انتخابات چند ماه پیش ریاست جمهوری در امریکا خودنمایی کرد؛ جایی که ترامپ و کلینتون بر سر تصاحب آرا شبکه‌های اجتماعی را به خدمت گرفتند. فیس‌بوک و توئیتر دو شبکه اجتماعی مهمی بودند که به کارزار انتخاباتی نامزدهای جمهوریخواه و دموکرات تبدیل شدند. مجله معتبر «ساینس» در شماره اکتبر سال ۲۰۱۲، در مقاله‌ای با عنوان «رسانه‌های اجتماعی و انتخابات» به روش‌هایی مانند «بمب گوگلی» و «بمب(طوفان) توئیتری» از سوی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری اشاره می‌کند و با بیان شیوه‌های معمول برای پر رنگ کردن حضور یک نامزد در فضای مجازی به این نکته مهم اشاره می‌کند که تنها داشتن تعداد زیادی توئیت به معنای این نیست که یک نماینده رأی بیشتری(در انتخابات) داشته باشد! «ساینس» پیش‌بینی می‌کند که نامزدهای انتخابات با راه‌اندازی سایت‌ها و استفاده از رسانه‌های اجتماعی برای ایجاد شور و شوق در میان مردم، جمع‌آوری پول و درک مردم از نامزدها، استفاده کنند. پیش‌بینی «ساینس» چهار سال بعد و در انتخابات ریاست جمهوری امریکا با گستره بیشتری خودنمایی کرد.

نشریه «تلگراف» با اشاره به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در امریکا و رقابت کلینتون و ترامپ و همچنین برگزاری رفراندوم اتحادیه اروپا و استفاده از ابزاری مانند فیس‌بوک و توئیتر اشاره می‌کند و می‌نویسد: «هشتک» صعود کرد و سقوط کرد، میلیون‌ها دلار و پوند صرف شد و جنگ تن به تن در سراسر شبکه‌های اجتماعی متخاصم‌تر از همیشه بود. به گزارش این نشریه در زمان انتخابات ریاست جمهوری در امریکا، طبق تحقیقات مؤسسه «pew» ۶۲ درصد از بزرگسالان امریکایی برخی از اخبار را به وسیله شبکه‌های اجتماعی دریافت کرده و از طریق رسانه‌های اجتماعی در حال اقناع سیاسی دوستان و مخاطبان خود بوده‌اند! تلگراف به اشتراک‌گذاری ویدئو‌های انتخاباتی را که با پهنای باند متوسط از سوی تلفن‌های همراه منتشر می‌شوند از جمله ابزار‌های انتخاباتی عنوان می‌کند.

شبکه‌های اجتماعی «فیس‌بوک» و «توئیتر» سال‌ها است که در کشورمان فیلتر هستند. در عوض «تلگرام» محبوب‌ترین شبکه پیام رسان و شبکه اجتماعی در میان ایرانیان است. اولین حضور و نقش‌آفرینی تلگرام در مسائل سیاسی به انتخابات دوره دهم مجلس شورای اسلامی باز می‌گردد. انتخابات دوره دوازدهم ریاست جمهوری، دومین حضور نرم‌افزار پیام رسان تلگرام در صحنه سیاست ایران خواهد بود. برخلاف انتخابات قبلی،  این بار سیاسیون و طرفداران‌شان برنامه‌ریزی مفصلی برای حضور در تلگرام داشته‌اند. تدوین «دستورالعمل استفاده از تلگرام در انتخابات» را در همین راستا می‌توان تعریف کرد. کارشناسان ارتباطات اکنون وزن بیشتری برای شبکه‌های اجتماعی نسبت به رسانه ملی در انتخابات قائل هستند. اکنون سؤال اینجا است که با توجه به گسترش نقش‌آفرینی شبکه‌های اجتماعی و برخط‌‌بودن و همراه‌بودن آن، تلویزیون چه وضعیتی در آینده سیاسی کشور خواهد داشت؟