فرانک آرتا
مستند ۵٩ دقیقهای «حاجکاظم»، درواقع گونه «گزارشی» موفق برگرفته از واقعهای تکاندهنده است که پیشتر گزارش آن منتشر شده بود و توانسته به مثابه سندی درخور اعتنا، برههای از تاریخ کشورمان را ثبتوضبط کند. هرچند این مستند واجد ارزشهای بالقوهای بود که میتوانست پا را فراتر از مستند گزارشی بنهد و به مستندی هنری و خلاقه تبدیل شود، اما بااینحال، از مرز گزارشِ محض هم عبور کرده و به عنوان سندی تکاندهنده از نگرش سیاسی– اجتماعی حاکم بر فضای مدیریتی مملکتمان قابل استناد است؛ نگرشی که خود را وامدار رشادتهای شهیدان، رزمندگان و جانبازان هشت سال دفاع مقدس میداند، ولی در عمل در مواجهه با آن عافیتطلبی را ترجیح میدهد. تضاد چنین نگاهی، کشمکش داستان را ایجاد میکند و همین نکته باعث میشود فیلمساز خارج از قالب گزارشنویسی رسانهای، سراغ آن برود و مدیوم سینما را برگزیند. هرچند مسعود نجفی، کارگردان و تهیهکننده این فیلم، یکی از خبرنگاران فعال حوزه فرهنگی–هنری و بهویژه سینمای خبرگزاری ایسنا است که سالها در تهیه خبر و گزارش فعالیت چشمگیری داشته و حالا او در قامت فیلمساز به دلیل تطابق موضوع گزارش زندگی پرمشقت جانباز ٧٠درصدی با شخصیت داستان فیلم جنجالی «آژانس شیشهای»، به کارگردانی ابراهیم حاتمیکیا، درصدد کشف مابازای بیرونی شخصیتهای اصلی فیلم برمیآید. درواقع با نزدیکترشدن به ناصر افشاری دوربین کنجکاو خود را به زندگی پرالتهاب او وارد میکند تا تماشاگر را با ذرهای از دردها و آلام او همراه کند. پرویز پرستویی که نقش حاجکاظم فیلم «آژانس شیشهای» را بازی کرده بود، حالا در قالب همان شخصیت، مقابل ناصری افشاری که همان حبیب «آژانس شیشهای» از نوع واقعی است، مینشیند، به درددلهایش گوش میسپارد و تلاش میکند با وجود مخالفتهای بنیاد شهید، او را برای معالجه به آلمان اعزام کند. تراژدی زمانی اتفاق میافتد که برای هزینه اعزام آقای افشاری ١۵ میلیون تومان نیاز است که مسئولان وقت بنیاد شهید دولت مهرورز با وجود دستور موافق رئیسجمهور وقت، از پرداخت آن استنکاف میکند!! از اینجا به بعد سماجتهای خبرنگار – فیلمساز، داستان را پیش میبرد تا به جواب برسد. موی دماغ مسئولان میشود، بدون اینکه دیالوگهای زیادی ردوبدل شود. هرچند به دلیل ماهیت شغلی، نجفی شتابزده از مسائل عبور میکند، درحالیکه حجم بالای اطلاعات در فیلم در هر سکانس آنقدر زیاد است که تأمل بیشتری میطلبد. یکی از خلاقانهترین پلانهای فیلم، نمایی از خیابانی در تهران است که به دلیل آلودگی بیش از حد مجازش، مهگرفته بهنظر میرسد و برج میلاد که نماد تهران مدرن است، در انتهای کادر میان تودههای فشرده و ذرات آلاینده محو و تار شده و ناصر افشاری تکوتنها عصابهدست لنگلنگان از انتهای کادر مستقیم به سمت دوربین درحال حرکت است. تأکید فیلم بر جراحات ریوی ناشی از حملات شیمیایی در جنگ، پلان عمق مشکلات آقای افشاری را هنرمندانه به نمایش میگذارد.
این فیلم در حقیقت به سه بخش تقسیم میشود؛ ادای دین به امید بهکار، داستان ناصر افشاری و دستآخر پایان فیلم در فیلم آن. در بخش نخست نجفی توانست با برشهای چند نما به تدوینگر سینما که درگذشته، ادای دینی کند. در بخش دوم که روایت داستان از طریق گفتوگوهایی میان پرستویی و ناصر افشاری صورت میگیرد، در برخی لحظات احساسات را برمیانگیزاند که چقدر بهتر بود پرستویی کمتر در روند داستان دخالت داشت، یعنی به عبارت دقیقتر، ناظر بود و نه راوی. ضمن اینکه اگر فتیله احساساتیگری پایین کشیده میشد مثل اشکهای پرستویی و عکسالعملهای عاطفیاش داستان روند معقولتری داشت و اما بخش سوم که همان فیلم در فیلم است خلاقیت فیلمساز را در روایت داستان نشان میدهد. درواقع همین که با حسن استفاده از گزارشهای تلویزیونی، پشت صحنه واکنشهای مسئولان را نمایش میدهد، شاهد برگ برنده فیلمساز هستیم.
با این نگاه، یکی از سکانسهای کلیدی فیلم واکنش مدیر وقت روابطعمومی بنیاد شهید در سالن سینمای برج میلاد است که با جملات کاملا احساساتی میخواهد داستان را بهنفع سازمان خود تمام کند که واکنش خبرنگاران و سؤالات آنها، فضای سکانس را به نفع مظلومیت ناصر افشاری تمام میکند. تدوین موازی و ارجاعات در فیلم به صحنههای مشابه فیلم «آژانس شیشهای» خوب ساخته و پرداخته شدهاند و دیگر اینکه در سکانس پایانی ناصر افشاری با وجود تأخیر دوساله! بالاخره به آلمان اعزام میشود تا از دردهایش کاسته شود، اما در جمع هواداران که شعار میدهند همچنان سر به پایین نشسته و سکوت میکند و همین تأکید، بهنوعی با پیام فیلم «آژانس شیشهای» منطبق میشود که امثال حبیبها و در اینجا ناصرها در سکوت و دور از هر نوع توقعی جان خود را فدای وطنشان کردهاند. با همه اینها، فیلم «حاجکاظم» نهفقط ادای دینی به سینماست، بلکه نمایانگر نقش مهم رسانهها در ترسیم فضای جامعه و افراد آن است و به عبارتی دقیق، نبض تپنده هر جامعهای با پیگیریها، مسئولیتها و حقطلبیهای خبرنگاران و روزنامهنگاران قابل لمس است.
منبع: شرق

لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- عرضه آنلاین «مطرب» و «مادر قلب اتمی»
- ساخته رضا میرکریمی راهی تلویزیون میشود
- مسعود نجفی مدیر روابط عمومی جشنواره بینالمللی فیلم فجر شد
- تیزر موسیقی-نمایش «علمدار» منتشر شد
- «علمدار» با روایت پرویز پرستویی روی صحنه میرود
- نقد پرویز پرستویی به طراحان گریم/ گوش شکسته نشان خلافکارها نیست
- اکران «داستانهای هزار و یک روز» در خانه هنرمندان ایران
- کیومرث پوراحمد : همۀ ما دوستان سینمایی و غیر سینمایی به نوعی مدیون حبیب احمد زاده هستیم
- سایت تابناک : پس ازپرستویی، نوبت ترور شخصیت کدام چهره غیربرانداز است؟
- پرویز پرستویی و تکتیرانداز آمریکایی
- کامیابی بیکموکاست کرامت
- او همان حاج کاظم آژانس شیشه ای است
- انتقاد تند پرویز پرستویی از تهیهکننده فیلم «بی همه چیز»/ حیف که خستگی کار در تنمان ماند
- ستارههای هوای ابری/ نگاهی به فیلم «بی همه چیز»
- فیلمفارسیسازی/ نگاهی به فیلم «بی همه چیز»
نظر شما
پربازدیدترین ها
- در جبهه غرب خبری نیست؛ چیزهایی که نمیدانی
- چهار کارگردان خارجی خواستار عدم نمایش فیلمشان در جشنواره فجر شدند
- صدور پروانه ساخت سینمایی برای دو فیلمنامه
- «اسب قاتلین» بهترین نمایش به مفهوم مطلق شد/ چهل و یکمین جشنواره تئاتر فجر برگزیدگان خود را شناخت
- آیا دبیر احتمال بیرونقی جشنواره را میدهد؟/ فرش قرمز نداریم/ احتمال حذف سیمرغ مردمی
آخرین ها
- سینماتک خانه هنرمندان ایران برگزار میکند؛ اکران و تحلیل مستند «من تنها نیستم» و فیلم سینمایی «آرژانتین ۱۹۸۵»
- اولین تصاویر بازیگران «هوک» منتشر شد
- جعفر پناهی به قید وثیقه از زندان آزاد شد
- واکنش دبیر جشنواره فجر به انصراف برخی فیلمهای جشنواره و غیبت بازیگران مطرح
- پوستر «جنگل پرتقال» رونمایی شد
- پوستر رسمی «کت چرمی» رونمایی شد
- چرا جعفر پناهی اعتصاب غذا کرد/ یادداشت مهدی کوهیان، حقوقدان
- فیلمنت صاحب «رادیو نت» شد/ اولین شماره با «پوست شیر»
- معرفی نامزدهای «ادی»/ بهترین تدوین در کدام فیلمها دیده شد؟
- چهار کارگردان خارجی خواستار عدم نمایش فیلمشان در جشنواره فجر شدند
- نشست رسانهای «جنگل پرتقال» برگزار شد/ رسول صدرعاملی: وقتی درباره زن زندگی آزادی مینویسیم، حواسمان به خودمان باشد
- رونمایی از گریم متفاوت صابر ابر در «یادگار جنوب»
- هیات انتخاب، داوری و فیلمهای راه یافته به بخش کوتاه جشنواره فیلم فجر معرفی شدند
- به نویسندگی حوریه مقدم؛ کتاب آشنایی با تاریخ نمایش منتشر شد
- بستههای اینترنت و مکالمه همراه اول ویژه روز پدر
- چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر؛ حضور یازده فیلم در بخش جشنواره جشنوارهها
- داوران جشنواره برلین معرفی شدند/ گلشیفته فراهانی در لیست
- جشنواره فیلم فجر آغاز شد/ سیمرغ مردمی در بلاتکلیفی/ فیلمهای بخش کوتاه و بینالملل هنوز معرفی نشده
- رئیس سازمان سینمایی: هنر تحریمپذیر نیست
- آکادمی اسکار درباره نامزدی مشکوک تصمیم گرفت
- وزیر ارشاد: به شدت حامی تقویت شبکه نمایش خانگی هستم
- رونمایی همراه اول از بستههای اینترنت ویژه دهه فجر
- میتو به جشنواره فیلم فجر هم رسید/ رونمایی از تیزر «استاد» همزمان با نخستین نمایش فیلم
- کارگردان فیلم مطرح کرد: اهدای بخشی از عواید بلیت فروشی فیلم «ایمو» به زلزلهزدگان شهر خوی
- «اسب قاتلین» بهترین نمایش به مفهوم مطلق شد/ چهل و یکمین جشنواره تئاتر فجر برگزیدگان خود را شناخت
- «چمدان قرمز» نامزد اسکارِ بهترین فیلم کوتاه شد
- اعلام نامزدها و برخی برگزیدگان جشنواره تئاتر فجر دقایقی پیش از اختتامیه
- صدور پروانه ساخت سینمایی برای دو فیلمنامه
- با معرفی هیات انتخاب و داوری؛ آثار راهیافته به بخش مستند بلند جشنواره چهل و یکم فیلم فجر اعلام شد
- «شماره ۱۰» در راه فجر ۴۱/ انتشار سکانسی با بازی مجید صالحی