سینماسینما، همایون امامی
شبکه های اجتماعی و تحول شگرفی که در ارتباطات به وجود آورده اند، بهرغم عمر کوتاه تقریبا ۱۵ ساله اش آنقدر وسعت دارند که دوستی معتقد بود باید این عصر را به دو دوره قبل و بعد از فیسبوک تقسیم کرد. و این در شرایطی است شبکههای متعددی چون BBS پیشتر نام خود را به عنوان پیشگامان به ثبت رسانده بودند. تا اینکه در سال ۲۰۰۴ به فیسبوک می رسیم و پس از آن شبکه های اجتماعی دیگری چون توییتر و گوگلپلاس خودنمایی می کنند.
در این گیرودار گوشی های همراه هم می کوشند از این قافله عقب نمانند و چنین می شود که اینستاگرام و اسنپچت و بعد تلگرام و واتسآپ و دیگران ترکتاز میدان می شوند؛ پدیده ای که امروزه با هزارویک بند و رابطه زندگی امروز ما را آنچنان در خود گرفته که وقتی با بسته شدن یکی از آنها مواجه می شویم، اختلال ها و نارضایتی های اجتماعی خود را بهشدت آشکار می کنند.
کیانپور در «اینستاگرامر» می کوشد با حفظ فاصله از شیوههای متکی بر گفتار و با تکیه بر مصاحبه به شیوه مستندهای گزارشی، مخاطب را با تجربه های کسانی آشنا سازد که شاید از بدو ورود پدیده هایی از این دست با آن همراه و هم داستان بوده اند. در این میان نه با یکی دو نفر، که با گروهی متنوع از کاربران اینستاگرام روبهرو می شویم که چه به لحاظ ترکیب سنی و تعلق به دو نسل و چه به لحاظ نوع اندیشه و اعتقاد و چه به لحاظ حرفه از یکدیگر متمایز می شوند. کیانپور که با صحبت های ادوین هربرت لند، مخترع دوربین های پولاروید، و پیش بینی های او در مورد رواج گوشی های امروز تلفن، فیلمش را آغاز کرده، خیلی زود تریبون را به جوانانی می سپارد که از بدو رواج اینستاگرام کاربر آن بوده و تجربه های خود را در این رابطه بیان می دارند. از این رهگذر، موضوع های مهم و متنوعی مطرح می شوند که از نگاهی تحلیل گر حکایت دارند که می کوشد جنبه های مختلف این شبکه اجتماعی موبایلی را مورد درنگ و پرسش قرار دهد.
در این مسیر او از شکل ابتدایی اینستاگرام که نرم افزاری جهت تصحیح و ادیت عکس است، آغاز میکند و به شکل های پیچیده آن می رسد. خیلی زود دیدارهای مجازی جای خود را به دیدارهای حقیقی می دهند؛ امری که اینستاگرامرها از آن با واژه اینستامیت اصطلاح می کنند که همچنان بر پایه عکس و عکاسی استوار است و در عین حال به ارتباط های اجتماعی محدودمانده ای دامن می زند که در چهارچوب اخلاقیات حاکم نیاز به تجدید نظر و گسترش محدوده های مجاز دارند و به بیانی دیگر، خط قرمزها را برنمی تابند. تلاشی مدنی شاید برای گسترش قلمروی ارتباطی.
کیانپور از بازتاب های اجرایی این امر بهرغم ظاهر تفننی نیز غافل نمی شود. آنجا که به بحث رقابت های منجر به نقد می پردازد، به عدم تناسب بین کاربری درست این ابزار و ظرفیت های بالقوه آن اشاره می کند، بهویژه آنجا که از زبان یکی از کاربران میان سال اینستاگرام می گوید، به برخورد سخیفی اشاره می کند که رکیک است و آزارنده. خانمی که پست هایش بیشتر بر غذا و آشپزی متمرکز است و یکی از کاربران از او با صفت های ناشایست یاد کرده، گله مندانه سخن می گوید و کیانپور به صورتی غیرمستقیم مخاطب را در جریان پیامدهای منفی این پدیده قرار می دهد. او بر مسائل مهمی از این دست درنگ نکرده و آن را به تحلیل نمی برد، که اساسا چنین رویکردی به موضوع خود ندارد. او بیشتر می کوشد در نمایی عمومی کلیت پدیده ای به نام اینستاگرام را معرفی کند؛ کوششی که موفق است.
نکته مهم دیگری که رویکرد کیانپور را قوت و غنا بخشیده و چشم انداز ترسیمی او را از شمول گسترده تری برخوردار می سازد، نمایش واکنش افرادی است که بهرغم اشتیاقشان در بدو ورود از اینستاگرام کناره گیری کرده اند. به عنوان نمونه می توان به آرش اشاره کرد که تازگی اینستاگرام را کنار گذاشته است. دیدگاه جدید او بر این پرسش استوار است که تایید های اینستاگرامی تا چه حد از شناخت عمیق و جدیت برخوردارند؟ آرش اینستاگرام را رها کرده است، چراکه در تایید های فالوئرهای اینستاگرامی اش عمق و جدیتی ندیده و آن را به خاطر توهم آفرینی اش رها می کند. به این ترتیب، کیانپور اگرچه بهاختصار و عبوری، ولی پرتوی آسیب شناسانه هم بر اینستاگرام می افکند.
اشتغال زایی وجه مهم دیگری است که با چند نمونه در فیلم نموده می شود. یکی از کاربران اینستاگرام که بانویی میانسال است، از ظرفیت های بالقوه این پدیده مجازی در درآمدزایی می گوید و مواردی از تجربه های خود را برمی شمرد. به این ترتیب، کیانپور بی نزدیکی به شیوه های رایج ولی کهنه و نخ نماشده توضیحی و ژورنالیستی می کوشد به شیوه ای سیال و بیمرز و نظمی ظاهری، به صورتی متداخل که یادآور نوعی جریان سیال ذهن است، به یکی از مهم ترین شبکه های اجتماعی امروز بپردازد؛ شیوه ای که با حالوهوای ذهنی و تحرک سنین جوانان اینستاگرامر منطبق است.
«اینستاگرامر» فرصتی است تا ادب، فرهنگ، کنش و میزان شکیبایی ما در تحمل سخن مخالف به چالش کشیده شود. تمرینی شاید برای دموکراسی که افق های تازه ای برابر ما می گشاید. به ما می آموزد که صرف نظر از پذیرش یا عدم پذیرش این امکان فناوری نهچندان جدید، بکوشیم در عین حال که از آن درست استفاده می کنیم، هر نوع استفاده ای از آن را با سعه صدر تحمل کنیم، برنیاشوبیم و بپذیریم در این مکاره هر کسی می تواند و محق است از این امکان در چهارچوب ادب و نزاکت استفاده کند.
«اینستاگرامر» با تنوع تصویری اش ما را بهخوبی با دنیای متنوع یک شبکه مجازی آشنا می سازد، نه آنچنان شیفته آن است تا بر جنبه های منفی آن دیده بندد، و نه از منظری رسمی و اخلاقی به آن می نگرد. کیانپور با وسعت جامعه نمونه ای که برابر دوربین می نشاند، دامنه رواج و محبوبیت اینستاگرام را به تصویر می کشد؛ جامعه نمونه ای که در یک سوی آن مردی روحانی با همسر جوانش قرار دارد که به منظور بستن راه های سوءاستفاده از تصویر همسرش، تصویر پروفایل او را با پوشیه همراه می سازد و دیگرانی که به چند نسل تعلق دارند، با حرفه ها و دلمشغولی هایی متنوع.
«اینستاگرامر» در معرفی اینستاگرام و طرح جنبه های مثبت و منفی آن موفق است؛ توفیقی که علاوه بر جنبه های محتوایی، در حوزه های تصویر و تدوین نیز خود را نشان می دهد.
منبع: ماهنامه هنروتجربه

لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- گفت آن گلیم خویش بدر میبرد ز موج/ وین جهد میکند که بگیرد غریق را/ نگاهی به مستند «صبیه»
- آبشخورِ آهوانِ تشنه!/ نگاهی به مستند «مُغیسُف»
- نمایش ۶ فیلم مستند ایرانی در برنامه انجمن آسیایی نیویورک
- نگاهی به مستند «زیر این چتر باران میبارد»/ چیزی خزنده و مرموز راه پیدا کرده به دفتر مدیری مسئول
- «کاغذپارهها» از اول بهمن اکران عمومی میشود
- خبرهای تازه از «اکران حقیقت»/ نمایش چهار مستند در بهمن ماه
- صنوبرهایِ شیرین، در همنوازیِ عشق
- مستندهای بخش مسابقه اصلی «ایدفا» معرفی شد
- شهرت یا آرامش / مستند «مزرعه کلارکسون»؛ پیچوخمهای مزرعهداری
- یک هشدار زیبا / مستند «سالی که جهان تغییر کرد»؛ حال خوش طبیعت وقتی انسان در قرنطینه بود
- قدیمیترین تصاویر عزاداریها و مجالس آذری زبانها در مستند «صادق الوعد»
- نه فرشتهام، نه شیطان
- مردی که نمیخندید ولی میخنداند! / «باستر بزرگ»؛ مستندی درباره مرد صورت سنگی
- تاریخ تهران/ نگاهی به مستند «زمستان است»
- ایمان به قدرت کلمه/ «تونی موریسون، تکههای من»، مستندی درباره نویسندهای که اجازه نداد نادیده گرفته شود
نظر شما
پربازدیدترین ها
- توئیت گلشیفته فراهانی خطاب به جشنواره کن درباره اصغر فرهادی و فیلم «عنکبوت مقدس»
- جایزه فیپرشی به فیلم «برادران لیلا» اهدا شد
- جدول نهایی ستارههای منتقدان بینالمللی به فیلمهای جشنواره کن/ «تصمیم به متارکه» در صدر جدول
- اینجا کسی موفق نیست!
- معرفی برگزیدگان هفتادوپنجمین جشنواره کن/ نخل طلا به «مثلث اندوه» رسید
آخرین ها
- مراسم پایانی جشنواره فیلم کن / گزارش تصویری
- معرفی برگزیدگان هفتادوپنجمین جشنواره کن/ نخل طلا به «مثلث اندوه» رسید
- حضور همراه اول در نمایشگاه کار دانشگاه تهران با هدف جذب نخبگان
- رئیس سازمان صداوسیما: نمیتوانیم در نظارت بر محتوای صوت و تصویر سهلانگاری کنیم
- کنسرت-نمایش «سیصد» با بازی بهرام رادان روی صحنه میرود
- کیومرث پوراحمد فیلم جدید می سازد؟
- فاشیسم، آرمانگرایی و پایگاه امنِ ایدئولوژی
- جایزه فیپرشی به فیلم «برادران لیلا» اهدا شد
- جدول نهایی ستارههای منتقدان بینالمللی به فیلمهای جشنواره کن/ «تصمیم به متارکه» در صدر جدول
- پیام تسلیت شورای مرکزی کانون کارگردانان سینما/ تاسف از بیتوجهی عوامل فیلم حاضر در جشنواره کن به حادثه متروپل آبادان
- روزنامه گاردین پیشبینی کرد؛ سعید روستایی بهترین کارگردان کن میشود
- توئیت گلشیفته فراهانی خطاب به جشنواره کن درباره اصغر فرهادی و فیلم «عنکبوت مقدس»
- چهار هزار امضا برای پس گرفتن شبکه نمایش خانگی از ساترا
- تاکید خزاعی بر ضرورت افزایش ظرفیتهای اشتغال و تولید در سینما/ مطالبه خانواده سینما در زمینه نمایش خانگی پیگیری میشود
- قصه آدم های خاص روی موج رادیو
- اینجا کسی موفق نیست!
- از سوی رئیس سازمان سینمایی؛ ماموریتهای پنج ساله موسسه سینماشهر ابلاغ شد
- جایزه نوعی نگاه کن به «بدترینها» رسید
- وادیار در بخش رقابت جشنواره فیلم کوتاه اودنسه دانمارک
- «جنگل سوگوار» در سینماتک خانه هنرمندان ایران اکران و نقد میشود
- پیشبینی نشریه معتبر ورایتی: «عنکبوت مقدس» شانس اول دریافت نخل طلای جشنواره کن ۲۰۲۲ است
- سیدجمال ساداتیان: «برادران لیلا» را مردادماه اکران میکنیم
- این بار خرمشهر فریاد زد!/ نگاهی به مستند تلویزیونی «خرمشهر جمعیت ۸۰ میلیون نفر»
- جدول ستارههای منتقدان بینالمللی به فیلمهای جشنواره کن (۸)
- تریبون کن و فرصتی که نادیده گرفته شد
- «مغز استخوان»؛ فاقد هسته مرکزی دراماتیک
- بیانیه روابط عمومی سازمان صداوسیما؛ دیدگاه جبلی درباره محتوای شبکه نمایش خانگی دوباره تشریح شد
- یادداشت محمد حقیقت از کن درباره فیلم «نزدیک»/ جهنم در بهشت
- اکران «داستانهای هزار و یک روز» در خانه هنرمندان ایران
- ری لیوتا بازیگر «رفقای خوب» درگذشت/ ابراز تاسف رابرت دنیرو