سینماسینما، محمد تاجیک – غریبه و مه دومین فیلم بهرام بیضایی است که در سال ۱۳۵۳ ساخته شد.
به گزارش سینما سینما ،داستان این فیلم در یک آبادی پرتافتادهٔ کنار دریا در شمال می افتد اهالی محل قایقی را میبینند که به سوی ساحل پیش میآید. قایق را از آب میگیرند و در آن مردی زخمخورده مییابند که نامش «آیت»(خسرو شجاعزاده) است و نمیداند چه بر سرش آمده است. فقط به یاد میآورد که افراد ناشناسی بر سرش ریخته بودهاند و او توانسته بگریزد. آیت در آبادی میماند و سعی میکند خود را بشناسد و بداند از کجا آمده است؛ اما همواره نگران است که ممکن است افراد ناشناسی که زخمیاش کردهاند او را بازیابند. زنی به نام «رعنا»(پروانه معصومی) که دریا شوهرش را به کام مرگ کشیده و پس نداده است، دورادور کنجکاو احوال آیت است. کنجکاوی رعنا نسبت به آیت دشمنی خانوادهٔ شوهر رعنا را برمیانگیزد. اهل آبادی برای آن که آیت با آنها محرم باشد، او را وامیدارند که یکی از دختران روستا را به عقد خود درآورد. وقتی آیت، رعنا راانتخاب میکند درگیری و دودستگی پیش میآید؛ اما رعنا نیز نمیپذیرد تا آخر عمر تنها بماند. همزمان با مراسم عروسی گرگی به آبادی حمله میکند و سپس دو ناشناس سر راه آیت قرار میگیرند و از او میخواهند که همراههشان برود. آیت نمیپذیرد، و چندی بعد با ناشناسی میجنگد که سراغ رعنا را میگیرد تا با خود ببرد. آیت پس از کشتن مرد درمییابد که او شوهر گمشدهٔ رعنا بوده است. رعنا و اهل آبادی همهٔ این اتفاقات را نتایج شوم ازدواجی میدانند که با طبیعت سازگاری نداشته است. آیت به زندگی توأم با وهم و دلشورهٔ خود ادامه میدهد تا این که روزی مردی در جامه سیاه با قایق از میان مه دریا به آبادی میآید، در آن جا گشتی میزند و پس از خرید راه آمده را بازمیگردد. آیت دچار هراس میشود و روز بعد چند غریبه سوار بر پنج قایق به آبادی میآیند و با آیت درگیر میشوند. اهالی نیز با وحشت به کمک او میآیند. هر پنج مرد از پا درمیآیند و آیت که زخمهای زیادی برداشته است سوار بر قایق میرود تا بداند که در آن طرف آب چه خبر است؛ و رعنا از نو لباس سیاه میپوشد.
/اولین باری است که یک زن می گوید نه /
بیضایی در سال ۸۰ودر نشستی در شیراز با اشاره به این که شخصیتهای برجسته زن در اولین آثارش هم وجود داشتهاند گفته است : در رگبار زنهایی حضور دارند که تعریفشان با زن موجود در سینمای آن موقع فرق میکرد، در غریبه و مه اولین باری است که یک زن میگوید نه و میخواهد مقهور سنت نباشد. در رگبار البته زن خودش را قربانی میکند و از خواستههایش به خاطر برادر و مادرش میگذرد.
/غریبه و مه در گیشه موفق نبود/
پروانه معصومی در گفت وگویی با ایسنا در سال ۸۴ درباره این فیلم گفته :غریبه و مه در گیشه موفق نبود در سینما تک فرانسه هم که فیلم را دیدم همانطور که در سالن نشسته بودم میدیدم که مردم دولادولا از سالن خارج میشوند و فکر میکردم ایرانیهای مقیم فرانسه هستند بعد که فیلم تمام شد دیدم حدود ۳۰ ایرانی باقی ماندهاند و خارجیها رفتهاند بنابراین این فیلم زبانش جوری بود که در آن زمان فرنگیها را نتوانست جذب کند. من خاطره جالبی هم از این فیلم دارم. تالار وحدت فیلم را نمایش میداد و خیلی دلم میخواست ببینم فیلم چگونه شده است.آقای بیضایی خیلی اصرار داشتند که در سالن بنیشینم اما من گفتم: وقتی در سالن بنشینم بعد که فیلم تمام میشود همه من را نشان میدهند و خوشم نمیآید. گفت خوب من میگویم در اتاق آپارات بنشینی. موقعی که سالن تاریک شد به اتاق آپارات رفتم .و پشت خانم و آقایی که جزو مهمانان خاص بودند نشستم. آنها به قدری به فیلم فحش دادند که خیلی دلم میخواست به آنها بگویم شما که اینقدر عصبی هستید چرا بیرون نمیروید اما اگر اینکار را می کردم آنها من را میشناختند پس تا آخر با فحشهای آنها فیلم را دیدم.صداهای فیلم خیلی زیاد بود و این یکی از دلایلی بود که آقای بیضایی وقتی که من از فرانسه برگشتم تصمیم گرفتند تا فیلم را صداگذاری مجدد با صدای خودمان کند و من به اتفاق آقای شجاعزاده ۱۰ روزی تمرین کردیم ولی در نهایت به خاطر اینکه صدای من از چهره روی پرده جوانتر بود فیلم با همان صدای قبلی باقی ماند. مدیر دوبلاژ علیرغم علاقه من قبول نکرد که صحبت کنم و خانم ژاله کاظمی به جای من حرف زد. فریادها و صداهای زیاد فیلم هم با دوبله مجدد درست شد.
/وقتی که غریبه و مه ساخته می شد هنوز خبری از رئالیسم جادویی نبود/
• در غریبه و مه هم می شود این احساس را کرد که فیلم را میشده از جاهای دیگر روایت شروع کرد. در واقع ورود آغازین آیت، بازگشت از نبرد پایانی است و آغاز و پایان به هم متصلند. حال میتوان فرض کرد که مرد (شوهر رعنا) همان گرگ است. یا رعنا پیش از همدلی با آیت بچهدار است و … در واقع روایت یک دایره را تشکیل میدهد و با برش هایی میتوان این شکل دوار را به خطی راست تبدیل کرد و این مقاطع زمانی را از هم جدا کرد. و به این وسیله فرض کنیم که غریبه و مه هم چند بار شروع شده. بهنظر میرسد قهرمانان حضور سیالی در اثر دارند. در وقتی همه خوابیم این حضور سیال تداوم دارد، یعنی قهرمان مسیری از روایت را تا جایی طی میکند و بعد مسیر دیگری را طی میکند، بدون اینکه هیچ یک از این زیستها در طول دیگری باشد. یعنی یک تن واحد (مثلا مژده شمسایی) در چند شکل و چند نقش بدون آن که بتوان آنان را از هم گسست یا به هم پیوست، در برابر دریافت ما قرار میگیرد.
بیضایی: گاهی از من می پرسند چه جادویی در سینما هست، من یاد جادوی هزار افسان می افتم که دو سه نسلی پیش از اسکندر در سرزمین ما توسط گوسان ها وچرگرها ساخته اند و امروز شده است هزار و یک شب. شاید این جادو به ساختار روایی مربوط باشد. وقتی که غریبه و مه ساخته می شد هنوز خبری از رئالیسم جادویی نبود، ولی رئالیسم جادویی در داستان های دکتر ساعدی مدتی بود دیده می شد. آیا ریشهﻯ رئالیسم جادویی نو در هزار و یک شب نیست؟ یعنی در هزار افسان کهن، که در ایران تنها نموﻧﻪﻱ این گونه ساختار هم نبوده است و همانندهای دیگر هم داشته است؟ به گمان من چرا. این جادو از ساختار روایت می آید، و از ساختار شکنی درونی آن.
(بخشهایی از گفت وگوی هفته نامه سینما با بیضایی در سال ۸۸)
![](/wp-content/themes/cinemacinema/img/tel.gif)
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- دعوت آکادمی اسکار از بهرام بیضایی
- کالبد شکافی کارنامهی سینمایی بهرام بیضایی/ نگاهی به کتاب «موزاییک استعارهها»
- همزمان با زادروز بهرام بیضایی و سالمرگ اکبر رادی؛ «سرفصل» با یادکردی از نصرتالله نویدی منتشر شد
- بهرام بیضایی: من هزار سال بعد از مرگم هم فکر نمیکنم از ما گذشته
- اکران «دونده» در جشنواره فیلم ویسکانسین آمریکا
- سینما در ذات خود معترض است/ بررسی تاریخچه «سینمای اعتراضی» در ایران در گفتوگو با احمد طالبینژاد
- عکسی زیرخاکی از حاشیه اجرای نمایش «سلطان مار» بیضایی
- تهرانی که اشغال بود/ ادای احترام «خاتون» به بهرام بیضایی
- وقتی عدنان «باشو» شد
- باغ را فراموش نکن
- بر سر چهار راه خویشتن
- یادداشت اینستاگرامی مازیار فکری ارشاد درباره نمایش «چهارراه» بهرام بیضایی
- عشق مرکب حرکت است و نه مقصد / «روز واقعه»؛ باشکوهترین فیلم ساخته شده درباره عاشورا
- مژگان خالقی، کارگردان «خنده در تاریکی» در گفتگو با سینماسینما/ میل زیادی به ابتذال در تئاتر ما وجود دارد
- انتشار نسخه ویژه نابینایان «مسافران» با صدای صابر ابر + تیزر
نظر شما
پربازدیدترین ها
- یادداشت کیوان کثیریان؛ کلی آیهی یأس و یک آرزو/ درباره انتخاب وزیر ارشاد دولت چهاردهم
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با نادر ساعیور به بهانه حضور فیلمش در بخش جنبی جشنواره ونیز/ انسان دشواری وظیفه است
- سعید راد درگذشت
- بلوغ طلاق/ به بهانه نمایش دو سریال «افعی تهران» و «در انتهای شب»
- مراسم اکران خصوصی فیلم ساعت ۶ صبح / گزارش تصویری
آخرین ها
- عشق از راه میرسد/ نگاهی به فیلم «چرا گریه نمیکنی؟»
- معرفی فیلمهای سارایوو ۲۰۲۴/ ۵۴ فیلم در ۴ بخش رقابت میکنند
- فیلم استیو مککویین پایانبخش جشنواره نیویورک ۲۰۲۴ شد
- دو جایزه جشنواره ایتالیایی به «سرنوشتِ» ایرانی رسید
- مراسم اکران خصوصی فیلم ساعت ۶ صبح / گزارش تصویری
- «درون بیرون ۲» پرفروشترین انیمیشن تاریخ شد/ عبور از «یخ زده ۲»
- گفتوگو با مدیر جشنواره ونیز؛ سینما همچنان مؤثرترین راه برای اندیشیدن به دنیای معاصر است
- بهترین مستندهای سال در فهرست نهایی جوایز مستند بریتانیا ۲۰۲۴
- مراسم تشییع زنده یاد سعید راد / گزارش تصویری
- ستارهای که عاشق وطنش بود؛ بدرقه سعید راد به خانه ابدی
- واکنش وزیر ارشاد به انتقادات سینماگران از یک مصوبه
- به مناسبت آغاز ششمین سال فعالیت سوینا منتشر میشود؛ نسخه ویژه نابینایان «راتاتویی» با صدای محسن بهرامی
- بلوغ طلاق/ به بهانه نمایش دو سریال «افعی تهران» و «در انتهای شب»
- پدر، عشق و پسر/ درباره علیرضا داوودنژاد و «در انتهای شب»
- اعلام فیلمهای جشنواره ونیز؛ «شاهدِ» ایرانی در بخش افقها
- «مرد نمکی» به مثابه یک جریان بوروکراتیک
- جشنواره درسدن به «پریسان» ۳ جایزه داد
- نمایش «پیانو» در جشنواره «بچههای مارانو»
- سینمای ایران تیرماه امسال ۱۲۰ میلیارد فروخت
- سه نمایش جدید روی صحنه عمارت نوفل لوشاتو
- انتشار قسمت دوم نسخه ویژه نابینایان «هزار دستان» با صدای بهروز رضوی
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با نادر ساعیور به بهانه حضور فیلمش در بخش جنبی جشنواره ونیز/ انسان دشواری وظیفه است
- فیلمهای بخش هفته منتقدان ونیز معرفی شدند/ فیلم یک سینماگر ایرانی در لیست
- انیمیشن ایرانی نامزد «گل طلایی» چینی شد
- «۱-» در آمریکا رقابت میکند
- سعید راد / گزارش تصویری
- معرفی بازیگران نمایش «رگتیچ»/ آغاز بلیت فروشی
- نمایش و تحلیل فیلم «ساز دهنی» امیر نادری در بنیاد حریری
- سعید راد درگذشت
- انتشار عکس گریم متفاوت رضا عطاران/ «قیف» اکران میشود