محمد تاجیک :خسرو سینایی «کوچه پاییز» را سال ۱۳۷۶ درباره زندگی زنده‌یاد ژازه تباتبایی هنرمند نقاش و مجسمه ساز ساخت.

به گزارش سینما سینما ، «کوچه پاییز» دومین فیلمی محسوب می‌شود که سینایی پس از «شرح حال»(۱۳۴۶) درباره این هنرمند و دوست قدیمی‌اش ساخته است.ژازه تباتبایی ؛ هنرمند نقاش و مجسمه ساز ۲۰ بهمن ۱۳۸۶ درگذشت. «کوچه پاییز» در سال ۸۹ در  سومین جشنواره تجسمی فجر  در سینما تک موزه هنرهای معاصر تهران نمایش داده شد.آثار وی در موزه‌ها و کلکسیون‌های متعدد جهانی همانند موزه لوور پاریس، موزه مترو پلیتن نیویورک، موزه هنرهای معاصر تهران، پریوات کلکسیون آلمان، گالری سیحون تهران و مجموعه شخصی جیمی کارتر به نمایش گذاشته شده است.

/روایت سینایی از ژازه تباتبایی/

سینایی در توصیف خود از ژازه گفته است: «ژازه تباتبایی» به یقین یکی از خاص‌ترین هنرمندانی بود که در این ۶۰ سال شناختم. هرگز نیت مدیریت و مسائل این‌چنینی نداشت و به مقام و منصب فکر نمی‌کرد و همه انرژی و توانش را در کار هنری‌اش می‌گذاشت و برای اطرافیانش منبع الهام بود.

/درباره ژازه تباتبایی/

ژازه تباتبایی در سال ۱۳۰۹ در تهران در یک خانواده‌ نسبتا مذهبی به‌دنیا آمد. پدرش نظامی بود و در روزهای عزاداری خرجی می‌داد و در خانه‌اش روی مستمندان گشوده بود. مادر ژازه از تبار هنرمندان بود و ژازه در زندگی خود گرایش به‌ این سو داشت. ژازه تباتبایی به استثنای چند صباحی که در شهر «ویگو»ی اسپانیا زندگی کرد، تمام عمر خود را در شهر تهران، خیابان طالقانی (تخمت جمشید سابق)، کوچه‌ی پاییز گذراند (محل گالری هنر جدید و کارگاه هنری هنرمند). او برای خلق آثارش از قطعات خودروهای فرسوده استفاده می‌کرد و به همین دلیل به او «شاعر زباله‌ها» می‌گفتند.تباتبایی ۲۰ بهمن‌ماه سال ۱۳۸۶ در سن ۷۷ سالگی درگذشت. او هنگامی این جهان را ترک کرد که قرار بود زمستان‌ همان سال موزه هنرهای معاصر تهران نمایشگاهی بزرگ از آثارش ترتیب دهد. فرهنگستان هنر هم بنا داشت در اردیبهشت ۸۷ بزرگداشتی همراه با نمایشگاهی از آثار او برپا کند. نمایشگاه‌هایی که مشروط به بهبود نسبی ژازه شد، ولی هرگز حاصل نشد.

/کوچه پاییز به چه دلیلی ساخته شد ؟/

خسرو سینایی در نشستی در مهرماه سال ۸۰ در دانشکده علوم پزشکی بابل درباره فیلم کوچه پاییز گفته  : فیلم کوچه پاییز بدین دلیل ساخته شد تا این که یک نسل از هنرمندان قدیمی کشور حفظ شوند و از هنرمندانی که با ساختار خاص برای هنر مملکت کار کرده بودند یادی کرده باشد، همانطور که مشاده کردید، در این فیلم تنی چند از هنرمندان برجسته و قدیمی کشور از جمله مرحوم کمال‌الملک در آن دیده می‌شد که نمایانگر این است که این نوع فیلم برای شناخت‌های فرهنگی کشور ساخته شده است.

/شاید شهرت جهانی پیدا می کرد/

آقای سینایی، که به گفته خودش حدود ۵۰ سال از نزدیک شاهد فعالیت های هنری ژازه تباتبایی بوده است وی را هنرمندی خاص و پیشرو خوانده ،پس از مرگ ژاژه در مصاحبه ای گفت : “ژازه تباتبایی فقط با هنرش زندگی کرد و اگر در جای دیگری از دنیا به غیر از ایران زندگی می کرد شاید شهرت جهانی پیدا می کرد و به ثروت فراوانی هم می رسید اما وی در نهایت ترجیح داد بین مجسمه های آهنی خود زندگی کند و تا لحظه آخر هم که بیمارستان منتقل شد در میان آنها بود.”
به گفته آقای سینایی در منزل آقای تباتبایی که همان گالری هنر جدید است از همان روزی که وی به بیمارستان منتقل شد، جوش داده شده که آثار وی به سرقت نرود.

آقای سینایی ابرازامیدواری کرد که دست اندرکاران فکری برای مجموعه آثار او و گالری هنر جدید که یکی از نخستین گالری های غیر دولتی هنری در ایران بود بکنند که نابود نشود.

/فیلمی برای نگهداری یاد ژازه برای نسلها/

سینایی در مصاحبه دیگری با مهربانو ابدی دوست در فرهیختگان درباره فیلم کوچه پاییز گفته :«شرح حال» بیشتر با برداشت از کارهایش که یک ایده شاعرانه بوده مطرح شده ولی «‌کوچه پاییز» را بعد از ۱۰ سال دوندگی که امکان ساخت آن فراهم بشود، ساختم که زندگی، تحصیل و شخصیتش در این مستند مشخص می‌شود. من فقط خوشحالم که این مستند ساخته شد به دلیل اینکه بعد از فوت ژازه تباتبایی گالری تقریبا متروک ماند حالا امیدوارم آینده خوبی برایش در نظر گرفته شود و کمک بشود به شکل موزه حفظ شود.
خوشحالم که نسل‌های آینده هم از چنین هنرمندی که در زمان خودش موثر بود شناخت پیدا می‌کنند. متاسفانه ژازه ناچار شد به خارج از ایران برود و به همین دلیل کمتر شناخته شده بود. خوشحالم با این دو فیلمی که من ساختم به نوعی یاد او برای نسل‌ها حفظ شود.