سینماسینما، منوچهر دینپرست
در باب سینمای فرهادی صحبت کردن سهل و ممتنع است. او سینماگری است که جنس و فضای معرفتی سینما را بهخوبی شناخته و توانسته ایدههای خود را که از دامنه و گسترهای نسبتا جدی برخوردار است، در عالم سینما قرار دهد. او با بهرهگیری از مفاهیم انتزاعی که با جهان عینی نسبتی وثیق دارد، ارتباط جدی برقرار کرده است. بهطوریکه میتوان سینمای او را سینمایی دانست که معنا و مفهوم در آن موج میزند. باری، قصد برشمردن ویژگیهای سینمای فرهادی را ندارم و در این اندک مجال نیز نمیتوان به تاملات و ویژگیها و کاستیهای سینمای او اشاره کرد، اما به واسطه فیلم جدید فرهادی، نگاهی داشته باشیم به «همه میدانند» فرهادی و جهان پر از تاملاتش.
«همه میدانند» در قالب یک داستان نسبتا معمایی و هیجانانگیز مخاطب را در کانون رویدادی قرار میدهد که میتوان آن را در گستره کشاکش حقیقت- پنهان یا آشکار- خفا نگریست. فرهادی توانسته با تنظیم دستگاه دینامیک فیلم، فضای دوگانهای را ایجاد کند که ما دائما با لایهای یا بخشی از حقیقتی که پنهان شده، روبهرو شویم. لایهای که به مرور در بخشهای مختلف فیلم آشکار میشود. حقیقتی که گویی همه میدانند و کسی نمیگوید. داستان فیلم بر اساس پنهانکاری لائورا و پاکو شکل گرفته است. دو دوستی که گویی زمانی دلداده یکدیگر بودند و در این میان فرزندی به دنیا آمد که از آن پاکو بود و لائورا آن را پنهان کرده و اینک با مفقود شدن فرزندش که عدهای آن را ربودهاند و تقاضای پول کردهاند، ما با داستانی روبهرو میشویم که با آمدن همسر لائورا، یعنی الخاندرو، فیلم در کالبدی قرار میگیرد که دوگانگی حقیقت -پنهان یا آشکار- خفا را میتوان بهخوبی دریافت. فرهادی با ایجاد چنین دوگانگیای است که استعداد ویژهای مییابد تا مخاطب با مفاهیمی چون صداقت و دروغ به شکلی عینی و ملموس آشنا شود. اگرچه او فیلمسازی است که بهشدت از پند و نصیحت یا نتیجهگرایی دوری کرده و مخاطب را در منظومهای قرار میدهد که تناسبها بهخوبی رعایت میشود.
فارغ از مضمون فیلم که چیرگی جدی بر ساحت فیلم دارد، ما با فضاهایی روبهرو میشویم که گویی خود نیز میتوانیم در آن قرار گیریم و این نیز از ویژگی تکین «همه میدانند» است؛ ویژگیای که فارغ از همذاتپنداری با ساختار فیلم میتوانیم ساحت ادراکی آن را بهخوبی دریابیم و با سونوگرافی اجزا و کلمات به ایده اصلی فیلم دست پیدا کنیم. اگرچه فیلم با تنش و اضطراب به پیش میرود، اما این اضطراب ساحت فیزیکی فیلم را به هم نریخته و سادهانگارانه است که تصور کنیم با چنین اضطرابی ما با بههمریختگی روبهرو میشویم که مرز معنا و توهم آشکار نشود. فرهادی با قرار دادن مخاطب در آستانه چنین مرزی است که به ما میگوید از ایده اصلی که همانا درک اخلاقی آن و رهایی از دروغ و پنهانکاری است، فضایی معصومانه و عاری از گناه برای خود نسازیم.
به نکته دیگری که اشاره میکنم، موضوع سفر است. در «همه میدانند» گویی عدهای باید در سفر باشند؛ لائورا که از سفر آمده، یا همسرش که هنوز در آرژانتین است، یا کسی که دخترش را ربوده میخواهد به آلمان برود، یا… سفر فارغ از تداعی معنی خاصی که دارد، در «همه میدانند» نشان از یک تحرک و جابهجایی است که او را از جایی به جای دیگری رهنمون میکند، که جای جدید او را با الزاماتی آشنا میکند که میتوانیم آن را در بستر فیلم بهخوبی بیابیم. به عبارتی، سفر از دل تاریکی به نور و رهایی از یک سکون است. فرهادی با استفاده از مفهوم نور دائما آن را به رخ مخاطب میکشاند. ما با مشاهده و درک نوری که در تاریکی زمان فیلم میبینیم، بهخوبی مفاهیم برساخته کشاکش حقیقت -پنهان یا آشکار- خفا را میتوانیم درک کنیم.
فرهادی در این فیلم با رهایی از فضایی که میتوانست او را در چنبره ایدئولوژیک قرار دهد، رها شده و با دستی باز مضمونی را روایت میکند که امکان آن در چنین فضایی مقدور نبود. بر این اساس است که منطق فهم «همه میدانند» سخت و دشوار نیست و پازلها بهخوبی در کنار هم چیده شدهاند و مخاطب با حذف یا رویابافی شخصیتها روبهرو نمیشود و با جهانی روبهرو میشود که اینبار در یک روستای اغواکننده اسپانیایی میبینیم.
منبع: ماهنامه هنروتجربه
![](/wp-content/themes/cinemacinema/img/tel.gif)
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- تمجید مدیر نتفلیکس از فیلم اصغر فرهادی
- فرهادی تجریباتش را در اردن به اشتراک میگذارد
- ترایبکا ۲۰۲۴ برندگانش را معرفی کرد/ انیمیشن ایرانی برنده شد
- فرهادی داور جشنواره ترایبکا شد
- صعود مقاومت ناپذیر و حیرت انگیز آقای کارگردان/ نگاهی به فیلم «چهارشنبه سوری» به مناسبت سالروز تولد اصغر فرهادی
- شهاب حسینی؛ تنوع در پذیرش نقش، تناقض و شتابزدگی در واکنشها
- بزرگداشت اصغر فرهادی در جشنواره کلمبیایی
- دعوت هندیها از اصغر فرهادی
- با حکم دادگاه؛ «قهرمانِ» فرهادی تبرئه شد
- جشنواره بلگراد به اصغر فرهادی جایزه داد
- بزرگداشت اصغر فرهادی در جشنواره بلگراد
- اصغر فرهادی: دیگر قصد فیلمسازی در ایران را ندارم
- جایگاه اول برای «اسپایدرمن»؛ ۱۰۰ فیلم برتر سونی پیکچرز به مناسبت صدسالگیاش/ «جدایی» پنجم شد
- گفتوگوی سینمایی نسلها/ نگاهی به مستند «موج نو»
- اصغر فرهادی به آلپ میرود
نظر شما
پربازدیدترین ها
- یادداشت کیوان کثیریان؛ کلی آیهی یأس و یک آرزو/ درباره انتخاب وزیر ارشاد دولت چهاردهم
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با نادر ساعیور به بهانه حضور فیلمش در بخش جنبی جشنواره ونیز/ انسان دشواری وظیفه است
- سعید راد درگذشت
- بلوغ طلاق/ به بهانه نمایش دو سریال «افعی تهران» و «در انتهای شب»
- مراسم اکران خصوصی فیلم ساعت ۶ صبح / گزارش تصویری
آخرین ها
- عشق از راه میرسد/ نگاهی به فیلم «چرا گریه نمیکنی؟»
- معرفی فیلمهای سارایوو ۲۰۲۴/ ۵۴ فیلم در ۴ بخش رقابت میکنند
- فیلم استیو مککویین پایانبخش جشنواره نیویورک ۲۰۲۴ شد
- دو جایزه جشنواره ایتالیایی به «سرنوشتِ» ایرانی رسید
- مراسم اکران خصوصی فیلم ساعت ۶ صبح / گزارش تصویری
- «درون بیرون ۲» پرفروشترین انیمیشن تاریخ شد/ عبور از «یخ زده ۲»
- گفتوگو با مدیر جشنواره ونیز؛ سینما همچنان مؤثرترین راه برای اندیشیدن به دنیای معاصر است
- بهترین مستندهای سال در فهرست نهایی جوایز مستند بریتانیا ۲۰۲۴
- مراسم تشییع زنده یاد سعید راد / گزارش تصویری
- ستارهای که عاشق وطنش بود؛ بدرقه سعید راد به خانه ابدی
- واکنش وزیر ارشاد به انتقادات سینماگران از یک مصوبه
- به مناسبت آغاز ششمین سال فعالیت سوینا منتشر میشود؛ نسخه ویژه نابینایان «راتاتویی» با صدای محسن بهرامی
- بلوغ طلاق/ به بهانه نمایش دو سریال «افعی تهران» و «در انتهای شب»
- پدر، عشق و پسر/ درباره علیرضا داوودنژاد و «در انتهای شب»
- اعلام فیلمهای جشنواره ونیز؛ «شاهدِ» ایرانی در بخش افقها
- «مرد نمکی» به مثابه یک جریان بوروکراتیک
- جشنواره درسدن به «پریسان» ۳ جایزه داد
- نمایش «پیانو» در جشنواره «بچههای مارانو»
- سینمای ایران تیرماه امسال ۱۲۰ میلیارد فروخت
- سه نمایش جدید روی صحنه عمارت نوفل لوشاتو
- انتشار قسمت دوم نسخه ویژه نابینایان «هزار دستان» با صدای بهروز رضوی
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با نادر ساعیور به بهانه حضور فیلمش در بخش جنبی جشنواره ونیز/ انسان دشواری وظیفه است
- فیلمهای بخش هفته منتقدان ونیز معرفی شدند/ فیلم یک سینماگر ایرانی در لیست
- انیمیشن ایرانی نامزد «گل طلایی» چینی شد
- «۱-» در آمریکا رقابت میکند
- سعید راد / گزارش تصویری
- معرفی بازیگران نمایش «رگتیچ»/ آغاز بلیت فروشی
- نمایش و تحلیل فیلم «ساز دهنی» امیر نادری در بنیاد حریری
- سعید راد درگذشت
- انتشار عکس گریم متفاوت رضا عطاران/ «قیف» اکران میشود