سینماسینما، شادی حاجی مشهدی
گورکنها موریانه دوست دارند، آنها با بو کشیدن کلونی موریانهها را مییابند تا همه را بخورند؛ این حیوان لانهی موریانه را نابود میکند، درست مثل وقتی که رطوبت، دیوارهای نمزده یک خانه کلنگی را از درون، آرام آرام به فساد و تباهی کشیده و در خود فرو میبلعد.
«گورکن» دومین فیلم بلند کاظم ملایی است که روایت تازهای از یک قصه چند وجهی دارد. پوستهی بیرونی «گورکن» میتواند یک روایت ملتهب و پرتعلیق داشته باشد، اما فیلم آرام و سنگین به پیش میرود و برای فیلمسازی که عامدانه این لحن آرام و مبهم را به جهان روایی آن تعمیم داده، هدف اصلی، درگیر کردن ذهن مخاطب و ایجاد پرسشهای موازی است.
«گورکن» تجربه متفاوتی از یک فیلمساز تیزبین است که رویکردی حرفهای را دنبال میکند. به نظر میرسد که ملایی پس از تجربه موفق «کوپال»، در فیلم تازهاش قصهگویی را جدیتر گرفته و سینما را از زوایای شخصیتری دنبال میکند تا بیشتربه سبک و لحن خاص خود نزدیک شود. در «گورکن» هارمونی بصری و آوایی اهمیت دارد و سعی شده تا در کنار تناسب نما و دیالوگ، از موسیقی و آمبیانس محیطی نیز به درستی استفاده شود (صدای ملودی ویولون به جای زنگ موبایل )
قصه فیلم درباره مادر جوانی است که درآستانه ازدواج مجدد دچار بحران بزرگی میشود، او پسری زال و باهوش دارد که در موقعیت بدی قرار گرفته… زن (ویشکا آسایش در نقش سوده شریفزادگان) نگران و پریشان حال است و چالش پیش آمده او را مجبور میکند تا با زخمهای کهنهای که از گذشته بر روح و روانش بر جا مانده، روبرو شود. او باید برای حل مشکل پیش آمده به شناخت بهتری از اطرافیانش برسد.
فیلم پتانسیل این را دارد که به یک تریلر پر تنش یا یک درام جنایی سطحی تبدیل شود، اما فیلمساز به جای تاکید بر جزئیات حادثه، روی شخصیتها و روابطشان دقیق میشود؛ حتی عنوانبندی ابتدایی فیلم نیز، حاوی عناصر بصری و روایی مهمی است که از ابتدا مخاطب را درگیر میکند؛ و این چیزی است که کمتر در عنوانبندی و تیتراژ فیلمهای ایرانی شاهدیم.
اگر چه «گورکن» در فرم و فضاسازی به روایتهای پیچیده و لایهبندیشده فیلمهای محبوب به اصطلاح آپارتمانی دهههای اخیر نزدیک است، اما طراحی اغلب میزانسنها در آن خلاقانه بوده و اجراها تئاتری است؛ شاید از این روست که در استفاده ازعناصر صحنه نیز به ویژگیهای شاخصی از سینماگران مولف و صاحب سبک سینمای ایران توجه شده وساختمان بسیاری از پلانها مثلا به فیلم «سگ کشی» بهرام بیضایی نزدیک است. حتی در لحظاتی می شود سوده شریفزادگان را در قامت گلرخ کمالی فیلم بیضایی دید که از نامردیها و دروغها به تنگ آمده است.
در فصل آغازین فیلم، آشنایی با شخصیتها به کندی پیش میرود و اطلاعاتی که به واسطه دیالوگها داده میشوند، کامل نیستند، اما رفته رفته، مخاطب در شرایطی پرتعلیق و تردیدآمیز قرار میگیرد تا در یک تجربه فردی و حین تماشای فیلم در ذهن خود به حدس و گمانهایی برسد. در واقع فیلم از نیمه به بعد جذابتر میشود و بیننده را با شک و تردیدها درگیر میکند.
لحظاتی در فیلم وجود دارد که خونسردی برخی کاراکترها بیننده را کلافه میکند، مثل کنشهای حسن معجونی (پیمان جنابی) در نقش پدر «ماتیار» که در لحظات بحرانی، بیش از اندازه خونسرد و آرام است. شاید اینطور به نظر برسد که به شکلی آگاهانه، شتابی که مختص به ریتم و لحن فیلمهای جنایی و معمایی است دراَکتهای آدمهای «گورکن» وجود ندارد، برای همین سرعت مخاطب هم به تناسب کم میشود، تا شرایط شخصیتها را در دنیای قصه بهتر درک کند و همین تعلیق و تردید را در باره تک تک آنها بیشتر میسازد. نگارنده برای لو نرفتن داستان فیلم در بسیاری از موارد ناچار به اشاره ی گذراست اما برای تحلیل جهان فیلم نیاز است تا با جزئیاتی که نمیفهمیم یا نمیدانیم با تعمق بیشتری روبرو شویم. سوظنهای زیادی درباره همه وجود دارد اما پاسخ بسیاری از پرسشها حتی تا پایان فیلم هم برای ما روشن نمیشود.
نکته جالب دیگر در این فیلم استفاده از بازیگران حرفهای سینما و تئاتر در کنار هم و در همراهی با بازیگران آماتور یا کودک بازیگران و برخی عوامل پشت صحنه سینماست، به نظر میرسد ملایی با دعوت از طیف مختلفی ازاین بازیگران، نسبت به بسیاری ازاین هنرمندان به نوعی ادای دین کرده و در مقابل دوربین نیز ترکیب خوبی را گرد آورده باشد.
نکته قابل توجه دیگر در «گورکن»، طرح مضامین تازه از مناسبات جهان امروزی و تعاملات انسانها در فضای مجازی است. مفاهیم نوین ارتباطی و اجتماعی که بر روابط و رویکردهای اقتصادی مردم نیز تاثیرگذارند؛ در «گورکن» هر چند اندک و گذرا اما به درستی به مساله مهاجرت، تنوع قومیتی، روابط درون خانوادگی و ترمینولوژی رمزارزها اشاره میشود. کدهایی که یا به شکل «کیوآر» یا به صورت بیت کوین میتوان با آنها خرید و فروش کرد… موقعیتهایی که در آنها -به عنوان نمونهای کوچک از جامعه- هم میشود که به یک کارگرافغان اعتمادی نداشت و هم به یک ندیمه خانهزاد که هموطن است مشکوک بود. موقعیتهایی نیز در فیلم هست که یک زن را در مقام یک مادر یا یک همسر بر سر دوراهی قرار میدهند. همه اینها توجه مخاطب را به روند رو به رشد تغییر تعاملات انسانی در دنیای امروز جلب میکند و این فیلم را در رتبه بالاتری از یک فیلم معمایی و جنایی و در دسته درام اجتماعی با رویکرد روانشناسانه قرار میدهد.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- هیئت داوران جشنواره «فیلم و عکس با انرژی» معرفی شدند
- مثل تماشای دریا/ نگاهی به فیلم «جاده خاکی»
- اما سفر نیست علاجِ این درد/ نگاهی به فیلم «جاده خاکی»
- فینالیستهای خندانندهشو۳ مشخص شدند
- ششمین روز چهلمین جشنواره فیلم فجر / گزارش تصویری
- معجونی، ژوله و جوان داوران خندانندهشو ۳ شدند
- اسکار آمریکای جنوبی به «جاده خاکی» رسید
- رمز و رازهای سر به مهر/ نگاهی به فیلم «گورکن»
- جایزه ویژه هیات داوران جشنواره فیلمهای آسیایی لسآنجلس به ویشکا آسایش رسید
- جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره فیلم زمستان آمریکا برای ویشکا آسایش/ «گورکن» برنده جایزه بهترین فیلم مستقل شد
- معرفی هیات انتخاب چهارمین جشن فیلم کوتاه ده
- گفتوگو با ویشکا آسایش بازیگر «گورکن» / بازی خوب نتیجه کارگردانی درست است/ سفید شدن موهایم را دوست دارم
- گفتوگو با کاظم ملایی، کارگردان «گورکن» / دنبال جذب مخاطب به شیوه خودم بودم
- «گورکن» نامزد بهترین فیلم جشنواره «کوئینز ورلد» آمریکا شد
- «گورکن» نامزد بهترین فیلم جشنواره هنرهای زیبای آمریکا شد
نظر شما
پربازدیدترین ها
- یادداشت کیوان کثیریان؛ کلی آیهی یأس و یک آرزو/ درباره انتخاب وزیر ارشاد دولت چهاردهم
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با نادر ساعیور به بهانه حضور فیلمش در بخش جنبی جشنواره ونیز/ انسان دشواری وظیفه است
- سعید راد درگذشت
- بلوغ طلاق/ به بهانه نمایش دو سریال «افعی تهران» و «در انتهای شب»
- مراسم اکران خصوصی فیلم ساعت ۶ صبح / گزارش تصویری
آخرین ها
- عشق از راه میرسد/ نگاهی به فیلم «چرا گریه نمیکنی؟»
- معرفی فیلمهای سارایوو ۲۰۲۴/ ۵۴ فیلم در ۴ بخش رقابت میکنند
- فیلم استیو مککویین پایانبخش جشنواره نیویورک ۲۰۲۴ شد
- دو جایزه جشنواره ایتالیایی به «سرنوشتِ» ایرانی رسید
- مراسم اکران خصوصی فیلم ساعت ۶ صبح / گزارش تصویری
- «درون بیرون ۲» پرفروشترین انیمیشن تاریخ شد/ عبور از «یخ زده ۲»
- گفتوگو با مدیر جشنواره ونیز؛ سینما همچنان مؤثرترین راه برای اندیشیدن به دنیای معاصر است
- بهترین مستندهای سال در فهرست نهایی جوایز مستند بریتانیا ۲۰۲۴
- مراسم تشییع زنده یاد سعید راد / گزارش تصویری
- ستارهای که عاشق وطنش بود؛ بدرقه سعید راد به خانه ابدی
- واکنش وزیر ارشاد به انتقادات سینماگران از یک مصوبه
- به مناسبت آغاز ششمین سال فعالیت سوینا منتشر میشود؛ نسخه ویژه نابینایان «راتاتویی» با صدای محسن بهرامی
- بلوغ طلاق/ به بهانه نمایش دو سریال «افعی تهران» و «در انتهای شب»
- پدر، عشق و پسر/ درباره علیرضا داوودنژاد و «در انتهای شب»
- اعلام فیلمهای جشنواره ونیز؛ «شاهدِ» ایرانی در بخش افقها
- «مرد نمکی» به مثابه یک جریان بوروکراتیک
- جشنواره درسدن به «پریسان» ۳ جایزه داد
- نمایش «پیانو» در جشنواره «بچههای مارانو»
- سینمای ایران تیرماه امسال ۱۲۰ میلیارد فروخت
- سه نمایش جدید روی صحنه عمارت نوفل لوشاتو
- انتشار قسمت دوم نسخه ویژه نابینایان «هزار دستان» با صدای بهروز رضوی
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با نادر ساعیور به بهانه حضور فیلمش در بخش جنبی جشنواره ونیز/ انسان دشواری وظیفه است
- فیلمهای بخش هفته منتقدان ونیز معرفی شدند/ فیلم یک سینماگر ایرانی در لیست
- انیمیشن ایرانی نامزد «گل طلایی» چینی شد
- «۱-» در آمریکا رقابت میکند
- سعید راد / گزارش تصویری
- معرفی بازیگران نمایش «رگتیچ»/ آغاز بلیت فروشی
- نمایش و تحلیل فیلم «ساز دهنی» امیر نادری در بنیاد حریری
- سعید راد درگذشت
- انتشار عکس گریم متفاوت رضا عطاران/ «قیف» اکران میشود