کار منتقد زیر سوال بردن ماهیت وجودی یک اثر نیست. این خلاف ذات آزاداندیشی و عقلانیت در نقد است. منتقد هیچ گاه در این جایگاه – و حتی در مقام تایید کسی در این جایگاه – نیست که بگوید فلان اثر نباید ساخته شود و ساخته شدن بهمان اثر ضروری است. هر اثر هنری پیش از به وجود آمدن یک امکان است؛ یک استعداد که می تواند عینیت پیدا کند یا هیچ گاه زاده نشود. اما پس از خلق شدن دیگر نمی توان وجود آن را نادیده گرفت یا سرکوب کرد. وظیفه منتقد کشف استعداد و اراده اولیه، تحلیل روند پرورش آن و سنجش و نقادی اثر نهایی بر مبنای آن امکان و استعداد است.
اما گاه در ادبیات نقد این سال ها، خاصه بواسطه حضور ثابت و یکه تازانه برخی منتقدان در تلویزیون و تحمیل زاویه تنگ نگاهشان به مخاطب، اصل وجود و به نمایش درآمدن برخی آثار زیر سوال می رود و حتی انکار می گردد. گویی که منتقد عضوی از شورای نظارت و ارزشیابی است.
ممکن است برخی در پاسخ به این صورتبندی، به آثار بی ارزش و مبتذلی اشاره کنند که با سرمایه های مشکوک ساخته می شوند و فاقد هرگونه ارزش هنری یا حتی سرگرم کننده هستند. درست است که دیدن چنین آثاری آزار دهنده است اما باید این نکته را در نظر داشت که تولید آنها از نظر توجیه اقتصادی و همچنین ساختار و محتوا معلول واقعیت است و نه علت آن.
در راستای تولید و سرمایه مشکوک باید گفت که آثار اینچنینی برآیند عدم شفافیت و بی اصول بودن تولید در سینما، تلویزیون و شبکه نمایش خانگی هستند. این وضعیت محصول فقدان یک بخش خصوصی شفاف و ضابطه مند و همچنین سیاست های متغیر و کوتاه مدت است که بیشتر از تنظیم بازار عرضه و تقاضا، آن را آشفته می کند. نتیجه این دخالت های در طول سالیان آثار سفارشی پرهزینه اما کم اثر بوده که روی دیگر سکه آن تولید انبوه کمدی های سطح پایین و غیرقابل تحمل شده است. در چنین وضعیتی نقد منتقد باید بیشتر متوجه سیاستگذاری و ساختار معیوب و کوتاه مدتی افق ها باشد، نه نفی آثار برآمده از این شرایط.
بسیاری از آثار مورد نفی از نظر ساختار و محتوا ضعیف هستند اما ضعف آنها خود برآیند یک ضعف فرهنگی و آموزشی کلی تر است. آثاری با محتوا و ساختاری ضعیف و سطحی بیش از هر چیز نشانه ضعف های عمده در فرهنگ و سلیقه عمومی هستند که جای دیگری ساخته می شوند؛ همچنین نشانی از ضعف های عمده ما در تربیت و آموزش فیلمسازند. اگر نقد منتقد تبدیل به نفی اثر شود آنگاه آن ریشه های غلط فرهنگی و آن واقعیت سلیقه مبتذلی که ساخت و نمایش اثر مبتذل را ممکن می کند مورد توجه قرار نمی گیرد و نقد هیچ گاه به ریشه ها راه پیدا نمی کند.
عبارت فیلمفارسی که توسط دکتر هوشنگ کاووسی برای سینمای عامه پسند پیش از انقلاب وضع شد خود نوعی از این نفی بود. فیلمفارسی تمام آثار را یک کاسه کرد، تفاوت ها را نادیده گرفت و با نفی یک واقعیت فرهنگی، اجتماعی، منتقد را در تحلیل و بررسی جزئیات و ویژگی های اثر تنبل کرد. درست است که اثر برای نقد شدن باید بدیهیاتی فکری و ساختاری را دارا باشد، اما نقد خوب درباره یک اثر بد هم، می تواند ارزشمند باشد و به علت ها برسد و توضیح دقیقی از چرایی ضعف ها بدهد.

لینک کوتاه
مطالب مرتبط
نظر شما
پربازدیدترین ها
- پاسخ مدیر جشنواره کن به انتقادات/ کمی صبر کنید بعد نتیجهگیری کنید
- در سینماتک خانه هنرمندان ایران مطرح شد؛ سینمای ژاپن در ۲۰ سال گذشته به دوران طلایی خود نزدیک شده است
- «شطرنج باد» در خانه هنرمندان ایران رونمایی میشود
- اعلام جزئیات مراسم پایانی جوایز آکادمی ایسفا
- رئیس هیات داوران جشنواره کن: فیلمهایی که درباره سوپر قهرمانان ساخته میشود را نمیبینم
آخرین ها
- اصغر فرهادی از پرونده قضایی فیلم «قهرمان» گفت/ یک اتفاق واقعی، در انحصار و مالکیت کسی نیست
- همراه اول برنده نشان «روابط عمومی دیجیتال ایران» شد
- اکران «علفزار» از اوایل هفته آینده آغاز میشود
- رئیس هیات داوران جشنواره کن: فیلمهایی که درباره سوپر قهرمانان ساخته میشود را نمیبینم
- پاسخ مدیر جشنواره کن به انتقادات/ کمی صبر کنید بعد نتیجهگیری کنید
- بازدید رایگان از موزه سینما به مناسبت روز جهانی موزه
- اتصال ۴۱۰ روستا از طریق همراه اول به شبکه ملی اطلاعات
- اعلام جزئیات مراسم پایانی جوایز آکادمی ایسفا
- «شطرنج باد» در خانه هنرمندان ایران رونمایی میشود
- تلهتئاتر «شام یکشنبه» به مراحل فنی رسید
- در سینماتک خانه هنرمندان ایران مطرح شد؛ سینمای ژاپن در ۲۰ سال گذشته به دوران طلایی خود نزدیک شده است
- هیجان را با مسابقه هرم طلایی کسب کنید
- رادیو فشار خون تان را تنظیم می کند
- مدیرکل عرضه و نمایش فیلم: دو فیلم تازه از چهارشنبه روی پرده میروند/ «علفزار» اکران میشود
- همکاری برد پیت و آرونوفسکی در یک فیلم/ «ببر» در کن ارائه میشود
- معاون توسعه فناوری و مطالعات سینمایی: فهرست و آمار منتشرشده از متقاضیان انحلال سینماها صحیح نیست
- پوستر فیلم «عنکبوت مقدس» منتشر شد
- یک آس و نیم/ نگاهی به فیلم «مرد بازنده»
- وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی: موضوع قاچاق فیلم مایه ناراحتی است/ باید این قضیه را جمع کنیم
- علیرضا افخمی: سانسور در تلویزیون نتیجه قبل را ندارد/ ضرورت تجربه در کنار جوانگرایی
- آشتی سینما با کوین اسپیسی در جشنواره کن
- آقای خزاعی! نمیتوان با باید و نباید سد راه رودخانهای شد که روان است
- آغاز پیش فروش بلیتهای نمایش «دیو و دلبر» از سه شنبه
- درخشش ورزشکاران ناشنوای ایرانی در مسابقات المپیک برزیل با حمایت همراه اول
- اثر هادی مرزبان پرفروشترین نمایش شد/ اعلام آمار فروش و تماشاگران سه مجموعه نمایشی
- پرویز شیخطادی: شورای پروانه نمایش نباید دولتی باشد/ سینماگران ما دانشگریز هستند
- نمایش «بالاخره این زندگی مال کیه؟» روی صحنه میرود
- ثبت درخواست برای اکرانهای «هنروتجربه» آغاز شد
- مجید زینالعابدین مدیرعامل بنیاد فرهنگی هنری رودکی شد
- شب بازیگر پس از وقفهای دو ساله برگزار شد/ علی نصیریان: وقتی حال مردم خوب نیست، نباید جشن بگیریم