“فروشنده” سرشار از فضایل اخلاقی است؛ اخلاقیاتی که شاید در لابهلای روزمرگی و منفعتطلبی جامعه، کمکم به دست فراموشی سپرده میشود.
سینماسینما، وحید زندیفخر ـ احتمالا اعتراضاتی را که برخی عوامل تندرو نسبت به فیلم فروشنده داشتهاند، از گوشه و کنار شنیدهاید. آنها بر این نکته تاکید میکنند که نمایش فیلم میتواند ترویج رفتارهای غیرارزشی را در جامعه نهادینه کند. اتفاقا بر خلاف اظهار نظر این افراد باید گفت که “فروشنده” سرشار از فضایل اخلاقی است؛ اخلاقیاتی که شاید در لابهلای روزمرگی و منفعتطلبی جامعه، کمکم به دست فراموشی سپرده میشود. مصداق آن را میتوان در دیالوگ عماد (شهاب حسینی) در پاسخ به سوال یکی از شاگردانش مبنی بر چگونگی گاو شدن انسانها یافت: “به مرور زمان!” در حقیقت این عبارت، عصاره فرایندی است که آدمها را روز به روز در مسلخی فرو میبرد که بیرون آمدن از آن مانند داستان فرانتس کافکا سخت، ناممکن و ناتمام است.
در این میان اما فروشنده، احساس مسوولیت زوجی جوان را به تصویر میکشد که خود را نسبت به جامعه مسوول میدانند و اصول فردگرایی محض را کنار میگذارند. آنجا که ساختمان محل سکونتشان در حال تخریب است، آقای معلم (عماد) پیش از همه به فکر پسر معلول همسایهای میافتد که همراه با مادرش زندگی میکند. این نشانهها را میتوان در فیلم جدایی نادر از سیمین نیز پیدا کرد؛ پسری که حاضر نمیشود پدر ناتوان خود را رها کند و به هر زور و زحمتی در مراقبت از او میکوشد. حتی اگر این امر، عامل از هم پاشیدن بنیان زندگی خانوادگیاش باشد.
در فروشنده نیز زندگی عماد طوری رقم میخورد که سعی میکند با همه مهربان باشد. با اینکه جانش در معرض خطر است و هر لحظه امکان ریزش ساختمان وجود دارد، دست از کمک به دیگران و نجات جان همنوع برنمیدارد. تکرار چنین مفهومی در سکانسی به چشم میخورد که عماد برای جلوگیری از خیس شدن اثاثیه مستاجر قبلی در بارش بیامان باران، شبانه و به تنهایی آنها را جابهجا میکند؛ همان مستاجری که مقداری از اسباب خود را در یکی از اتاقهای خانه محبوس کرده بود و به این راحتیها حاضر نمیشد آنها را تحویل بگیرد. شاید کمرنگ شدن احساس مسوولیت برای چنین مواقعی در دنیای واقعی، اصغر فرهادی را در گنجاندن این مفاهیم در “فروشنده” مجاب کرده باشد. فضیلتی که امروزه کمتر افرادی در تقابل با فضاهایی شبیه آن، خود را ملزم به رعایت اصول اخلاقی و سیانت از اموال طرف مقابل میدانند.
آبروداری، فضیلت اخلاقی دیگری است که “فروشنده” آن را به رخ مخاطب میکشد. عماد که اتفاقا بازیگر تئاتر نیز هست، از شنیدن این جمله که “باید متجاوزان به عنف را با آفتابهای به گردن در سطح شهر گرداند،” متاثر میشود و نگاه معنیداری به گوینده میاندازد تا به او بفهماند که ریختن آبروی دیگران کار اشتباهی است. حتی اگر یکی از همین افراد بزهکار، به همسرش آسیب رسانده باشد.
او اعتماد میکند، میبخشد و در مواقع ضروری از دیگران میخواهد که او را ببخشند؛ خصایصی که بیننده را مجبور میکند تا با درک آنها احساس بهتر و شیرینتری از زندگی داشته باشد و در عمیقترین لایههای روحانی خود، عماد را به خاطر برخورداری از چنین مزایایی تحسین کند. اما همین فرد در جامعه به بیبند و باری متهم میشود. آنجا که زن میانسال، کنار او در صندلی عقب تاکسی نشسته و به آقای معلم هشدار میدهد تا کمی جمع و جورتر بنشیند؛ معلمی که شاید تا آن لحظه حتی متوجه حضور زن نشده بود. همچنین همسر او مورد تعرض یکی از همان کسانی قرار میگیرد که به مرور زمان، گاو شدهاند! اما عماد، در پایان فیلم بنا به درخواست همسرش، پیرمرد متعرض را میبخشد و از ریختن آبرویش اجتناب میکند. بنابراین معلمی که نقش فروشنده را در صحنه تئاتر بر عهده دارد، در دنیای واقعی خریدار آبروی کسی میشود که به خانهاش تعرض کرده است. اینجا عماد دوباره به مخاطب تلنگر میزند و این پیام را به او القا میکند که در هیاهوی این همه ناعدالتی جامعه، باز هم میشود از گاو شدن پرهیز کرد.

لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- برترینهای سینمای ایران در صد سال اخیر به انتخاب نویسندگان سینماسینما/ بخش دوم
- برشهای کوتاه/ لحظه اهدای اسکار به اصغر فرهادی در اسکار ۲۰۱۲
- شهاب حسینی از اینستاگرام خداحافظی کرد
- ادامه حاشیههای یک واکسن/ بنیامین بهادری ارتباط صحبتهایش با شهاب حسینی را رد کرد
- «اورکا» در موسسه فیلم دوحه پذیرفته شد
- توضیحات شهاب حسینی درباره ماجرای واکسن زدن در آمریکا و فعالیت هنریاش
- سلبریتیکراسی و سلبریتی حکومتی
- «آن شب» روی پرده میرود
- فصل سوم «روزگار جوانی» جلوی دوربین رفت
- عجیب، تلخ و حسرت آمیز
- فیلم کارگردان ایرانی-فنلاندی نامزد ۶ جایزه از جشن آکادمی فنلاند شد
- یادداشت یک دستیار کارگردان و برنامهریز سینما خطاب به شهاب حسینی
- گریم متفاوت آتنه فقیه نصیری در «خانه ماهرخ» + عکس
- دلیل غیبت «اورکا» در جشنواره فیلم فجر نامه اعتراض آمیز ترانه علیدوستی نیست
- شهاب حسینی در نقش فیزیکدان و مخترع ایرانی
نظرات شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- برشهای کوتاه/ انیمیشن کوتاه «شناور»
- آنجلینا جولی نقاشی چرچیل را گران کرد
- حال آلن دلون خیلی خوب است/ ردِ شایعات درباره بدتر شدن وضعیت آقای بازیگر
- فیلمبرداری سریال «نون.خ» پایان یافت
- رونمایی از پوستر بینالمللی «قصیده گاو سفید» + عکس
- نازنین فراهانی بازیگر سریال «مستوران» شد
- برترینهای سینمای ایران در صد سال اخیر به انتخاب نویسندگان سینماسینما/ بخش چهارم
- گلدن گلوب ۲۰۲۱ کمترین میزان تماشاگر را داشت
- «آوا» به دو جشنواره اروپایی و آمریکایی راه یافت
- بازدید علیرضا رضاداد از استودیو هورخش
- روایتی از یک عاشق سینما
- آخرین آمار و ارقام جایزه پژوهش سال سینما
- احیای سینمای کرونازده آمریکا با «تام و جری»
- تحلیل مشکلات نظام سلامت با مخاطب خاص در رادیو سلامت
- انتقاد مدیر شبکه کودک از ساسی مانکن /ایرانی ها باید از او شکایت کنند
- برشهای کوتاه/ نقشآفرینیهای متفاوت بازیگران مطرح دنیا
- فاطمه معتمدآریا: «سبالو» فیلمی درباره موسیقی غنی و ارزشمند جنوب است
- سینماهای بدهکار اجازه اکران نوروزی ندارند
- سکانس طلایی/ دریای درون
- موسیقی، رنگ و قصه
- نوروز ۱۴۰۰ با گل پامچال و جامعه شناسی سال نو
- سخنرانی پرشور جین فوندا در مراسم گلدن گلوب/ داستانها میتوانند مردم را متحول کنند
- یک فیلم بلند ۱۵ دقیقهای!
- «ماه بیبی» به میز تدوین رسید
- بازیگری که پس از مرگ برنده جایزه گلدن گلوب شد
- فیلمبرداری «سگ زرد» در دماوند آغاز شد
- مستند نامزد جایزه اسکار به شبکه مستند آمد
- «دستانداز» کمال تبریزی در صف اکران
- ادامه فیلمبرداری سریال «همبازی»
- برترینهای سینمای ایران در صد سال اخیر به انتخاب نویسندگان سینماسینما/ بخش سوم
نگاه جالبی بود. ممنون