سینماسینما، حسین جوانی:
«تمارض» جزو معدود فیلمهای سینمای ایران است که در استفاده از لهجه برای شکل دادن به یک موقعیت داستانی زیرکانه عمل کرده و لهجه را به بخشی از جهان اثر تبدیل میکند. در لامکانی وقوع داستان، شخصیتها به شکل ظریفی با لهجهی مردمان بخشی از خوزستان حرف میزنند که نه مثل فیلمهایی که تهرانیها ساختهاند شکلی غلوشده دارد (مثلا «ارتفاع پست» و «روز سوم») و نه آنچنان در بهکارگیری آن زیادهروی شده که بیننده غیربومی را به مشکل بیندازد (مثل فیلمهای کوتاه پیمان ماندگار). حتی شکل تزیینی هم پیدا نمیکند که چند نفر با لهجه بهخصوصی حرف بزنند، اما بقیه نه. استفاده «تمارض» از لهجه حداقلی است، اما همانند رویکرد سینمایی فیلم و توجه به جزئیات بیاهمیت که رفتهرفته مهم میشوند، این حداقل، حاصلی حداکثری پیدا میکند. در مقام مقایسه، «تمارض» همان بهرهای را از لهجه میبرد که سالها پیش کیانوش عیاری در «آبادانیها» برده بود.
اما اگر در «آبادانیها» لهجه مظهر جدااُفتادگی مکانی شخصیتها در دل شهری غریبه است که سرمایهشان را به باد داده، در «تمارض» لهجه عامل پیوندی میان زمانها و مکانهاست. تفاوت اصلی اما در شیوه استفاده است. درست مثل خود عبد آبست که بچه آبادان است، اما از تیپ و قیافهاش نمیتوان بهراحتی این مسئله را تشخیص داد؛ «تمارض» هم ظاهری متفاوت از باطن خود دارد. فقط اگر بچه جنوب باشید و وقتی آبست عصبانی یا احساساتی شده، خوب به حرف زدنش گوش بدهید، متوجه ته لهجه شیرینش میشوید که در حالت عادی از گوش شما پنهان نگه داشته شده. درست همان موقع است که از مجموعه رفتارها، میمیک صورت، مُدل دست کشیدن توی موها و ناخودآگاهی که در ریزکردن چشمهایش وجود دارد، پی به اصالت جنوبیاش و صد البته جذابیت ذاتی آبست خواهید برد. همانطور که اگر با همین دقت به «تمارض» بنگرید، بَرخلاف ظاهر غلطاندازش اصالتی نهفته را تشخیص خواهید داد. لهجه به مرور کمرنگشده آبست در اثر احساسات در مصاحبهها بیرون میزند. فیلمش هم از همین کمرنگشدگی بهره میبرد تا موقعیت داستانی خلق کند که بهمرور زمان کمرنگ شده و بدون آنکه کسی متوجهش شود، فراموش گردیده. اما وقتی کنترل احساسی شخصیتها از دست میرود، ممکن است در هر زمانی بیرون بزند. بدین ترتیب، همانگونه که آبست در شکل اجتماعی رفتارش، انسانی جدای از موقعیت بومی رشدیافته در آن به نظر میرسد، «تمارض» نیز به شکل عمومی با آنچه واقعا هست، متفاوت است. احساسی که آبست میخواسته با مجموعهای از تصاویر یا احیانا با ارجاعات سینمایی به بیننده منتقل کند، پیشتر و به شکل ناخودآگاه در ذات فیلم موجود است؛ نکتهای که برای بیننده خارجی بههیچوجه قابل درک نیست و همین «تمارض» را جدای از تمامی شباهتهای فرمیاش به آثار خارجی یا تاثیری که از سینمای روز جهان پذیرفته، به فیلمی بومی تبدیل میکند.
پیش از آنکه «تهرانی حرف زدن» بهعنوان گویش رسمی وارد زندگی روزمره ما ایرانیها شود، تَکثر لهجهها علاوه بر تفاوت قومیتها، تفاوت زمانها و مکانها را جلوهگر میساخت. حالا «تمارض» بهخوبی نشان میدهد شخصیتهایی که با این گویش سخن نمیگویند، چطور در زمان و مکانی نامعلوم اسیر وقایعی شدهاند که دَرهَم فرورفته و تکرار میشوند. «تمارض» از این زاویه شبیه به یک نفرین است. مهم نیست پدر در چه زمانی به شیراز رفته، دختر در چه زمانی بر اثر تصادف ناخواسته فوت کرده، پسرها راست میگویند یا پیرمرد چرا روی آنها اسلحه کشیده؛ گویی در این نامعلومی همه چیز از سطح به زیر کشیده شده تا مثل لهجههای پنهانشده زیر لوای گویش رسمی، از اهمیت بیفتند. بیتوجهی به لهجهای که در گذشته بوده و شاید در آینده وجود نداشته باشد و در لحظات حساس زندگی به ناآگاه خودنمایی میکند، باعث شده گذشته و آینده در «تمارض» به شکل زمان حال دربیایند تا بتوانیم همزمان هر سه را در یک زمان به تماشا بنشینیم. شاید یکی از زیباترین وجوه معنایی «تمارض»، همین تبدیل شدن ناخودآگاه موقعیتها باشد که ریشه در لهجه شخصیتهایش دارد
ماهنامه هنر و تجربه
![](/wp-content/themes/cinemacinema/img/tel.gif)
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- این هنر و تجربه آنتی ویروسی ست بر فیلم های به هرقیمت مسخره
- تحقق آرزوی چندساله فعالان انیمیشن در هنرو تجربه
- اهدا جایزه بزرگ جشنواره فیلم فلیکرز رد آیلند آمریکا فیلم به «کشتن خواجه»
- «کشتن خواجه» به برزیل و تایوان میرود
- نمایش «کشتن خواجه» در بخش مسابقه جشنواره تالین
- جعفر صانعی مقدم: گسترش فعالیتها در سینمای «هنر و تجربه» بستگی به تامین نیازهای مالی دارد
- انتشار تیزر هفته فیلم ایتالیا + ویدئو
- اسامی فیلمهای حاضر در هفته فیلم ایتالیا اعلام شد/ از آثار مورتی تا برتولوچی
- هفته فیلم ایتالیا ۱۱ آذر آغاز میشود/ نمایش آنلاین و رایگان فیلمها
- چهارمین دوره هفته فیلم اروپایی برگزار میشود/ اعلام جزییات رویداد
- نانهای بیات/ نگاهی به فیلم «حوا، مریم، عایشه»
- کدام چریکه؟ کدام بهرام؟/ نگاهی به مستند «چریکه بهرام»
- سالها بایست تا دَم پاک شد/ نگاهی به فیلم «پری»
- فهرست فیلمهای روی پرده در سینماهای «هنروتجربه»/ «منگی» از ۱۵ شهریور میآید
- تابناک: نخستین گامها برای تعطیلی بستر نمایش دهها فیلم سینمایی ایران؟
نظر شما
پربازدیدترین ها
- یادداشت کیوان کثیریان؛ کلی آیهی یأس و یک آرزو/ درباره انتخاب وزیر ارشاد دولت چهاردهم
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با نادر ساعیور به بهانه حضور فیلمش در بخش جنبی جشنواره ونیز/ انسان دشواری وظیفه است
- سعید راد درگذشت
- بلوغ طلاق/ به بهانه نمایش دو سریال «افعی تهران» و «در انتهای شب»
- مراسم اکران خصوصی فیلم ساعت ۶ صبح / گزارش تصویری
آخرین ها
- عشق از راه میرسد/ نگاهی به فیلم «چرا گریه نمیکنی؟»
- معرفی فیلمهای سارایوو ۲۰۲۴/ ۵۴ فیلم در ۴ بخش رقابت میکنند
- فیلم استیو مککویین پایانبخش جشنواره نیویورک ۲۰۲۴ شد
- دو جایزه جشنواره ایتالیایی به «سرنوشتِ» ایرانی رسید
- مراسم اکران خصوصی فیلم ساعت ۶ صبح / گزارش تصویری
- «درون بیرون ۲» پرفروشترین انیمیشن تاریخ شد/ عبور از «یخ زده ۲»
- گفتوگو با مدیر جشنواره ونیز؛ سینما همچنان مؤثرترین راه برای اندیشیدن به دنیای معاصر است
- بهترین مستندهای سال در فهرست نهایی جوایز مستند بریتانیا ۲۰۲۴
- مراسم تشییع زنده یاد سعید راد / گزارش تصویری
- ستارهای که عاشق وطنش بود؛ بدرقه سعید راد به خانه ابدی
- واکنش وزیر ارشاد به انتقادات سینماگران از یک مصوبه
- به مناسبت آغاز ششمین سال فعالیت سوینا منتشر میشود؛ نسخه ویژه نابینایان «راتاتویی» با صدای محسن بهرامی
- بلوغ طلاق/ به بهانه نمایش دو سریال «افعی تهران» و «در انتهای شب»
- پدر، عشق و پسر/ درباره علیرضا داوودنژاد و «در انتهای شب»
- اعلام فیلمهای جشنواره ونیز؛ «شاهدِ» ایرانی در بخش افقها
- «مرد نمکی» به مثابه یک جریان بوروکراتیک
- جشنواره درسدن به «پریسان» ۳ جایزه داد
- نمایش «پیانو» در جشنواره «بچههای مارانو»
- سینمای ایران تیرماه امسال ۱۲۰ میلیارد فروخت
- سه نمایش جدید روی صحنه عمارت نوفل لوشاتو
- انتشار قسمت دوم نسخه ویژه نابینایان «هزار دستان» با صدای بهروز رضوی
- گفتوگوی اختصاصی سینماسینما با نادر ساعیور به بهانه حضور فیلمش در بخش جنبی جشنواره ونیز/ انسان دشواری وظیفه است
- فیلمهای بخش هفته منتقدان ونیز معرفی شدند/ فیلم یک سینماگر ایرانی در لیست
- انیمیشن ایرانی نامزد «گل طلایی» چینی شد
- «۱-» در آمریکا رقابت میکند
- سعید راد / گزارش تصویری
- معرفی بازیگران نمایش «رگتیچ»/ آغاز بلیت فروشی
- نمایش و تحلیل فیلم «ساز دهنی» امیر نادری در بنیاد حریری
- سعید راد درگذشت
- انتشار عکس گریم متفاوت رضا عطاران/ «قیف» اکران میشود