سینماسینما، سیدرضا صائمی:
موسیقی بیواسطهترین هنر است که نیازی به ترجمه ندارد و از طریق ارتباط حسی با مخاطب خود ارتباط برقرار میکند. بااینحال گونههای مختلف موسیقی با تجربههای زیسته فردی و اجتماعی، نسبتی متفاوت دارد و همه را نمیتوان در ذیل یک نظام مفهومی و نشانهشناسی معنا کرد. «بزم رزم» مستندی است که به بررسی تحلیلی درباره موسیقی دهه ۶۰ ایران از سال ۵۷ تا ۶۷ میپردازد؛ سالهایی که موسیقی نیز همچون تحولات سیاسی- اجتماعی جامعه دچار التهاب و کنشهای انقلابی بود و در نسبت با مناقشات تئوریک، فقهی و سیاسی دچار قبض و بسط پروبلماتیک و عملی میشود. دستکم سه عنصر و مولفه مهم را میتوان بهعنوان عوامل موثر بر جذابیت این مستند برشمرد. یکی تداعی خاطرات نوستالژیک ذهنی و حسی از شنیدن برخی آثار است که طی آن سالها در حافظه شنیداری مردم ما تثبیت شده است. دوم تصاویر آرشیوی و بعضا کمتر دیدهشده از برخی اجراهایی موسیقایی که دارای جذابیتهای تصویری و تاریخی است و سوم نوع نگاه و رویکرد مستندساز به سوژه است که در پیوند بین موسیقی و سیاست یا موسیقی و تحولات تاریخی، تجلی پیدا میکند. درواقع «بزم رزم» نوعی جامعهشناسی موسیقی ایرانی در دهه ۶۰ را بازنمایی میکند که ضمن ارائه برخی اطلاعات جذاب درباره روند تحول موسیقی بعد از انقلاب یا قصه شکلگیری آهنگ و سرودههای مختلف، قدرت تحلیل به مخاطب میدهد تا به درکی شناختی از تحولات و فرازونشیبهای سرگذشت موسیقی در یک برهه مهم از تاریخ معاصر کشور به دست آورد. گفتوگو با بزرگان موسیقی معاصر، از حسین علیزاده و بیژن کامکار گرفته تا کامبیز روشنروان و حسامالدین سراج و…، هم عمق این تحلیلها را بیشتر کرده و هم تنوع دیدگاههای مختلف را درباره موسیقی دهه ۶۰ روایت میکند. اگرچه زمان مستند طولانی است و ۱۲۵ دقیقه میتواند برای یک مستند تحلیلی خستهکننده باشد، اما حضور خود موسیقی و نمایش عکس و فیلمهای آرشیوی از آن به تلطیف درونی و ساختاری خود اثر کمک کرده و امکان کسالت مخاطب را کاهش میدهد.
«بزم رزم» البته نگاه کاملی به موسیقی دهه ۶۰ ندارد، بلکه دو ژانر موسیقی انقلابی و دفاع مقدسی را دستمایه روایت خود قرار داده است و نگاه تخصصی و اختصاصی به آن میاندازد. در این نگاه تحلیلی ابعاد مختلف این گونه موسیقایی مورد بررسی قرار میگیرد که میتوان آن را به دو بعد عمده درون موسیقایی و برون موسیقایی تقسیم کرد که در ساحت اول به چگونگی شکلگیری برخی آهنگها از حیث ساختار موسیقی آن پرداخته شده و در بخش برونی به عوامل سیاسی و اعتقادی و انقلابی که منجر به شکلگیری و تولد نوع تازهای از موسیقی شده است، میپردازد. آنچه «بزم رزم» را به مستندی قابل توجه و ارزشمند بدل میکند، روایت جامع از تحولات معاصر موسیقی در دو حوزه موسیقی جنگ و انقلاب است. بنابراین میتوان آن را نمونه موفقی از یک مستند پژوهشی دانست که قطعا مخاطب، بهویژه علاقهمندان جدی موسیقی، خاصه دانشجویان و هنرجویان موسیقی را راضی میکند. غنی بودن تصاویر و فیلمهای آرشیوی این فیلم شگفتانگیز است. مخاطب با عکس و فیلمهایی مواجه میشود که بهندرت آن را در جایی حتی از خود تلویزیون دیده است، ازجمله سخنرانی آیتالله خامنهای در نماز جمعه درباره موسیقی و حدود شرعی آن، یا اجرای سرود توسط نوجوانان در جماران و در حضور رهبر انقلاب. از سوی دیگر فیلمهای آرشیوی از برخی کنسرتها و برنامههای تلویزیونی در حوزه موسیقی، بهویژه سرودهای انقلابی که بارها آن را شنیدهایم، اما تصویری از اجرای آن ندیدهایم. به این مثالها میتوان موارد دیگری را هم اضافه کرد که نشان از غنای آرشیوی و بصری این مستند دارد. جالب اینکه برخی نوحهها و سرودهای معروف زمان جنگ هم بهعنوان شکلی از ساختار موسیقایی مورد تحلیل قرار میگیرد تا درنهایت «بزم رزم» به مستندی جامع درباره موسیقی انقلابی و جنگی بدل شود. در این بازخوانی البته نوعی آسیبشناسی موسیقی معاصر هم به شکل ضمنی مورد بررسی قرار میگیرد و اینکه چطور برخی سیاستهای غلط فرهنگی یا نگاههای متعصبانه و افراطی به روند توسعه کمی و کیفی موسیقی آسیب زده است. در یک تحلیل کلی میتوان مستند «بزم رزم» را از حیث فرم به دو بعد گفتوگو و تصاویر و فیلمهای آرشیوی تقسیم کرد که هر کدام از آنها به شکل مستقل دارای اطلاعات و جذابیتهای بصری و بصیرتی خاص خود هستند که یکدیگر را تکمیل کرده، در عین اینکه هر بخش بهتنهایی میتواند بهعنوان یک مولفه مستقل مورد استفاده قرار بگیرد. ضمن اینکه میتوان رگههایی از حس و نگاهی حماسی به موسیقی را در لحن روایت آن ردیابی کرد. تماشای این مستند نیز این حس حماسی و احساسی را به مخاطب منتقل میکند.
ماهنامه هنر و تجربه
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- این هنر و تجربه آنتی ویروسی ست بر فیلم های به هرقیمت مسخره
- تحقق آرزوی چندساله فعالان انیمیشن در هنرو تجربه
- جعفر صانعی مقدم: گسترش فعالیتها در سینمای «هنر و تجربه» بستگی به تامین نیازهای مالی دارد
- مژگان خالقی، کارگردان «خنده در تاریکی» در گفتگو با سینماسینما/ میل زیادی به ابتذال در تئاتر ما وجود دارد
- انتشار تیزر هفته فیلم ایتالیا + ویدئو
- اسامی فیلمهای حاضر در هفته فیلم ایتالیا اعلام شد/ از آثار مورتی تا برتولوچی
- هفته فیلم ایتالیا ۱۱ آذر آغاز میشود/ نمایش آنلاین و رایگان فیلمها
- چهارمین دوره هفته فیلم اروپایی برگزار میشود/ اعلام جزییات رویداد
- نانهای بیات/ نگاهی به فیلم «حوا، مریم، عایشه»
- کدام چریکه؟ کدام بهرام؟/ نگاهی به مستند «چریکه بهرام»
- سالها بایست تا دَم پاک شد/ نگاهی به فیلم «پری»
- فهرست فیلمهای روی پرده در سینماهای «هنروتجربه»/ «منگی» از ۱۵ شهریور میآید
- تابناک: نخستین گامها برای تعطیلی بستر نمایش دهها فیلم سینمایی ایران؟
- قابهای نامتعارف بیمعنی/ نگاهی به فیلم «امیر»
- ابوالفضل جلیلی: مشکل فیلمهای من این است که مردم را به فکر میاندازد
نظر شما
پربازدیدترین ها
- درباره سرژ رضوانی هنرمند ۹۶ ساله/ انتشار مشهورترین ساختههای آهنگساز ایرانی فیلمهای تروفو و گدار
- بازدید پیمان جبلی از ۲ سریال الفویژه؛ پخش «سلمان فارسی» در زمان مقرر/ رونمایی از «موسی (ع)» در جشنواره فجر
- درباره فیلم «شهر خاموش»/ دوزخ، اما سرد *
- اکران فیلم سینمایی استاد / گزارش تصویری
- یادبود عباس کیارستمی در «شکوه سینما»/ بیلگه جیلان: کیارستمی روشِ فیلم ساختن را دگرگون کرد
آخرین ها
- فیلم ایناریتو با بازی تام کروز در بریتانیا ساخته میشود
- «ساموئل خاچیکیان؛ یک گفتوگو»؛ گفتوشنود با شبحی از گذشته که خیال رفتن ندارد
- پرویز ربیعی و فیلم سینمایی «شبکه» در بیست و پنجمین قسمت «صداهای ابریشمی»
- در آستانه برگزاری آیین اختتامیه؛ نامزدهای جشنواره فیلمکوتاه تهران معرفی شدند
- استیون اسپیلبرگ، اسپایک لی و کن برنز مدال ملی هنر میگیرند
- فراخوان عمومی تامینکنندگان تجهیزات تولید داخل
- نمایش «طعم گیلاس» در قزاقستان
- سخنگوی قوه قضاییه اعلام کرد؛ ابعاد پرونده قتل داریوش مهرجویی روشن است
- شهاب حسینی به فیلم هالیوودی علی عطشانی پیوست
- دبیر پنجمین جشنواره فیلم کوتاه موج انتخاب شد
- یادبود عباس کیارستمی در «شکوه سینما»/ بیلگه جیلان: کیارستمی روشِ فیلم ساختن را دگرگون کرد
- چرا باید این روزها فیلم «آر یو والیبال» را ببینیم؟
- درباره فیلم «شهر خاموش»/ دوزخ، اما سرد *
- بازدید معاون فراجا از غرفه همراه اول در نخستین روز نمایشگاه ایپاس
- «آبی روشن» در جستجوی هویت ایرانی
- یک تقدیر از فیلمساز مجارستانی/ بلا تار از جشنواره توکیو جایزه دستاورد میگیرد
- پوستر جشنواره «دیدار» رونمایی شد
- اولین روز مسترکلاس «شکوه سینما» برگزار شد
- اکران فیلم سینمایی استاد / گزارش تصویری
- حضور همراه اول در ایپاس ۲۰۲۴ با ارائه سرویسهای نوین ارتباطی
- «پایان خوش» برای بازنشستگی/ برنده ۲ نخل طلا و یک اسکار دیگر فیلم نمیسازد
- داوران آثار داستانی جشنواره فیلمکوتاه تهران معرفی شدند
- معرفی مدیران بخشهای سومین جشنواره بینالمللی چندرسانهای میراثفرهنگی
- کاهش بیسروصدای فروش برخی فیلمها؛ «زودپز» صدرنشین گیشه سینما در هفته گذشته
- درباره سرژ رضوانی هنرمند ۹۶ ساله/ انتشار مشهورترین ساختههای آهنگساز ایرانی فیلمهای تروفو و گدار
- بازدید پیمان جبلی از ۲ سریال الفویژه؛ پخش «سلمان فارسی» در زمان مقرر/ رونمایی از «موسی (ع)» در جشنواره فجر
- «پرسهزنی در سکوت شهر»؛ گوشهای از زندگی و آثار مرتضی نعمتالهی
- «این جَمعیت قابل کُنترل» در بلغارستان
- راهیابی «النگو» به جشنواره مورد تایید اسکار
- استاد شفیعی کدکنی تندیس تقدیر هادی خانیکی را اهدا کرد/ او شخصیتی چند ساحتی است