«طبرستانی‌ها» از طرح شعارهای عوام‌فریبانه به‌خوبی فاصله می‌گیرد
سینماسینما، عزیزالله حاجی مشهدی:
مستند ۵۰ دقیقه‌ای «طبرستانی‌ها» حکایت بخشی از زندگی‌نامه غلامرضا موسویان و همکاران او را در بنیان‌گذاری و توسعه مجموعه فولاد طبرستان، به تصویر می‌کشد. صد البته این کار در قیاس با دیگر مستندهای مجموعه «کارستان» و کار‌های گذشته خود محسن عبدالوهاب از کشش و جذابیت بصری کمتری برخوردار است. شاید بخش عمده‌ای از کم‌کشش بودن اثر را باید به حساب موقعیت‌های مکانی بسیار محدود فیلم (کارخانه، باغ و ویلا و یک جلسه از برگزاری مجمع عمومی مجموعه فولاد طبرستان و…) گذاشت که در لحظه‌هایی از کار تماشاگر فیلم را به یاد فیلم‌های به‌شدت شخصی و خانوادگی می‌اندازد. با این همه، ضمن پرهیز از هرگونه ناسپاسی، باید قدردانِ سازنده و پدیدآورندگان چنین اثری بود که در بدترین شرایط اقتصادی و رکود تولید در کشور، به ثبت و ضبط تلاش‌های نادر و اندک‌شمار از آدم‌های این مرز و بوم می‌پردازند که با وجود همه نارسایی‌ها وکمبودها، دست به کار می‌شوند و در قالب تعاونی‌های مردم‌نهاد و خودجوش و بدون اتکا به مساعدت‌های دولت، با ایجاد تشکل‌هایی از این‌گونه، پیش‌گامی خود را در باز کردن مسیرهای خلاقانه برای ایجاد کار و اشتغال و کارآفرینی به‌راستی به اثبات می‌رسانند. گاه با جوانه زدن چندین شرکت تولیدی دیگر از تنه اصلی درختی که می‌نشانند، در عرصه‌های مختلف تولیدی، صنعتی و کشاورزی، تلاش‌هایی در خور اعتنا شکل می‌گیرد که رفته‌رفته به پایه‌گذاری چند شرکت تازه منجر می‌شود. شرکت‌هایی که هریک به نوبه خود در ایجاد اشتغال، کارآفرینی برای زنان و جوانان – به‌عنوان محوری‌ترین هدف‌های بنیاد توسعه کارآفرینی زنان و جوانان- نقش موثری خواهند داشت و در شرایطی که با افزایش تاسف‌بار حجم انبوه واردات بی‌کیفیت چینی و به تعطیل کشیده شدن کارگاه‌های تولیدی و صنایع دستی و بومی، ضربه‌های جبران‌ناپذیری به بخش‌های تولیدی کشور وارد می‌شود، بها دادن به این‌گونه حرکت‌های خودجوش و شکل‌گیری تشکل‌های مردم‌نهاد را باید به فال نیک گرفت.
نمایش کار و تلاش یک گروه کوچک و کم‌شمار از کسانی که به دور از هرگونه ادعا و هیاهویی، هسته اصلی مجموعه فولاد طبرستان را پایه‌گذاری می‌کنند، جای قدردانی دارد، چراکه حتی در قالب یک فیلم متوسط و نه‌چندان جذاب و پرکشش هم می‌توان با معرفی چنین نمونه‌هایی امیدوار بود که چه بسا تماشای چنین آثاری بتواند بسیاری از جوانان ناامید ودل‌زده از فضای موجود کار‌های تولیدی و صنعتی در کشورمان را به تجربه‌هایی از این دست تشویق کند. صد البته که ایجاد فضاهای مناسب‌تری برای نمایش گسترده‌تر این نمونه‌ها – به‌ویژه با استفاده از دریچه تلویزیون به‌عنوان یک رسانه فراگیر- مخاطبان عمومی پرشمارتری را می‌توان به تماشای این‌گونه فیلم‌ها تشویق کرد.
در مستندهایی از این دست که بیشتر در ستایش «کار» ساخته می‌شوند، دیده شدن اشخاص (شخصیت‌های محوری مورد بحث در این نمونه‌ها) اهمیت چندانی ندارد. مهم‌تر از خود آن‌ها، نمایش آثار تلاش و همت آن‌هاست. نمودهایی بارز و عینی که چه بسا بتواند برای جوانان به‌عنوان انگاره‌هایی تحسین‌برانگیز، ایجاد انگیزه کند تا خود را از فضای بی‌تحرکی و رکود و سکون رها سازند و دست به کار شوند.
«طبرستانی‌ها» از طرح شعارهای عوام‌فریبانه به‌خوبی فاصله می‌گیرد و آدم‌ها مدعی نمی‌شوند که برای «پاداش اُخروی» دست به چنین کاری زده‌اند. نیاز مادی و اشتیاق به داشتن کاری که بتوانند به کمک آن به کسب درآمد بپردازند، برای آنان اولویت ویژه‌ای داشته است و صد البته که مهم‌تر از همه این‌ها، نیاز روحی به کار و تلاش و گریز از تنبلی و سستی و هم‌چنین پاداش اخروی نیز موجب شده است تا به مصداق سخن معروف سعدی شیرازی: «به دست آهنِ تفته کردن خمیر/ به از دست برسینه، پیشِ امیر» و کلام دیگری از او که مضمون آن «ستایش از کار» است، آشکارا تاکید شود: «هر که نان از عمل خویش خورَد/ منتِ حاتم طایی نبَرَد»
ماهنامه هنر و تجربه