سینماسینما، سمیه علیپور
«سمفا» یک عنوان برای تبلیغ شفاف سازی در سینمای ایران نیست، این همان گمشده ای است که می تواند در صورت پایبندی به اطلاعات درست موجود در آن و تحلیل و ارزیابی آن ها، ابتدا به برداشت درستی از خواست مخاطب از سینما رسید و در ادامه این تحلیل ها را در تولید و توزیع فیلم ها اثر داد تا در نهایت سینمای ایران بتواند با تکیه جدی بر فروش و اکران، مستقل از هر نهاد حامی پیش برود.
راه اندازی سامانه ای برای ارائه جزئیات در مورد فروش و اکران فیلم ها که از یک ماه قبل از سوی سازمان سینمایی اتفاق افتاده، سینما را به وادی تازه ای از تحلیل و سنجش فروش و مخاطب و همچنین شیوه های شفاف اکران وارد کرده است. کافی است برای اهمیت این موضوع نگاهی به روش های قدیمی که در این زمینه به کار بسته می شد، صورت بگیرد.
اگر اوایل دهه ۸۰ یعنی چیزی حدود ۲۰ سال قبل به عنوان نماینده یک رسانه می خواستید به آمار و ارقامی در مورد فروش فیلم های سینمایی دست پیدا کنید، دو راه بیشتر نداشتید یا براساس پایه قراردادن اطلاعات فیلم با دفتر پخش فیلم تماس بگیرید و بعد از ساعت سه و چهار بعد از ظهر که آمار از سینماها جمع شده، دریابید که روز گذشته فیلم ها چقدر فروخته اند و یا در روش دوم، مبنا را سالن سینما قرار داده و تماسی با سینما بگیرید و رقم فروش فیلم یا فیلم های مختلف (در مورد سینماهای چند سالنه) را از سینمادار دریافت کنید. البته روش سومی که عملا جمع این دو روش بود و در اصل کسب اطلاعات از واحدی در بنیاد سینمایی فارابی محسوب می شد، امکان داشت که آن را نمی توان شیوه ای مستقل دانست.
می توان تصور کرد که در این شیوه ها با نقش آفرین مهم «افراد» چقدر ممکن است خطایی ناآگاهانه و گاه آگاهانه رخ دهد: اهمیت تاثیرگذاری میزان فروش فیلم ها بر ادامه روند جذب تماشاگر یا کاهش مخاطب از کسی پنهان نیست و بیش از هر فردی مسئولان دفاتر پخش بر این موضوع آگاه بودند، بنابراین دست بردن در آمار و یا تغییر آن (البته تا حدی که برای پرداخت مالیات چندان دردسرزا نباشد) یکی از شیوه هایی بود که شاید برخی هر از گاهی سراغ آن می رفتند. درگیری پخش کننده ها با هم یا تماس هایی که پیرو این آمار با نمایندگان رسانه ها می گرفتند، ادامه دردسرهای این شیوه بود.
با همه مشکلات این روش، رهایی از آن و رسیدن به شیوه ای مکانیزه و مناسب تر و کم اشکال تر سال های سال طول کشید. هرچند از همان سال ها سینماها به سمت فروش مکانیزه بلیت ها پیش می رفتند، اما جمع آوری آمار در روندی که نقش نیروی انسانی کمرنگ باشد، چندان زودهنگام به دست نیامد و آزمون و خطاهایی صورت گرفت و از چند سال قبل آمار فروش روی برخی وب سایت ها منتشر شد، اما این همه خواسته برای شفاف سازی در مورد حوزه اکران سینما نبود.
واضح است که اکران و تمامی جزئیاتی که طی این فرآیند رخ می دهد می تواند تاثیر بسیار پررنگی در حیات و ممات کلیت سینما و یا گونه ای از سینما داشته باشد: در بخش اکران آنچه می تواند پایه های سینما را قوی و در نهایت منجر به تولید سالم و موفق فیلم شود، تحلیل است. تحلیل اینکه مخاطب به کدام فیلم توجه بیشتری نشان می دهد و کدام آثار را نمی بیند، اینکه کدام سالن های سینما برای اکران چه نوع آثاری مناسب تر هستند و همچنین این نکته که تماشاگر در هر ساعت از روز ترجیح می دهد چه نوع فیلمی را در سینما به تماشا بنشیند. این ها جزئیاتی بسیار مهم اند که پخش کنندگان و سینماداران برای ارزیابی در مورد آن ها نیاز به گستره دید بازی دارند و همچنین باید اساس و معیار آماری که به آنان ارائه می شود حقیقت باشد تا برداشت و تحلیل نادرست را در پی نداشته باشد. بر همین اساس است که یک سامانه جامع با در برداشتن اطلاعاتی شامل فروش و سینماها و روزهای نمایش یک فیلم و همچنین تعداد مخاطبان آن به همراه اطلاعات تفکیک شده در مورد سالن ها و اینکه هر سالن با کدام سامانه های فروش بلیت قرارداد دارند و در مرحله بعد ارائه این آمار که چه میزان از بلیت ها در گیشه به فروش رفته و چه میزان به صورت آنلاین همگی داده هایی بسیار غنیمت برای تحلیل گران و گزارش گران سینمایی هستند. این ها همان اطلاعاتی اند که می توان در سامانه سمفا به آن دست یافت.
نکته دیگر در مورد این سامانه، نقشی است که می تواند با عنوان جایگزین تحلیل های صورت گرفته در شورای صنفی نمایش ایفا کند. یعنی براساس آیین نامه اکران که ابتدای هر سال مصوب می شود کف فروش و نکات دیگر در این سامانه لحاظ می شود و در ادامه همه آنچه در شورای صنفی صورت می گرفت در سمفا اتفاق می افتد و این شورا فقط به محلی برای ثبت تبدیل می شود. این هم اتفاق مهم دیگری است که می تواند هرچه بیشتر کارها را به ماشین واگذاشته و خطاهای انسانی را کمرنگ تر کند.
در این دریای اطلاعات دیگر زیرآبی رفتن و چرخش دادن به آمار به نفع یک فیلم کار ساده ای نیست و از آنجا که همه چیز روی یک صفحه کامپیوتر قابل دیدن است، دیگر نه پخش کننده ای فیلم خود را پرفروش تر جلوه می دهد و نه سامانه ای می تواند آمار فروش را بالا و پایین کند. چنین است که سینمای ایران همانطور که در جریان تولید رشد و پیشرفتی را شاهد بوده در زمینه اکران نیز می تواند هوشمندتر پیش برود.
انتظار می رود رسانه ها و اهالی مطبوعات با به چالش کشیدن آمار و ارقام و به کارگیری آن در تحلیل ها و گزارش ها اهمیت راه اندازی چنین سامانه ای را بازنمایی و کاربردهای آن را گوشزد کنند.
منبع: روزنامه ایران