“ترور سرچشمه” مستند تازهای از محمدحسین مهدویان، به یک واقعه تاریخی مشخص در تاریخ معاصر پرداخته است؛ انفجار حزب جمهوری در روز هفتم تیر ۱۳۶۰ .
فیلم از ابتدا تکلیف را روشن کرده؛ تمرکز روی واقعه انفجار با استفاده از تصاویر آرشیوی مربوط، مصاحبه با شاهدان عینی و اغلب آدمهای مرتبط با موضوع و انطباق حرفها و تصاویر با روش گام به گام تا کشف حقیقت، همراه با جزئی نگری و مکث کامل روی جزئیات. ایدهی شنیدن صدای کارگردان در ابتدای ورود مصاحبه شوندگان و فضا و مکانی که برای گفتوگو طراحی شده به پررنگ شدن مسیر پلیسی-جنایی که فیلم برای خود مشخص کرده کمک میکند.
بسیاری از تصاویر بکر و تازهاند و خیلی از آدمها برای نخستین بار در این باره حرف میزنند و برخی حرفها هم دست اول و شنیدنیاند.
فیلم تا حدود ۵۰ دقیقه روان و بیلکنت پیش میرود؛ همه چیز متناسب است با نام فیلم و ماموریتی که فیلم برای خود تعریف کرده. توجه به جزئیات، که از ضروریات یک فیلم با تم پلیسی است، کاملا در این ۵۰ دقیقه جدی گرفته میشود و به واسطه ریتم فیلم که هماهنگ با این تم پلیسی طراحی شده، با یک اثر جذاب طرفیم که میشود به راحتی با آن همراه شد.
اما از اینجا به بعد نخستین کاستی خود را نشان میدهد؛ مهدویان آگاهانه از پرداختن مستقیم به کلاهی، عامل اصلی انفجار طفره میرود. فیلم نه به سرگذشت او به عنوان بدمن اصلی پس از انفجار اشاره میکند و نه به سرنوشتش. او را به یکباره رها میکند و اطلاعات زیادی درباره اش به تماشاگر نمیدهد.
در عین حال، با وجود آنکه دوسوم اول فیلم، صاحب آنچنان جذابیتی شده که میتواند شما را به راحتی درگیر و همراه کند، اما در ۳۰ دقیقه پایانی به ناگاه جهت فیلم و ماموریتش تغییر میکند. یک مستند تحقیقی که با لحن پلیسی در جستجوی کشف حقیقت و چگونگی رخ دادن یک رویداد رمزآلود بود، تبدیل به یک مستندپرتره آن هم از جنس ستایشآمیز میشود. پرترهای کوتاه و موجز و البته ناکامل از آیتالله بهشتی. دلایل اهمیت بهشتی، صفاتش و نظراتش با عجله و فهرست وار گفته میشود یا از مقابل چشمانمان میگذرد و فیلم از شرح ماوقع و تحلیل “ترور سرچشمه” تبدیل میشود به شرح حال و مرور افکار “ترورشده سرچشمه”.
این تغییر جهت باعث میشود دیگر از کارگردان پرسشگر و جوینده ابتدای فیلم هم خبری نباشد و لحن فیلم نیز کاملا تغییر کند. طبعا ساختمان فیلم در ۳۰ دقیقه پایانی دچار بیتناسبی شده و به نظرم نیاز به تجدیدنظر دارد.
به گمانم مهدویان که تصاویر آرشیوی بسیار خوبی در اختیار داشته، نتوانسته بر وسوسه حذف بخشی از آنها به نفع موضوع محوری فیلمش غلبه کند و حیفش آمده از آنها چشم بپوشد. همین نکته به کلیت و ساختمان فیلم لطمه وارد کرده است. شاید بشود گفت نیاز به اینکه فیلمی جداگانه درباره زندگی، شخصیت و افکار شهید بهشتی ساخته شود، وجود دارد و ظاهرا تصاویر لازم برای آن فیلم نیز در اختیار مهدویان هست.
تنها بخشهایی از تصاویر سی دقیقه پایانی مورد نیاز فیلم است که به نوعی به دلایل این حرکت تروریستی و ریشههای دشمنی سازمان مجاهدین خلق با آیت الله بهشتی میپردازد.
مهدویان در “ترور سرچشمه” مشخصا بر موضوع مسلط است و میداند در هر شرایطی چگونه تماشاگرش را به صندلی بچسباند ولی نیاز دارد از بیرون و با فاصله به ساختمان فیلمش نگاه کند، بر وسوسهاش چیره شود و با نگاه کمینهگرا، فیلم را بپیراید.
این یادداشت در سایت یازهمین جشنواره سینماحقیقت منتشر شده است
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- به بهانه تغییر رییس سازمان سینمایی/ باید مدیران را پاسخگو کنیم
- جشنواره اسپانیایی به «دوربین فرانسوی» جایزه طلایی داد
- «شامیر» به سیبری میرود
- بررسی مشکلات فیلمنامهنویسی درگفتوگوی کیوان کثیریان با شادمهر راستین و مهران کاشانی/ سانسور مشکل اساسی سینمای ایران
- سینمای مستقل و آینده سینمای ایران بررسی شد؛ سینمای مستقل آزادی، سلطه ناپذیری، عشق و ارزش زن را بازتاب میدهد
- ضرورت توجه به سینما مستقل در ایران بررسی میشود
- یادداشت کیوان کثیریان؛ کلی آیهی یأس و یک آرزو/ درباره انتخاب وزیر ارشاد دولت چهاردهم
- صدداستان ۳؛ انتشار ۳ داستان کوتاه با صدای طوفان مهردادیان
- فرهنگ کجای زندگی نامزدهای انتخابات است؟
- دیپلم افتخار جشنواره ارمنستانی برای «دوربین فرانسوی»
- بازگشت جواد عزتی به خونبازی در «زخمکاری ۳»
- یک خروجِ تاریخی، رهایی بخش و ناگزیر/ درباره سینما پس از شهریور ۱۴۰۱
- آغاز تولید فصل چهارم «زخم کاری»؛ پخش فصل سوم پس از پایان «قطب شمال»
- در برنامه خط فرضی مطرح شد؛ سیاست و جنسیت، دوایر ممنوعه اصلی در فیلمهای کمدی
- شهاب حسینی؛ تنوع در پذیرش نقش، تناقض و شتابزدگی در واکنشها
نظر شما
پربازدیدترین ها
- درباره سرژ رضوانی هنرمند ۹۶ ساله/ انتشار مشهورترین ساختههای آهنگساز ایرانی فیلمهای تروفو و گدار
- بازدید پیمان جبلی از ۲ سریال الفویژه؛ پخش «سلمان فارسی» در زمان مقرر/ رونمایی از «موسی (ع)» در جشنواره فجر
- درباره فیلم «شهر خاموش»/ دوزخ، اما سرد *
- اکران فیلم سینمایی استاد / گزارش تصویری
- یادبود عباس کیارستمی در «شکوه سینما»/ بیلگه جیلان: کیارستمی روشِ فیلم ساختن را دگرگون کرد
آخرین ها
- فیلم ایناریتو با بازی تام کروز در بریتانیا ساخته میشود
- «ساموئل خاچیکیان؛ یک گفتوگو»؛ گفتوشنود با شبحی از گذشته که خیال رفتن ندارد
- پرویز ربیعی و فیلم سینمایی «شبکه» در بیست و پنجمین قسمت «صداهای ابریشمی»
- در آستانه برگزاری آیین اختتامیه؛ نامزدهای جشنواره فیلمکوتاه تهران معرفی شدند
- استیون اسپیلبرگ، اسپایک لی و کن برنز مدال ملی هنر میگیرند
- فراخوان عمومی تامینکنندگان تجهیزات تولید داخل
- نمایش «طعم گیلاس» در قزاقستان
- سخنگوی قوه قضاییه اعلام کرد؛ ابعاد پرونده قتل داریوش مهرجویی روشن است
- شهاب حسینی به فیلم هالیوودی علی عطشانی پیوست
- دبیر پنجمین جشنواره فیلم کوتاه موج انتخاب شد
- یادبود عباس کیارستمی در «شکوه سینما»/ بیلگه جیلان: کیارستمی روشِ فیلم ساختن را دگرگون کرد
- چرا باید این روزها فیلم «آر یو والیبال» را ببینیم؟
- درباره فیلم «شهر خاموش»/ دوزخ، اما سرد *
- بازدید معاون فراجا از غرفه همراه اول در نخستین روز نمایشگاه ایپاس
- «آبی روشن» در جستجوی هویت ایرانی
- یک تقدیر از فیلمساز مجارستانی/ بلا تار از جشنواره توکیو جایزه دستاورد میگیرد
- پوستر جشنواره «دیدار» رونمایی شد
- اولین روز مسترکلاس «شکوه سینما» برگزار شد
- اکران فیلم سینمایی استاد / گزارش تصویری
- حضور همراه اول در ایپاس ۲۰۲۴ با ارائه سرویسهای نوین ارتباطی
- «پایان خوش» برای بازنشستگی/ برنده ۲ نخل طلا و یک اسکار دیگر فیلم نمیسازد
- داوران آثار داستانی جشنواره فیلمکوتاه تهران معرفی شدند
- معرفی مدیران بخشهای سومین جشنواره بینالمللی چندرسانهای میراثفرهنگی
- کاهش بیسروصدای فروش برخی فیلمها؛ «زودپز» صدرنشین گیشه سینما در هفته گذشته
- درباره سرژ رضوانی هنرمند ۹۶ ساله/ انتشار مشهورترین ساختههای آهنگساز ایرانی فیلمهای تروفو و گدار
- بازدید پیمان جبلی از ۲ سریال الفویژه؛ پخش «سلمان فارسی» در زمان مقرر/ رونمایی از «موسی (ع)» در جشنواره فجر
- «پرسهزنی در سکوت شهر»؛ گوشهای از زندگی و آثار مرتضی نعمتالهی
- «این جَمعیت قابل کُنترل» در بلغارستان
- راهیابی «النگو» به جشنواره مورد تایید اسکار
- استاد شفیعی کدکنی تندیس تقدیر هادی خانیکی را اهدا کرد/ او شخصیتی چند ساحتی است