همین تازگی هشتاد و ششمین سالروز تولد مردی بود که نه تنها در عرصه سینما، بلکه بین ادبیاتی ها هم طرفداران بسیاری دارد. البته شاید فارغ از جامعه کتابخوان جدی، بویژه آن هایی که پیگیر ادبیات جهان هستند دیگران آشنایی چندانی با نوشته هایش نداشته باشند. صحبت از «وودی آلن» است؛ سینماگر و کمدین مطرح امریکایی که طی ۶۰ سال فعالیت حرفه ای خود جوایز و افتخارات بی شماری کسب کرده است. این هنرمند که برخی منتقدان او را همچون گنجینه ای برای هنر هفتم می دانند در کنار سال ها فعالیت جدی سینمایی، در زمینه ادبیات داستانی و نمایشی هم کارهای متعددی نوشته که اغلب به فارسی نیز بازگردانده شده اند. اگر بیش از آثار مکتوب آلن با فیلم های او آشنا هستید، برای شروع کتاب های «بی بال و پر» و «مرگ در می زند» به ترجمه «نگار شاطریان» و منتشر شده از سوی «نشر بیدگل» پیشنهادهایی وسوسه انگیز برای ورود به دنیای ادبی برآمده از نوشته های او هستند. «بی بال و پر» گزیده ای از یادداشت های خصوصی آلن است؛ یادداشت هایی با همان رد پای پررنگ طنز که در ساخته های سینمایی و حتی بازیگری اش سراغ داریم.
با وجود نثر روان و سبک نوشتاری خواندنی این کتاب، برخی تاکید دارند که مخاطب برای ارتباط بهتر با آن باید آشنایی هرچند مختصری با فلاسفه، نویسندگان و هنرمندانی داشته باشد که آلن هرازگاهی به نام شان اشاره کرده است. کتاب دیگری که خواندن آن لطف بسیاری دارد «مرگ در می زند» است؛ نکته جالب توجه درباره این کتاب که در قالب نمایشنامه در دسترس علاقه مندان قرار گرفته این است که نسخه صوتی آن نیز منتشرشده. حتی اگر نسخه چاپی این کتاب را خوانده اید از نسخه صوتی اش که در واقع یک نمایش رادیویی است نیز غفلت نکنید. این کتاب روایتی از مواجهه انسان با مرگ است؛ هرچند با روایتی متفاوت از آنچه که از مواقعی اینچنینی در ذهن مان نقش بسته است. در این داستان خبری از بیمار رو به احتضاری که در اتاقی سرد و تاریک به انتظار پایان زندگی اش مانده نیست؛ حتی فرشته مرگی که آلن به تصویر کشیده متفاوت از فیلم های هالیوودی است، در آن نه خبری از آن لباس یکدست سیاه است و نه آن داس مخوف! مرگ، مردی آراسته است که می آید وظیفه اش را انجام بدهد و برود. کمی هم تازه کار است.
آنقدر که به جای در زدن از دیوار خانه «نات»، یکی از دو شخصیت اصلی داستان بالا می رود و در برابر چشمان متعجب او خودش را معرفی می کند. «نات» باورش نمی شود اما وقتی می فهمد قرار است بمیرد تصمیم به فریب مامور معذور به خدمت می گیرد. حالا اینکه چه می کند و موفق می شود یا نه بماند برای گوش سپردن به نسخه صوتی یا خواندن نسخه چاپی اش. اجرای این نمایشنامه رادیویی را که دسترسی به آن از طریق پلتفرم هایی نظیر «فیدیبو» و «طاقچه» ممکن است، «محسن زرآبادی پور» و «آرمان سلطان زاده» برعهده داشته اند که از سوی موسسه «آوانامه» تولید شده و تنها ۲۳ دقیقه زمان برای گوش سپردن به آن کافی است.
«بی بال و پر»
«مرگ در می زند»
نویسنده: وودی آلن
مترجم: نگار شاطریان
نشر بیدگل