سینماسینما، علیرضا نراقی
شروع مستند «زیر صفر مرزی» ساخته مهدی افشارنیک این نوید را میدهد که با یک روایت بدیع روبهرو هستیم؛ یک روایت محذوف که چالشی بازاندیشانه و روشنگر در روایت آشنا و غالبِ دفاع ایجاد میکند. فیلم سوژه خوبی برای این چالش و رسیدن به روایتی تازه دارد. شهید علی هاشمی سوژه اصلی فیلم است؛ فرماندهی که ناپدید شدن او تا پیش از پیدا شدن پیکرش منجر به سکوت، شک و شایعه درباره هویت و صداقت او شده بود. دوربین با تعقیب فرزندان هاشمی که به گفتوگو با هم رزمان پدرشان میپردازند، بناست یک روایت محذوف را زنده کند و بخشی ناگفته از جریان دفاع و حتی تاریخنگاری آن را افشا گرداند. اما مشکل اینجاست که این چالش جذاب و دراماتیک که در ابتدا مخاطب را جذب فیلم میکند، خیلی زود کنار گذاشته میشود و در حاشیه باقی میماند. فیلم با ذوب شدن در تاریخ جنگ- یعنی همان روایت غالب- هویت مستقلی را که در استعداد خود برای ایجاد یک روایت جدید دارد، کمرنگ میکند و همین سبب فرو افتادن در نوعی پیشپاافتادگی میشود.
حقیقت درباره مسائل تاریخی یکه نیست. تاریخ همواره با کلانروایتها و خردهرخدادهای مختلفی همراه است که آمیخته به حقیقت و ناحقیقت هستند. به طور کلی در روایت غالب جنگ که هر روز در رسانههایی چون صداوسیما بخشهایی انتخابشده از آن را میشنویم، تنها بخشی از حقیقت نهفته است و بخش دیگری از آن در روایت محذوفان و جاماندگانی چون علی هاشمی متبلور میشود. هم وجوه سیاسی- مدیریتی بخشی از واقعیت جنگ است و هم وضعیت امروز جنوب ایران که جنگ را در دامان خود تیمار کرد و زخمهایش را به تن خرید، واقعیتی را درباره جنگ افشا میکند. اما یک فیلم نمیتواند هم درباره روایت غالب و هم درباره محذوفان باشد، هم درباره امور سیاسی و هم درباره واقعیتهای اجتماعی امروز باشد که جنگ سببساز آن بوده است. «زیر صفر مرزی» اما متهورانه و ناکام میخواهد درباره همه اینها باشد و درنهایت به فیلمی بدل شده که فاقد روایت منسجم و وحدت موضوعی است. حضور فرزندان شهید علی هاشمی منتهی به این نشده است که فیلم درباره او باشد و روایت فیلم را هویت بخشد، همانطور که گفتوگوها به سمت یک موضوع منسجم انتقادی یا روایت تاریخی صرف نرفته است. فیلم به همه این موضوعات سر میزند و با وجود بازگو کردن واقعیتهایی تلخ، بینشی عمیق و مجزا ندارد. اما درنهایت نمیتوان جسارت فیلمساز را نادیده گرفت و تلاش او را برای پیش کشیدن موضوعات مهمی در فرماندهی جنگ و ساماندهی زندگی جنگزدگان نادیده گرفت. این تعهد با وجود مشکلات ساختاری و روایی قابل ستایش است.
منبع: ماهنامه هنروتجربه

لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- این هنر و تجربه آنتی ویروسی ست بر فیلم های به هرقیمت مسخره
- تحقق آرزوی چندساله فعالان انیمیشن در هنرو تجربه
- جعفر صانعی مقدم: گسترش فعالیتها در سینمای «هنر و تجربه» بستگی به تامین نیازهای مالی دارد
- انتشار تیزر هفته فیلم ایتالیا + ویدئو
- اسامی فیلمهای حاضر در هفته فیلم ایتالیا اعلام شد/ از آثار مورتی تا برتولوچی
- هفته فیلم ایتالیا ۱۱ آذر آغاز میشود/ نمایش آنلاین و رایگان فیلمها
- چهارمین دوره هفته فیلم اروپایی برگزار میشود/ اعلام جزییات رویداد
- نانهای بیات/ نگاهی به فیلم «حوا، مریم، عایشه»
- کدام چریکه؟ کدام بهرام؟/ نگاهی به مستند «چریکه بهرام»
- سالها بایست تا دَم پاک شد/ نگاهی به فیلم «پری»
- فهرست فیلمهای روی پرده در سینماهای «هنروتجربه»/ «منگی» از ۱۵ شهریور میآید
- تابناک: نخستین گامها برای تعطیلی بستر نمایش دهها فیلم سینمایی ایران؟
- قابهای نامتعارف بیمعنی/ نگاهی به فیلم «امیر»
- ابوالفضل جلیلی: مشکل فیلمهای من این است که مردم را به فکر میاندازد
- آئین دیدار با عوامل فیلم «یلدا» برگزار شد/ گپی با فروغ قجابگلو بازیگر فیلم مسعود بخشی
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- حضور همراه اول در نمایشگاه کار ایران، فرصتی برای جذب استعدادهای جوان
- پیام حسن پورشیرازی به مصطفی زمانی؛ از تو آیین و رسم جوانمردی آموختم
- جمال و رومئو، ژولیت و شاه
- فیلمهایی در بستر نگاه گیشهای و ملودرامی غافلگیرکننده در سینمای ایران
- «آغوش باز» آنلاین اکران میشود
- جشنواره مجارستانی به «مرثیهای برای ایل» جایزه داد
- بستههای ویژه و عیدی همراه اول بهمناسبت نیمه شعبان
- با انتشار نامهای سرگشاده؛ نرگس آبیار از شورای پروانه نمایش استعفا داد
- واکنش شهاب حسینی به جوایز جشنواره فجر؛ میلی بودن جشنواره به یقین همگان رسیده است
- آیین پایانی جشنواره فیلم فجر / گزارش تصویری
- «خدای جنگ» سیمرغ ویژه جشنواره فجر را نپذیرفت
- برگزیدگان جشنواره فیلم فجر معرفی شدند؛ سعید خانی: «قاتل و وحشی» را اکران کنید/ مصطفی زمانی سیمرغش را با حسن پورشیرازی تقسیم کرد
- حاشیههای جشنواره فیلم فجر/ ادامه حسرت تماشای یک فیلم پس از ۵ سال و نامزدهای پرسش برانگیز
- به بهانه اعلام اسامی نامزدهای جشنواره فیلم فجر
- ایستگاه پایانی؛ ایدههایی که هدر رفت و سرمایههایی که بر باد شد
- آقای نعمتالله، فیلمتان را به خانهها ببرید!
- از فیلمهای نصحیتگونه و سفارشی تا بازی میخکوبکننده یک بازیگر
- تنوع ژانر؛ به چه قیمتی؟!
- پول می دهید که فحش بخورید ؟
- یادداشتی بر فیلم سینمایی «رها»/ رهایی
- آخرین روز جشنواره فیلم فجر / گزارش تصویری
- چهل و سومین جشنواره فیلم فجر؛ معرفی نامزدهای بخش مسابقه سینمای ایران
- جوایز گویا اهدا شد؛ اسکار سینمای اسپانیا به ۲ فیلم رسید
- واکنش ستاره اسکندری به توقیف «قاتل و وحشی»/ سالهاست که اندیشه را پشت قرهای کمر پنهان کردهاید
- یک اثر قابل اعتنا، رژه یک فیلم روی اعصاب و کارگردانی که دیر رسید
- یادداشتی برای «ژولیت و شاه»؛ قصهای آمیخته از تخیل و واقعیت
- «خاتی»؛ در حلقه داستان تکراری و نخنما
- از انیمیشنی ناتوان در جذب مخاطب تا ایدههایی هدر رفته و با ساختار تکراری
- معرفی برگزیدگان جشنواره رتردام
- وقت اعتراض به توقیف و ممیزی نرسیده است؟!