با همه گیری ویروس کرونا، صنعت سینما نیز با بحران تماشاگر روبه رو شد؛ بسته بودن فضای سینما و ترس از آلودگی باعث شد تا مخاطب برای حفظ جان قید سینما را بزند که منطقی هم به نظر می رسد. از آنجایی که فناوری جایگزین را به سرعت ارائه می دهد، موضوع نمایش اینترنتی جانشین اکران سینمایی شد. شبکه های نمایش خانگی یا همان VOD (کوتاه شده عبارت انگلیسی video on demand به معنای ویدئو به درخواست) چند سالی است در کشور ما فعال هستند؛ «نماوا» از سال ۱۳۹۲، «فیلیمو» از سال ۱۳۹۳ و به تازگی «نت فیلم» مشهورترین ها هستند. افراد با خرید اشتراک می توانند به شکل آنلاین فیلم و سریال های داخلی و خارجی (با دوبله یا زیرنویس فارسی) را تماشا کنند. با وجود نیاز به پرداخت هزینه و البته ممیزی، این سایت ها مورد اقبال مخاطبان داخلی قرار گرفته اند، هرچند موضوع خرید حق نشر آثار خارجی محل ابهام است.
چند هفته پیش سریال «هجوم» (Invasion) محصول ۲۰۲۱ اپل تی وی پلاس که با استقبال کاربران روبه رو بود از «نماوا» و «فیلیمو» بدون هیچ توضیحی حذف شد. از آنجایی که گلشیفته فراهانی در این مجموعه به ایفای نقش می پرداخت، می توان حدس زد علت همین باشد. خبرگزاری ایسنا با پیگیری خود در ۲۸ آذر اطلاعیه روابط عمومی «سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر» (ساترا) را منتشر کرد: «همان گونه که قبلا نیز اعلام شده بود حیطه مسئولیتی ساترا تصمیمات تخصصی و رسانه ای است و در مورد صلاحیت افراد اظهار نظر نمی کند… نظر مراجع رسمی نظارتی و استعلامی کشور درخصوص صلاحیت فعالیت افراد خاص و محدودیت نمایش آثار و تولیدات منتسب به آنها، برای همه دستگاه ها از جمله ساترا، لازم الاتباع است». غیرمستقیم موضوع حضور گلشیفته فراهانی در این اطلاعیه نه چندان شفاف قابل فهم است.
در گذشته سابقه داشته است فیلم یا سریالی به دلیل رفتارهای خارج از عرف یا گرایش سیاسی یکی از عوامل (آثار محسن مخملباف دیگر پخش نمی شود، هرچند فیلمی همچون «توبه نصوح» باشد با مضمون دینی مرگ آگاهی که در دهه ۶۰ در بیشتر مساجد به نمایش در می آمد) دیگر اجازه پخش از رسانه ها را نیافته است. در این موارد حذف نمایش یا اکران تا چه حد منطقی است؟ نکته نخست حق دیگر عوامل است؛ فیلمی با هزینه بسیار تولید می شود، آیا به دلیل رفتار یک بازیگر (آن هم پس از سال ها از اتمام فیلم برداری) می توان پخش را ممنوع کرد؟ در این حالت به تهیه کننده و سرمایه گذار خسارت مالی فراوانی وارد می شود در حالی که مرتکب هیچ تقصیری نشده اند. اصل شخصی بودن مجازات ایجاب می کند هر فردی تنها مسئول گفتار و رفتار خود باشد و نتوان فردی را به دلیل گناه دیگری کیفر کرد. اساسا مگر بازیگران سریال های خارجی که هر شب از سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می شود، همه پایبند به قانون، عرف، شرع و اخلاق مورد قبول ما هستند؟ برای نمونه فیلم های «الیور توییست» و «محله چینی ها» ساخته «رومن پولانسکی» بازیگر و کارگردان فرانسوی که سال هاست به اتهام تجاوز تحت تعقیب قرار دارد، چندین بار از سیمای ملی پخش شده است.
نکته دوم یک بام و دو هوا در تصمیم گیری است؛ نه تنها هنوز فیلم هایی همچون «درخت گلابی»، «ماهی ها عاشق می شوند»، «به نام پدر» و «درباره الی…» در نماوا و فیلیمو وجود دارد، حتی همه قسمت های سریال هجوم در سایت «آپارات» قابل مشاهده است! چرا این محدودیت ها تنها برای برخی از سایت ها در نظر گرفته می شود؟ و نکته آخر عدم شفافیت برای پخش کننده آثار و مخاطب است. ایجاد تشکیلات عریض و طویل ساترا به عنوان نهادی زیرمجموعه صداوسیما و گسترش تدریجی نظارت آن بر دیگر بسترهای نمایش، منجر به تحمیل سلیقه بسته مدیران صداوسیما بر همه اشکال پخش صوت و تصویر فراگیر شده است که نتیجه ای جز دلزدگی مخاطب از فضای یکدست رسانه های داخلی و رفتن سراغ سایت های فیلترشده ای همچون «نتفلیکس» و شبکه های ماهواره ای نخواهد داشت. انتظار می رفت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از قلمرو فعالیت خود یعنی شبکه خانگی دفاع کند و مانع نظارت ساترا بر این حوزه شود. اگر قرار است سریال ها با همان معیارهای سیمای ملی پخش شود، اساسا چه نیازی به ایجاد VOD بود؟ محدودشدن فضای فرهنگی/رسانه ای با مصوبات روزانه نهادهایی چون ساترا، شورای عالی فضای مجازی، «مراجع استعلامی» و… برخلاف اصول ۲۴ (اصل آزادی بیان) و ۲۵ (منع سانسور) قانون اساسی بوده و با سوق دادن مردم به سوی رسانه های نظارت ناپذیر، پیامدی جز نقض غرض نخواهد داشت.

لینک کوتاه
مطالب مرتبط
نظر شما
پربازدیدترین ها
آخرین ها
- آثار تجربی راهیافته به چهلمین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران اعلام شد/ معرفی اعضای هیات انتخاب و داوری
- تولید فیلم کوتاه «بالا، پایین» به پایان رسید
- اکران بسته فیلم کوتاه ژانر وحشت در گروه سینمایی هنروتجربه از ۱۲ مهر
- فردوس کاویانی درگذشت
- شانس سینمای ایران در اسکار پیش رو چقدر است؟
- چهار جایزه برای ایرانیها از تیرانا
- جشنواره سنسباستین ۲۰۲۳ به پایان رسید/ معرفی برندگان و اهدای جوایز
- ۵ شانس اصلی اسکار بینالمللی امسال کدام کشورها هستند؟
- «هتل» صدرنشین تازه اکران سینماها
- «قلب تپنده خاورمیانه» آماده نمایش شد
- اجرای گروه موسیقی خاطره سازها در تالار وحدت
- محمدرسول صادقی معاون فرهنگی و هنری خانه هنرمندان ایران شد
- افتتاح مدرسه هفت کلاسه «راه ایمان» شادگان با حمایت همراه اول
- «آه سرد» از ۱۲ مهر اکران میشود
- دانههایی که سبز نمیشوند/ درباره اقتباس در «زخم کاری: بازگشت»
- هری پاتر و یاران در سوگ پروفسور دامبلدور/ مایکل گمبون درگذشت
- جایزه جشنواره جاده ابریشم چین برای نرگس محمدی
- تغییر برنامه مستندات یکشنبه؛ «کیهان حشرات» نمایش داده میشود
- فوت بازیگر فیلمهای کیمیایی و مهرجویی؛ امراله صابری درگذشت
- سهم کودکان و نوجوانان ایرانی از سینمای ایران چقدر است؟
- اکران «جوجه تیغی» از نیمه دوم مهر/ اولین فیلم مستانه مهاجر در راه سینماها
- نامزدهای اولیه جوایز آکادمی فیلم اروپا معرفی شدند
- «علی مسیو» در مستندات یکشنبه و «زیرزمین» در سینماتک خانه هنرمندان ایران
- اکران سه مستند در سالن حقیقت/ ادامه اکران حقیقت
- فضای پرداخت به مسائل اجتماعی در سینمای کوتاه بیشتر فراهم است/ تلاش برای حفظ سینما
- انتشار نسخه ویژه نابینایان «همه مردان رئیس جمهور» با صدای منصور ضابطیان
- همزمان با هفته دفاع مقدس؛ اکران رایگان ۴ فیلم سینمایی در بوستان آب و آتش
- کسب نخستین مدال طلای کاروان کشورمان در هانگژو با حمایت همراه اول
- تکسواران کُرد/ نگاهی به مستند «سرپتیها»
- حفاظت امنیتی برای ورود به زادگاه؛ واکنش سیاسی به فیلمی درباره مهاجران/ لهستان «مرز سبز» را به اسکار نفرستاد