سینماسینما، رضا صائمی

فارغ از این‌که قصه‌های جنایی و معمایی واجد تعلیق و ظرفیت رمزگشایی بالایی است و مخاطب را با خود همراه و درگیر می‌کند، «مهین» به دو دلیل دیگر هم جذابیت دارد. اول این‌که یک مستند است و قصه واقعی یک جنایت سریالی را روایت می‌کند، دوم این‌که درباره زنی است که دست به قتل زده. غالبا تصور عموم از قاتل، مردانه است و رمزگشایی از یک زن قاتل با توجه به سویه‌های عاطفی و احساسی زن، کنجکاوی بیشتری برای فهم موقعیت او ایجاد می‌کند. ضمن این‌که این زن دست به قتل سریالی و زنجیره‌ای زده که این در نوع خودش تازه و بکر است. چنان‌چه در مستند هم متوجه می‌شویم، او نخستین زن قاتل سریالی در ایران شناخته شده و همه این عوامل، سوژه مستند را داغ‌تر می‌کند. شگفتی ماجرا زمانی بیشتر می‌شود که با تماشای مستند و آشنایی با مستند متوجه می‌شویم او به‌ظاهر یک زن معمولی است، حتی با عقاید و پوشش مذهبی. فیلم‌ساز هم تلاش کرده به سوژه صرفا به عنوان یک مجرم نگاه نکند و با پرداختن به شرایط زندگی او و ریشه‌یابی رفتاری قتل‌ها، روایتی روان‌کاوانه از سوژه نیز ارائه دهد.

آن‌چه در ساختار روایی و فرم مستند «مهین» بیش از هر چیز جلب توجه می‌کند، بازسازی صحنه‌های قتل یا بازجویی از قاتل است که به موازات فیلم‌هایی واقعی که از او وجود دارد، مماس شده و کمک می‌کند مخاطب به شکل بصری با موقعیت سوژه آشنا شود. از این رو مستند سر و شکلی سینمایی هم می‌گیرد و به نوعی ژانر پلیسی و معمایی نزدیک می‌شود. این تمهید به سویه قصه‌گو بودن فیلم عمق می‌بخشد و التهاب و کشش آن را افزون‌تر می‌کند. از منظر محتوایی می‌توان مستند «مهین» را واجد دو مولفه اساسی دانست؛ یکی رمزگشایی از حادثه یا فاجعه که همان قتل‌های سریالی است و دوم رمزگشایی از قاتل که از طریق واکاوی دلایل و انگیزه‌های او از این جنایت‌ها صورت می‌گیرد. در واقع محمدحسین حیدری، کارگردان مستند، تلاش کرده با ترکیب روشی تحقیقی و پژوهش‌محور با درامی روان‌شناختی یا همان پسیکودرام، مستندی چند بعدی و البته منسجم و هویتمند بسازد که صرفا مبتنی بر هیجانات و سویه سرگرم‌کننده موقعیتی مثل قتل و قاتل نیست، بلکه قصد دارد مخاطب را به یک خودآگاهی نسبت به وضعیت سوژه برساند. تقطیع مصاحبه‌ها و گزارش‌ها و درهم‌تنیدگی آن با دو بخش بازسازی قتل و بازنمایی گزارش واقعی قتل و گفت‌وگوی قاتل درنهایت به ریتم خوب و متناسب با ذات سوژه منجر شده و مستند «مهین» را به یک اثر خوش‌ساخت و پرتعلیق بدل کرده است. ضمن این‌که مخاطب را با چهره و شخصیت اولین زن قاتل سریالی در ایران آشنا می‌کند.

منبع: ماهنامه هنروتجربه