سینماسینما، علی پاکزاد: بعد از حوادث تلخ مرتبط با گرانی بنزین همه می پرسیدند اینترنت چرا و چگونه قطع شد؟ چگونه وصل شد؟ و بعدتر همه می پرسیدند نقش وزیر ارتباطات در این میانه چه بود؟ و ماجرای سورپرایز های آذری جهرمی چیست؟ اما مهمترین سئوال همچنان این بود که وزیری که اختیار زیادی ندارد، چقدر در وزارتخانه اش وزیر است؟ با او در حاشیه دیدارش از جشنواره سینما حقیقت گفتگویی صریح و بی پرده انجام دادیم جواب این سئوالات دیگر را می‌توانید در این گفتگو پیدا کنید.
می خواستم بدانم وزیر ارتباطات بعد از وقایع اخیر چه حس و حالی دارد. مخصوصا اینکه گفته اید در قضایای قطع اینترنت اختیاری نداشته‌اید؟
قطعی اینترنت یک موضوع منحصر به ایران نیست. در گزارشی که مرکز تحقیقات ما تهیه و ارسال کرده، در یکسال گذشته ۱۹ بار قطعی اینترنت در هندوستان، پاکستان، عراق و کشورهای دیگر داشته‌ایم که به دلایل امنیتی اینترنت این کشورها قطع شده است. در اساسنامه سازمان جهانی مخابرات آمده است که کشورها بر اساس مقررات و قوانین محلی خودشان، در زمان بروز مسائل امنیت ملی می توانند اینترنت را قطع کنند و این حق، به رسمیت شناخته شده است. منتهی پدیده‌ای که آزار دهنده شد، یکی طولانی شدن زمان قطع اینترنت بود و دیگر اینکه اعتماد عمومی مردم به گردانندگان کشور مقداری خدشه دار شد. چیزی که آزاردهنده است این است؛ حکومتی که برمبنای نظر و حرکت مردم شکل گرفته و پشتوانه‌اش در مقابل طوفان حوادث در سالهای متعددی که پشت سر گذاشته، حمایت مردمی بوده چیزی جز سرمایه ای بزرگتر از مردم ندارد. و زمانی که این آسیب ببیند، ناراحت کننده است و این برای من غیر قابل‌پذیرش بود. درهرصورت مسئولیت، فراز و نشیب دارد. همیشه روزهای خوب نیست. آدم در دوران مسئولیتش در موقعیت بحرانی هم قرار می‌گیرد. در معرض امتحان هم. در زندگی هم همین است.
حرفتان درست اما مردم با تناقضاتی مواجه هستند. از یک طرف رئیس جمهور می گوید امکان ندارد انگشت شما و دولت روی دکمه قطع اینترنت برود، از یک طرف شما می گویید بحث تلگرام به شما ربطی ندارد. یا در حوادث اخیر هم گفتید که موضوع از کنترل شما خارج است، آیا این موارد برای شما خوشایند است؟ آیا بهتر نبود وقتی نمی‌توانستید حوزه تحت مدیریتتان را اداره کنید، استعفا بدهید؟
آن چیزی که مردم انتظار دارند باید به آن توجه کرد. با این موافقم. با این ادبیات که هر کسی بگوید به من ربطی ندارد، کاری پیش نمی‌رود. اما واقعیت این است که مردم هم رای داده‌اند و رئیس جمهور را انتخاب کرده‌اند. هم رای می‌دهند ونمایندگان مجلس را انتخاب می‌کنند. رئیس جمهور وزیر را به مجلس معرفی می کند و مجلس رای اعتماد می‌دهد. و همین مردم به یک قانون اساسی رای داده‌اند و وزیر بر اساس قانون شانیت پیدا می کند. زمانی که من صحبت می کنم که موضوع فیلترینگ از کنترل وزارت ارتباطات خارج است، منظورم این نیست که من دارای اختیارم و فشارهایی از بیرون دارد وارد می‌شود که من نمی توانم تحمل کنم و چون نمی توانم تحمل کنم پس می‌روم کنار تا یک نفر دیگر بیاید کار را پیش ببرد. من یکبار هم قبلا گفته بودم؛ مسئولین گلادیاتور نیستند که در وسط یک میدان بایستند با یکدیگر بجنگند و دیگران برای آنها هورا بکشند. من واقعیتی را گفتم، قانون را شرح دادم. وزیر ارتباطات در موضوع قطع اینترنت یا فیلترینگ اختیاری ندارد که بتواند جلوی آن بایستد. خب شما قانون را بخوانید. قانون، مصوب مجلس است. مجلسی که خود مردم انتخاب کرده‌اند. قانون جرایم رایانه‌ای کشور مصوب مجلس است، در آن یک کمیته تعیین مصادیق هست که ۶ رای آن با دولت است. شما بگویید کدام شبکه اجتماعی در این سالها با مصوبه کارگروه مصادیق، فیلتر شده است؟ پس اگر رئیس جمهور گزاره‌ای را گفته، پای آن ایستاده است و دولتمردانی که در آن کمیسیون هستند هم همان نظر را پیگیری کرده‌اند. طبق قانون به دستگاه قضایی هم اجازه‌هایی داده شده. در مواردی قاضی هم می تواند حکم مسدودسازی بدهد. البته در آن موارد، مباحث حقوقی مطرح است اما متن قانون این است.
اگر تصورتان این است که وزیر برود به جنگ قانون، این دیدگاه غلطی است. ما باید هر چیزی را به جای خودش استفاده کنیم. اگر وزیر ارتباطات می گوید من در حوزه فیلترینگ هیچ اختیاری ندارم، مفهومش این است که اگر انتظار دارید من نظر شما را تامین کنم، اختیارش را به من بدهید. من مسئول وصل ارتباطاتم، مسئول قطع ارتباطات در هیچ جای قانون، من نیستم.
این موارد شما را ناراحت نکرد؟ در شلوغی های اخیر، مشکلات مردم و ناتوانی قانونی خودتان را چطور ارزیابی می‌کنید؟
این همیشه ناراحت کننده است. ببینید در تصمیمی که گرفته شد من در ارتباط با قطع تلگرام از همان ابتدا موضوع را مطرح کردم، ما بارها از منظر کارشناسی نظراتمان را مطرح کردیم. البته اگر اغتشاش در کشور بوجود بیاید و اگر شرایط امنیتی بهم بخورد، مسئولیت امنیت کشور طبیعتا با دستگاه‌های امنیتی است و آنها صاحبنظرند. همه بایستی ملاحظات ونظرات دستگاه امنیتی را در شرایط بحرانی کشور رعایت بکنند. ولی نظراتی وجود دارد و باید گفت و گو کرد. برای طولانی نشدن این موضوع و کاهش زمان قطعی هم ما پیگیر بودیم.
حرفتان درست اما شما وزیری هستید که بیشترین ارتباط را با مردم به‌ویژه در فضای مجازی دارید. آیا حس نکردید حال مردم بد شده و روحیه هایشان تضعیف شده و دیگر اعتمادی به شما ندارند؟
یک جمله را من در جلسه شورای امنیت ملی کشور گفتم. اینکه مردم می گویند بنزین را بکنید ۷ هزارتومان ولی اینترنت را آزاد کنید و این حس واقعی بود که در این ایام از مردم داشتیم. با نظر شما موافقم.
فکر نمی کنید نیاز است اعتماد از دست رفته مردم را از راه‌های مختلف بازسازی کنید؟
اگر این پشتوانه تقویت نشود و سرجای خودش برنگردد، اگر اعتماد بازسازی نشود و شکاف مردم با حاکمیت ترمیم نشود، طبیعتا ما بحران امنیت ملی پیدا می کنیم. این را به‌عنوان یک واقعیت باید بپذیریم. اما من به سهم خودم واقعیت را گفتم. من اختیاری در قطع کردن ندارم. تصمیمی است که باید اجرایی شود آنهم بر اساس قانون. اما احساس کردم که مردم آسیب دیدند. پس بدون لکنت زبان از آنها عذرخواهی کردم.
فکر نمی کنید که اگر استعفا می‌دادید، تالمات مردم مقداری کاهش پیدا می کرد؟
چرا شما آن‌سوی سئوال را مطرح نمی کنید که اگر ما به آن فعالیت و تلاش ادامه نمی دادیم و میدان را خالی می کردیم، الان شاید ارتباطات برقرار نبود. ما بنا بر احساس نمی‌خواهیم تصمیم بگیریم و همه ما در برابر حال و آینده کشورمسئولیم. ما در رابطه با رای مردم و نظر مردم مسئولیم. این میز مسئولیت برای آدم نباید چیز جذابی باشد. ما نباید در برابر آن کار صحیحی که می‌خواهیم انجام دهیم، خودمان را به میز مسئولیت ببازیم.
قطع به یقین اگر من احساس می‌کردم کنار رفتنم از مسئولیت، به حل مسائل کمک می کند قطعا فروگذار نمی کردم. ولی واقعیت این بود که خیر. شرایط اینگونه نبود و بایستی می ایستادیم وتلاش می‌کردیم و ارتباط را بر می‌گرداندیم. الان هم بایستی بایستیم و تلاش کنیم و اعتماد را برگردانیم. شرایط را تامین و ملاحظات مردم را پیگیری کنیم.
به‌عنوان سئوال آخر، با توجه به اینکه سورپرایز پر حرف و حدیث‌تان بازتاب‌های منفی زیادی در شبکه‌های اجتماعی داشت فکر نمی‌کنید زمان مناسبی برای اعلام چنین خبری با چنین مقدماتی نبود؟ گمان‌نمی‌کنید انتظارات مردم چیز دیگری بود؟ واقعا با مشاوره های چه مشاورانی به این نتیجه عجیب رسیدید؟
ما مسئولان اجرایی کشور هر کدام وظایفی بر عهده داریم. باید از گذشته درس بگیریم و به سمت آینده حرکت کنیم. اینکه ما روی اتفاقی تلخ که افتاده توقف کنیم و مرتب سر همان موضوع بایستیم و صحبت کنیم اشتباه است. ذهنیت ها با حرکت کردن و عمل حل می شود. وزارت ارتباطات هم یکسری مسئولیت‌هایی دارد. ما برنامه تحول پست و پست پلاس را در مجموعه شهر هوشمند داشتیم و با اجرای برنامه ایران هوشمند و تهران هوشمند، کارهایی دارد صورت می‌گیرد. گفتیم که امسال سال مشارکت است و ما خودمان داوطلبانه بعنوان اولین دستگاه به برنامه مشارکت پیوستیم. ماشین برقی وموتور برقی و دوچرخه برقی را اعلام کرده بودیم و بحث استفاده از پهباد برای ارسال مرسولات پستی را گذاشته بودیم برای روز پنجشنبه.
ما دستاوردهای دیگری هم داریم. ما در شرایط آلودگی هوا هستیم، چیزی که می تواند به مردم کمک کند، حرکت به سمت شهر هوشمند است. این موضوع دستاورد کمی نیست و در زندگی مردم موثر است. افکار عمومی توجه خیلی خوبی به این مسئله نشان داد. من از محبت و لطف مردم تشکر می کنم. ما تلاشمان را متوقف نمی کنیم. ظرف هفته‌های آینده انجام و به ثمر رسیدن زنجیره ای از فعالیتها و کارهاست که بیان می کنم. اصولا با لعنت فرستادن بر تاریکی مشکلی حل نمی‌شود، ما همه باید یک شمع روشن کنیم. امروز وظیفه ما برای رفع آلودگی هوا این است که ناوگان پستی را به روز کنیم. ما نظرات مردم را جمع‌بندی می کنیم. مردم در کامنتهایشان انرژی زیادی به ما دادند و ما این انرژی را با سورپرایزهای آینده به آنها باز می‌گردانیم.