هنروتجربه- کامبیز حضرتی: نشست نقد و بررسی مستند «پازلی‌ها» ساخته مهدی گنجی روز یکشنبه ۲۱ آبان در خانه هنرمندان برگزار شد. در این نشست علاوه بر مهدی گنجی کارگردان و مجتبی میرتهماسب تهیه‌کننده این مستند، حمیدرضا قادرری از گروه کارآفرینان پازلی هم حضور داشت. اجرای این مراسم برعهده سحر عصر آزاد بود.
سحر عصر آزاد نشست را با صحبت درباره الهام بخش بودن مجموعه مستندهای کارستان آغاز کرد: «خوشحالم که قرعه حضور در این نشست به نام من افتاد. مستند «پازلی‌ها» را برای دومین دفعه امروز دیدم و متوجه شدم این فیلم صرف نظر از جنسیت، سن و جغرافیا انرژی و حرکت ایجاد می‌کند. پیش از این تصور کرده بودم مخاطب هدف این فیلم افراد خلاق و نسل جوان هستند.»
او افزود: «در این مستند به جای این که روند کاری چند جوان نشان داده شود، فیلم‌ساز وارد خانواده و مشکلات جاری شخصیت‌ها شده و این کار بسیار جالب از آب درآمده است.»
گنجی: کارستان حال آدم‌ها را بهتر می‌کند
در ادامه این نشست مهدی گنجی درباره پروژه کارستان بیان کرد: « فیلم الهام بخش فیلمی است که پس از دیدن آن زندگی ما را کمی تغییر جهت دهد. در طول عمرم فیلم‌هایی دیده‌ام که این حس را در موردشان داشتم و توانستند در زندگی من تاثیرگذار باشد. تمرکز الهام بخشی در جهت مثبت است و تمام فیلم‌های کارستان هدف‌شان این بود که حال آدم‌ها را بهتر کنند. قرار شد طوری این اتفاق بیافتد که کارآفرینان از جزیره‌های تنهای جامعه انتخاب و آن‌ها با یک ایده به هم وصل شوند.»
او ادامه داد: «ممکن است ما شیرین پارسی را نشناسیم اما با دیدن «شاعران زندگی» حالمان بهتر می‌شود. به همین دلیل «پازلی‌ها» تمرکز خود را روی مسیر گذاشت و نه نتیجه. این مستند تجربه خوبی برای من بود. وقتی که به کارستان دعوت شدم با یک سیستم کاملا حرفه‌ای مواجه شدم. ما برای این مستندها باید فیلم‌نامه کامل می‌نوشتیم. این دفعه تلاش کردم یک فیلم‌نامه جدی بنویسم. دلیلش آن بود که می‌خواستم بفهمم نوشتن فیلم‌نامه کامل در پروژه مستند چه مزایا و معایبی دارد.»
این مستندساز درباره تجربه فیلم‌نامه نویسی در فیلم مستند توضیح داد: «جنبه مثبت این بود که سفارش دهنده یعنی بنیاد کارآفرینی زنان و جوانان که از نظر علمی کارها را رصد می‌کرد، خیالش راحت بود که روی کاغذ روند این پروژه را می‌شناسند اما پاشنه آشیل کار آن است که اگر شما تصور کنید آنچه نوشته‌اید روی صحنه باید اجرا شود، فیلم شما حس ندارد. سکانس اول فیلم کامل طراحی شده و بر مبنای تیزر تبلیغاتی «پازلی‌ها» ساخته شد و از نظر تکنیکی مخاطب با کار این افراد آشنا می‌شود. در ادامه مسیر بار سکانس‌های نوشته شده را کم کردم و هرچه جلوتر می‌رویم فیلم «پازلی‌ها» رهاتر است. در ادامه بافت موبایلی را در فیلم وارد کرده و گسترش دادم. پس از آن با روشی آشنا شدم که کاراکترها خودشان از خودشان فیلم می‌گیرند.»
و درباره شیوه فیلم‌سازی‌اش عنوان کرد: «وقتی قرار است راجع به یک موضوع فیلم بسازم حواشی آن برایم جذاب‌تر است. افرادی وجود دارند که نسبت به من از آن موضوع اطلاعاتی بیشتری دارند اما برای من که سابقه اجتماعی و فرهنگی دارم، گسترش این حواشی می‌تواند فیلم را جذاب کند تا افراد از آن لذت ببرند.»
این کارگردان درباره مشابهت خودش با گروه پازلی‌ها اشاره داشت: «در این بچه‌ها گذشته خودم را می‌بینم اما آن‌ها به مراتب بالغ‌تر و بهتر از من در آن سن بودند. وقتی قرار بود سینما بخوانم پدرم مخالف بود و همیشه می‌گفت کاش معماری می‌خواندی. مادر حمید هم می‌گوید کار و زندگی بچه باید باثبات باشد. اما همیشه دیده‌ایم که آدم‌های بزرگ هجرت می‌کنند و این سفر باعث می‌شود از پوشش امنیتی دوروبرشان فارغ شوند. پازلی‌ها هم این کار را کردند.»
او اضافه کرد: «درباره کارآفرینی مستندهای زیاد ساخته‌ام و این حوزه دغدغه من است. اگر این فیلم را ببینید تمام ویژگی‌های استارت آپ‌ها در آن وجود دارد. این نکته را یک کارآفرین و استارت آپ می‌تواند به خوبی درک کند. اما تمام تلاشم این بود که این نکات بیرون نزند. وقتی فیلم را می‌ساختیم این جوان‌ها ۲۲ -۲۳ ساله بودند یعنی تازه نوجوانی‌شان تمام شده بود و به طرف کسب هویت حرکت می‌کردند. یکی از ویژگی‌های این تیم کارگروهی بود. من هم به جای یک گوینده واحد چهار گوینده داشتم تا راجع به یک موضوع واحد صحبت کنند. در فیلم چهار نفر را می‌بینیم که گاهی یکی دیگری را توضیح می‌دهد.»
او درباره پایان‌بندی «پازلی‌ها» بیان کرد: «نمی‌دانستم قرار است چه اتفاقی در آینده بیافتد ولی همیشه در فیلم‌سازی نگران ادامه کار هستیم و هر چقدر این ندانستن بیشتر باشد کار جذاب‌تر می‌شود و هر چقدر کمتر باشد اثر تکراری‌تر می‌شود. مجتبی میرتهماسب و خانم بنی‌اعتماد به من دلگرمی دادند که حتی اگر این گروه در کارشان شکست هم بخورند،باز هم این پروژه می‌تواند در راستای اهداف ما باشد. برای همین مسیر «پازلی‌ها» را دنبال کردم. در ابتدای شروع این کار،به میرتهماسب گفتم این چهار کاراکتر مانند کاراکتر «من می‌خوام شاه بشم» سینمایی نیستند اما او اعتقاد داشت،این‌ها کنار هم یک مجموعه خوب هستند. سرنوشت «پازلی‌ها» برای من حساب بانکی آن‌ها نیست، بلکه گسترش کسب و کار آن‌ها است. به نظر من کارآفرین باید از بهترین امکانات برخوردار باشد.»
میرتهماسب: الهام‌بخشی مدنظر ما بود
در بخش دیگری از این نشست مجتبی میرتهماسب درباره کارآفرینان عنوان کرد: «این مستندها با هدف الهام‌بخشی ساخته شدهاست. اگر فیلمی کاربردی باشد، الهام بخش نیز هست. در کارستان آنچه ما را به این پروژه پایبند کرد این بود که فارغ از این‌که ما فیلم‌ساز هستیم و قصد داریم آثار خوبی بسازیم، به دنبال راه‌حل امیدبخشی برای اهداف خودمان باشیم. خوب است آن بخش از جامعه که کار و تلاش می‌کنند، مورد توجه سینمای مستند قرار بگیرند و بتوانیم این بخش را بلاواسطه به مخاطب منتقل‌کنیم.»
او ادامه داد: «زمانی که پروژه بین من و خانم بنی‌اعتماد شروع شد،گفتیم به عنوان کارگردان و تهیه کننده موضوع فعالیت خودمان را در راستای همکاری با فیلم‌سازان قرار بدهیم. تعریف ما همین بود که هر چه به عنوان کارگردان و تهیه کننده در کار خودمان با آن مواجه بودیم دراختیار کارگردان‌ها بگذاریم. بنیاد توسعه کارآفرینی هم به بخش پژوهشی این کار پرداخت و این شش فیلم کلید خورد.»
در ادامه این نشست بحثی پیرامون نحوه انتخاب کارگردان‌های این شش مستند مطرح شد، میرطهماسب درباره انتخاب مهدی گنجی توضیح داد:«در حوزه آی تی چند شخصیت شناخته شده وجود داشت. طرح اول این بود که یکی از آن‌ها ساخته شود. قرار بود رضا بهرامی‌نژاد «پازلی‌ها» را بسازد اما در مسیر یک مهاجرت غیر مترقبه قرار گرفت. مهدی گنجی گزینه دیگر ما بود که دعوت شد و مسیر خودش را برای طرح ایده و خلاقیت یافت. این ایده‌یابی مربوط به توان و تخصص فیلم‌سازان بود و کار ما از باب مشاوره انجام می‌شد.»
او اضافه کرد: «مستند «پازلی‌ها» یک موقعیت است و این موقعیت هر چقدر بیشتر شود الگوی جدیدتری ایجاد می‌کند. جذابیت «پازلی‌ها» این بود که این چهار فرد متفاوت یک کار انجام می‌دادند و برخلاف پنج فیلم دیگر کارستان که کارآفرینان موفقیت قطعی داشتند، مسیر ما مشخص نبود. «پازلی‌ها» برای کارستان یک ریسک بود.»
این مستندساز در پایان اشاره داشت: «کم‌کم به روزهای آخر اکران کارستان نزدیک می‌شویم. این فیلم‌ها از ابتدا به قصد دیده شدن ساخته شدند. معتقدم حاصل‌ضرب توان فیلم‌سازی و موضوع باید در تماشاچی به ثمر برسد. مخصوصا که حرمت کار و الهام‌بخشی مدنظر ما بود. امیدوارم این نوع تلاش‌ها در حوزه کارآفرینی در فضای بهتری صورت بگیرد. از مارچ ۲۰۱۸ اکران دانشگاهی کارستان در خارج از کشور آغاز می‌شود و احتمالا بیشترین توجه دانشگاهیان به «پازلی‌ها» است.»
قادری: «پازلی‌ها» به درآمد رسیده است
در ادامه این نشست نوبت به حمیدرضا قادری یکی از کارآفرینان عضو گروه پازلی رسید تا درباره تجربیات این گروه و ساخته شدن فیلم «پازلی‌ها» صحبت کند. قادری با ذکر این نکته که:« مجموعه کارستان کمک می‌کند تا از تفکرات اشتباه فاصله بگیریم» گفت:«مجموعه کارستان و فیلم مستند «پازلی‌ها» کلیت خوبی دارد و به روال کلی جامعه ما و مشکلات کارآفرینان می‌پردازد. شخصیت من در فیلم متناسب با واقعیت زندگی من است. مهدی گنجی حدود یک سال همراه ما بود و حتی درکار شخصی خودم از او مشورت می‌گرفتم.»
او درباره فعالیتش عنوان کرد: «استارت‌تاپ‌ها از حدود سال ۹۰ به ایران آمدند و در حال حاضر تازه جا افتاده اند و تا حدودی افراد با آن‌ها آشنا هستند. این شکل از کارآفرینی جذاب اما از روال جامعه کمی دور است. در جامعه ما هر روز قانون‌های مختلف گذاشته می‌شود و ما از کارآفرینی دنیا عقب هستیم. من در حال حاضر در بخش دیجیتال مارکتینگ مطالعه می‌کنم و بسیاری از این روش‌ها به کشور ما نیامده است. خلاقیت ما در سیستم آموزشی کشته شده است و با این روش نمی‌توانیم پیشرفت کنیم.»
قادری درپایان اشاره داشت: «پازلی‌ها به درآمد رسیدهاند و درآمدشان هم خوب است. البته آورده این سه سال برای من بحث مالی نیست. این کار در زمینه رشد شخصیت فردی و جسارت شخصی تاثیرات زیادی برویم گذاشته‌است. طی این مدت نکات زیادی یاد گرفتم مانند مهارت در زمینه کسب‌وکار و ارتباط با افراد مختلف که خیلی به دردم می‌خورد. من از این سه سال راضی هستم و خودم را نسبت به قبل از آن جلوتر احساس می‌کنم. از تیم کارستان هم که این تفکر را جا می‌اندازند، متشکرم.»