وقایع‌اتفاقیه: با اعلام ۴۴ فیلم بخش مسابقه سینمای ایران و چشم‌انداز جشنواره فیلم فجر و همچنین ۱۱ فیلم بخش مسابقه سینمای مستند این دوره از جشنواره، عملا پرونده فیلم‌های راه‌یافته به بخش‌های مختلف سی‌وپنجمین دوره مهم‌ترین جشنواره سینمایی کشور بسته شد و باید منتظر ماند که با شروع جشنواره و رقابت بین ۳۳ فیلم بخش مسابقه، از بین آنها بهترین‌های این دوره از جشنواره فیلم فجر انتخاب شوند؛ البته نکته‌ای که در این میان نباید از آن غافل شد، فیلم‌هایی است که به هیأت انتخاب ارائه شدند و در میان گزینه‌های این هیأت قرار نگرفتند؛ البته خاصیت هر جشنواره‌ای است که تعدادی فیلم به آن ارائه می‌شوند و از میان آنها تعداد کمتری، جواز حضور در جشنواره را می‌گیرند. بسیار محتمل است فیلم‌هایی که انتخاب نمی‌شوند، بر‌اساس کیفیت پایین‌ترشان نسبت به آثاری که از فیلتر هیأت انتخاب رد می‌شوند، در جشنواره به نمایش در نمی‌آیند؛ البته در این دوره از جشنواره ظاهرا قضاوت بر‌اساس کیفیت، خیلی مدنظر قرار نگرفته است و چند فیلم از میان فیلم‌هایی که در جشنواره حضور ندارند، در دام قانون‌های نانوشته ممیزی سلیقه‌ای افتاده‌اند و کسی هم به‌ظاهر پاسخگوی نبودنشان در جشنواره نیست. یکی از این فیلم‌ها، «آشغال‌های دوست‌داشتنی» ساخته محسن امیریوسفی است که برای چهارمین‌بار از حضور در جشنواره فیلم فجر بازمانده است.
«آشغال‌های دوست‌داشتنی» و ادامه یک «معضل»!
نشست خبری سال قبل جشنواره فیلم فجر با یک جمله یادآوری می‌شود: «معضل». دبیر جشنواره که اتفاقا برای این دوره هم در این سمت قرار دارد، در نشست خبری سی‌وچهارمین دوره جشنواره فیلم فجر، در پاسخ سؤالی که مشخصا نبود فیلم «آشغال‌های دوست‌داشتنی» را در میان فیلم‌های بخش مسابقه یادآور می‌شد، ناشیانه از کلمه «معضل» برای این فیلم استفاده کرد و گفت: «این فیلم برای جشنواره فجر به معضل تبدیل شده است.» پس از گفتن این حرف بود که شهاب حسینی از سمت تشریفاتی مشاور دبیر جشنواره استعفا داد و در نامه‌اش نوشت: «من بازیگر همان معضل هستم.» دبیر جشنواره، تاوان بی‌تجربگی‌اش را در همان جلسه مطبوعاتی داد. این ماجرا به جشنواره امسال هم کشیده شده است؛ فیلم «آشغال‌های دوست‌داشتنی» به ظاهر بر‌اساس شنیده‌ها به هیأت انتخاب ارائه شده و در فهرست نهایی فیلم‌های این دوره قرار نگرفته است. فیلم به ماجرای پیرامون انتخابات ۸۸ می‌پردازد و البته نگاهی به تاریخ معاصر ایران دارد. «آشغال‌های دوست‌داشتنی» این‌بار هم مثل سه بار قبل از فیلتر هیأت انتخاب رد نشد و کماکان به‌عنوان یکی از فیلم‌های دیده‌نشده‌ای که نمی‌شود درباره کیفیتش، نظری قطعی داد باقی ماند؛ البته با توجه به کیفیت فیلم‌های محسن امیر یوسفی، به نظر نمی‌رسد این ردشدن، جنبه کیفی داشته باشد و ممیزی‌های سلیقه‌ای باعث نبودن این فیلم در این دوره شده است.
«ملی و راه‌های نرفته‌اش» و خشونت‌های خانگی
یکی دیگر از فیلم‌های غایب جشنواره فیلم فجر، فیلم تازه تهمینه میلانی با نام «ملی و راه‌های نرفته‌اش» است. پس از اینکه فهرست نهایی جشنواره فیلم فجر اعلام شد و فیلم تهمینه میلانی در میان آنها نبود، او در واکنش به این ردشدن گفت: «اصلا این فیلم را به دبیرخانه جشنواره فجر ارائه نکرده‌ایم و هیأت انتخاب آن را ندیده است که حالا منتظر حضور آن در جشنواره فجر باشیم.» پس از حرف‌های میلانی بود که از ستاد جشنواره فیلم فجر خبر رسید، اتفاقا هیأت انتخاب فیلم را دیده است و به‌دلیل کیفیت پایین، آن را رد کرده است. نکته‌ای که میلانی در یک پست اینستاگرامی، آن را قبول نکرد و دلایل دیگری را برای حذف فیلمش ذکر کرد. تهمینه میلانی، کارگردان سینما با انتشار عکسی از «ملی و راه‌های نرفته‌اش» در واکنش به حضورنیافتن این فیلم در بخش سودای سیمرغ جشنواره فجر، توضیحاتی داد.
او دراین‌باره نوشت: «دوستان عزیز، شایعات زیادی درباره حضور نداشتن «فیلم ملی (ملیحه) و راه‌های نرفته‌اش» در فضای مجازی پخش شده است و عده‌ای از شما نگران از عدم حضور فیلم در جشنواره فیلم فجر سؤال فرموده‌اید، واقعیت این است که فیلم به‌دلیل موضوع آن (خشونت خانگی) که از نظر من و همسرم، اولویت فرهنگی است و می‌تواند راهگشای زوج‌های جوان به زندگی بهتر شود، مورد پذیرش هیأت انتخاب قرار نگرفته است و فقط همین. امیدوارم در اکران عمومی، تأثیر خود را در کاهش خشونت خانگی بگذارد. به نظر ما عوامل فیلم شایستگی تشویق داشتند که ممکن نشد.» «ملی و راه‌های نرفته‌اش» مانند دیگر آثار تهمینه میلانی، یک اثر اجتماعی است. میلاد کی‌مرام، ماهور الوند، السا فیروزآذر، جمشید هاشم‌پور، افسر اسدی، جمشید جهانزاده‌کشکولی، فرزانه نشاط‌خواه، ستاره اسکندری، سارا خوئینی‌ها، فلور نظری و مسعود فروتن در این فیلم نقش‌آفرینی کرده‌اند.
«لِرد» و مسئله اقلیت‌ها
فیلم دیگری که از گردونه انتخاب سی‌وپنجمین دوره جشنواره فیلم فجر کنار گذاشته شده، فیلم «لِرد» ساخته محمد رسول‌اف است. ظاهرا موضوع ملتهب این فیلم و بیان روایت بعضی از اقلیت‌ها در آن باعث شده است، فیلم به ممیزی گرفتار شود. هرچند محمد حیدری در برنامه سینمایی «هفت» جمعه‌شب گذشته گفت: «تنها فیلمی که به‌خاطر ممیزی از جشنواره بازمانده، «کاناپه» است ولی با این اوصاف به‌نظر می‌رسد چند فیلم مهم دیگری که حتی در میان ۴۴ فیلم بخش‌های مختلف سینمای ایران حضور ندارند، به دلیل کیفیت پایینشان نیست و مسائل دیگری در نبودشان، دخالت دارند.»
رکورد بی‌سابقه در جشنواره ۳۵
این دوره، علاوه بر مواردی که ذکر شد، در شاخه‌های دیگری هم در میان دوره‌های قبل استثناست. اولین مورد از این استثناها، حضور ۳۳ فیلم در بخش مسابقه سینمای ایران این دوره است. در دوره قبل در بخش مسابقه سودای سیمرغ، ۲۲ فیلم و در نگاه نو (فیلم‌اولی‌ها) ۱۱ فیلم حضور داشتند. در این دوره، این دو بخش در هم ادغام شده و همه آنها در یک کشکول قضاوت قرار گرفته‌اند. به‌نظر می‌رسد ۳۳ فیلم برای قضاوت در یک فستیوال سینمایی، چندان با قوانین معمول در جشنواره‌های جهانی، همسو نباشد؛ هرچند سروصداهایی که برای فیلم‌اولی‌ها در دوره قبل به‌وجود آمد، باعث شد دبیر جشنواره آن ۱۱ فیلم را هم به ۲۲ فیلم سودای سیمرغ اضافه کند ولی این بی‌ثباتی نشان می‌دهد، نمی‌توان به کیفیت فیلم‌ها توجه چندانی کرد. فیلم‌هایی که خارج از این دور مانده‌اند، احتمالا کیفیتشان با فیلم‌هایی که به دایره رقابت آمده‌اند، تفاوت چندانی ندارد و بلکه بالاتر هم باشند. این فضا، نشانگر نبود یک مرجع تصمیم‌ساز در سینمای ایران برای مهم‌ترین جشنواره سینمایی کشور است.