«اجارهنشینها» نقطه آغاز پرثمرترین دوره فیلمسازی داریوش مهرجویی است؛ دورهای که یک دهه طول کشید و مهرجویی در اوج خلاقیت و توانایی و پختگی فیلمهای فوقالعادهای ساخت. اتفاقی که درمورد فیلمسازان همنسل مهرجویی، رفقای موجنوییاش هم با فراز و نشیبهایی رخ داد. در دورانی که مهرجویی با «اجارهنشینها»، «هامون»، «بانو»، «سارا»، «لیلا» و «درخت گلابی» در اوج بهسر میبرد، تقوایی «ناخدا خورشید» و «ای ایران» را ساخت. کیمیایی با «سرب»، «دندان مار»، «ردپای گرگ» و «سلطان» پیوند تازهای با علاقهمندان پرشمارش برقرار کرد. بیضایی با «شاید وقتی دیگر» و «مسافران» و علی حاتمی با «مادر» و سریال «هزاردستان» نشاندادند نمیشود نادیدهشان گرفت. بعد از برخورد دفعی با فیلمسازان موج نو در ابتدای دهه ۶۰، ظاهرا قرار بود سینمای پس از انقلاب، بدون حضور امثال مهرجویی و کیمیایی به مسیرش ادامه دهد. آنچه در فاصله سالهای ۶۱ تا ۶۵ شاهدش بودیم، به مدیران سینمایی وقت ثابت کرد نمیشود صرفا به نسل تازه فیلمسازان پس از انقلاب دل خوش کرد. نتیجه اینکه فیلمسازان رانده شده، دوباره امکان فعالیت در سینما را یافتند.
مهرجویی هم پس از توقیف «مدرسهای که میرفتیم» چند سالی را در فرانسه گذراند و فیلم «سفر به سرزمین رمبو» را ساخته و چند فیلمنامه با غلامحسین ساعدی نوشته بود، به ایران برگشت. کارگردانی که قبل از انقلاب با «گاو»، «آقای هالو»، «پستچی» و «دایره مینا» روستاییها، شهرستانیها و حاشیهنشینها را در مرکز توجه قرار داده بود، در میانه دهه ۶۰، با هوشمندی متوجه شد باید سراغ طبقه متوسط شهری برود؛ طبقهای که در آن سالها هم کمتر فیلمسازی سراغش میرفت. مهرجویی باز در یک تصمیم هوشمندانه دیگر جسارت کرد و در حالیکه بهعنوان کارگردان فیلمهای تلخ اجتماعی با بنمایه فلسفی شناخته شده بود، سراغ کمدی رفت. آن هم در شرایطی که در میانه دهه ۶۰، سینمای ایران به تبع شرایط سیاسی، اجتماعی، زیادی عبوس و جدی بهنظر میرسید.
نکته کلیدی درباره مهرجویی آن سالها، قدرت انطباق شگفتانگیزش در مواجهه با شرایط است. شرایط تغییر یافته نسبت به دهه ۵۰، بسیاری از همنسلان مهرجویی را گیج کرده بود، ولی او با هوش درخشانش خیلیزود توانست هم اعتماد مدیران را بهدست آورد و هم به دایره مخاطبانش بیفزاید.
در حالیکه سالهای پس از انقلاب، بهاندازه انگشتان یک دست هم کمدی استاندارد و قابلقبول ساخته نشده بود و معدود کمدیهای آن دوران در سطح فیلمهایی از جنس «مردی که موش شد» بود، مهرجویی با «اجارهنشینها» بهترین کمدی سینمای ایران تا آن زمان را ساخت. حالا که ۳۰سال از آن دوران گذشته و در این فاصله کمدیهای شاخصی چون «لیلی با من است»، «مارمولک»، «دایره زنگی»، «ورود آقایان ممنوع» و… ساخته شده، «اجارهنشینها» همچنان جایگاه خود را بهعنوان بهترین کمدی تاریخ سینمای ایران حفظ کرده است. آنچه درباره نمادین بودن ماجرا، لوکیشن خانه و شخصیتها از زمان اکران «اجارهنشینها» تا امروز گفته شده را میتوان با خیال آسوده کنار گذاشت و فیلم را بدون در نظر گرفتن ظرفیتهای نمادینش بارها و بارها تماشا کرد و همچنان لذت برد. این فیلمی است که بهعنوان کمدی درست اندیشیده و درست ساختهشده است.
«اجارهنشینها» را میتوان از معدود کمدیهای مبتنی بر قواعد ژانر در سینمای ایران دانست. فیلمی که بدون پناه بردن به هجو، سنت روحوضی و… سراغ سرچشمهها رفته است؛ سراغ ژانر کمدی و سازندهاش بدون در نظر گرفتن پیشینهاش بهعنوان کارگردان فیلمهای «گاو»، «پستچی»، «دایره مینا» به ساختار درست کمدی و اجرای صحیح صحنهها فکر کرده و همه پیرایهها را زدوده و به اثری رسیده که ساختمانش برخلاف ساختمان متزلزل ساکنان «اجارهنشینها»، بسیار محکم و منسجم است. ۳۰ سال گذشته و «اجارهنشینها» همچنان تماشاگرش را میخنداند و سرگرم میکند. هنوز عباس آقا سوپرگوشت و آقای قندی درخشاناند و بقیه هم آنقدر متقاعدکننده هستند که با ادایی بودن سالک، خیلی توی ذوق نزنند. مثل پایان خوش تحمیلی فیلم که همچنان میشود جدیاش نگرفت و از تماشای بهترین کمدی ایرانی همه این سالها لذت برد، خندید و سرگرم شد.
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
- سخنگوی قوه قضاییه اعلام کرد؛ ابعاد پرونده قتل داریوش مهرجویی روشن است
- پایان کار جشنواره فیلم کوروش با معرفی برگزیدگان
- مراسم سالگرد قتل داریوش مهرجویی و همسرش برگزار شد؛ دادخواهی دوباره در سالگرد «شب هولناک سینمای ایران»
- بزرگداشت داریوش مهرجویی در جشنواره کوروش
- کانون کارگردانان سینما برگزار میکند؛ مراسم اولین سالگرد قتل داریوش مهرجویی و وحیده محمدیفر
- نمایش «بانو» در جشنواره فیلمهای ایرانی کوروش/ برگزاری یادبود داریوش مهرجویی در تورنتو
- سینمای ملی ایران را تعریف کنید و شکل آن را بکشید
- اختتامیه پاسداشت فرهنگی روز ملی سینما؛ یادبود کیومرث پوراحمد و داریوش مهرجویی برگزار شد
- تحولات سیاسی و جریان موسوم به موج نو در سینمای ملی/ بهمناسبت روز ملی سینما
- برگزاری مجدد دادگاه متهمان قتل داریوش مهرجویی و وحیده محمدیفر
- هارون یشایایی: مهرجویی خیلی اهل مدارا بود
- معرفی فیلمهای راه یافته به مرحله دوم جایزه ایسفا
- وکیل متهم ردیف اول: شاید هیچ وقت ابهاماتِ پرونده قتلِ مهرجویی و همسرش حل نشود
- دیوان عالی کشور ایرادات پرونده را پذیرفت/ احتمال وجود شخص یا چاقوی دیگر در پرونده قتل مهرجویی و همسرش
- صدور احکام بدوی ۴ متهم پرونده قتل داریوش مهرجویی و وحیده محمدیفر
نظر شما
پربازدیدترین ها
- درباره سرژ رضوانی هنرمند ۹۶ ساله/ انتشار مشهورترین ساختههای آهنگساز ایرانی فیلمهای تروفو و گدار
- بازدید پیمان جبلی از ۲ سریال الفویژه؛ پخش «سلمان فارسی» در زمان مقرر/ رونمایی از «موسی (ع)» در جشنواره فجر
- درباره فیلم «شهر خاموش»/ دوزخ، اما سرد *
- اکران فیلم سینمایی استاد / گزارش تصویری
- یادبود عباس کیارستمی در «شکوه سینما»/ بیلگه جیلان: کیارستمی روشِ فیلم ساختن را دگرگون کرد
آخرین ها
- فیلم ایناریتو با بازی تام کروز در بریتانیا ساخته میشود
- «ساموئل خاچیکیان؛ یک گفتوگو»؛ گفتوشنود با شبحی از گذشته که خیال رفتن ندارد
- پرویز ربیعی و فیلم سینمایی «شبکه» در بیست و پنجمین قسمت «صداهای ابریشمی»
- در آستانه برگزاری آیین اختتامیه؛ نامزدهای جشنواره فیلمکوتاه تهران معرفی شدند
- استیون اسپیلبرگ، اسپایک لی و کن برنز مدال ملی هنر میگیرند
- فراخوان عمومی تامینکنندگان تجهیزات تولید داخل
- نمایش «طعم گیلاس» در قزاقستان
- سخنگوی قوه قضاییه اعلام کرد؛ ابعاد پرونده قتل داریوش مهرجویی روشن است
- شهاب حسینی به فیلم هالیوودی علی عطشانی پیوست
- دبیر پنجمین جشنواره فیلم کوتاه موج انتخاب شد
- یادبود عباس کیارستمی در «شکوه سینما»/ بیلگه جیلان: کیارستمی روشِ فیلم ساختن را دگرگون کرد
- چرا باید این روزها فیلم «آر یو والیبال» را ببینیم؟
- درباره فیلم «شهر خاموش»/ دوزخ، اما سرد *
- بازدید معاون فراجا از غرفه همراه اول در نخستین روز نمایشگاه ایپاس
- «آبی روشن» در جستجوی هویت ایرانی
- یک تقدیر از فیلمساز مجارستانی/ بلا تار از جشنواره توکیو جایزه دستاورد میگیرد
- پوستر جشنواره «دیدار» رونمایی شد
- اولین روز مسترکلاس «شکوه سینما» برگزار شد
- اکران فیلم سینمایی استاد / گزارش تصویری
- حضور همراه اول در ایپاس ۲۰۲۴ با ارائه سرویسهای نوین ارتباطی
- «پایان خوش» برای بازنشستگی/ برنده ۲ نخل طلا و یک اسکار دیگر فیلم نمیسازد
- داوران آثار داستانی جشنواره فیلمکوتاه تهران معرفی شدند
- معرفی مدیران بخشهای سومین جشنواره بینالمللی چندرسانهای میراثفرهنگی
- کاهش بیسروصدای فروش برخی فیلمها؛ «زودپز» صدرنشین گیشه سینما در هفته گذشته
- درباره سرژ رضوانی هنرمند ۹۶ ساله/ انتشار مشهورترین ساختههای آهنگساز ایرانی فیلمهای تروفو و گدار
- بازدید پیمان جبلی از ۲ سریال الفویژه؛ پخش «سلمان فارسی» در زمان مقرر/ رونمایی از «موسی (ع)» در جشنواره فجر
- «پرسهزنی در سکوت شهر»؛ گوشهای از زندگی و آثار مرتضی نعمتالهی
- «این جَمعیت قابل کُنترل» در بلغارستان
- راهیابی «النگو» به جشنواره مورد تایید اسکار
- استاد شفیعی کدکنی تندیس تقدیر هادی خانیکی را اهدا کرد/ او شخصیتی چند ساحتی است