سینماسینما، رویا فتح‌الله‌زاده

فیلم «تختی» به کارگردانی بهرام توکلی روایتی روان و پرکشش از زندگی جهان‌پهلوان تختی، کشتی‌گیر و قهرمان ملی ایرانی است. فیلم با نمایش تصاویری از تختی در هتل آتلانتیک شروع می‌شود. تختی تنها، خسته و ناامید به ‌نظر می‌رسد. او با خانواده و آشنایان تماس می‌گیرد و سفارش‌های لازم را به هر یک از آن‌ها می‌کند. پس از آن قرصی را در لیوان آب می‌اندازد و شروع به هم زدن آب لیوان می‌کند. این سکانس یکی از هوشمندانه‌ترین و خلاقانه‌ترین سکانس‌های فیلم به شمار می‌آید. دوربین در نمای بسته، تصویرِ چرخش آب در لیوان را نمایش می‌دهد و ما همراه با چرخش آب به کودکی تختی می‌رویم. این چرخش آب در لیوان که نمادی از گردش زمان است، ما را با خود به معنادارترین بخش گذشته تختی می‌برد؛ به لحظه‌ای در کودکی‌اش که دوستِ تختی او را هل می‌دهد تا به چاله آب سیاه بیفتد. ارتباط این لحظه با لحظه‌ای که تختی در بزرگ‌سالی در حال هم‌ زدن لیوان آب است، از این منظر معنادار می‌نماید که گویا در زمان حال هم تختی را برخی دوستان و آشنایانِ تنگ‌نظر و حسود به جهانی تیره و تار پرتاب کرده‌اند و او درست همان‌گونه که در کودکی در چاله آب سیاه در حال غرق شدن بود، در زمان حال نیز در حال غرق شدن در جهانی تاریک و رو به زوال است.

فیلم بیش از هر چیزی بر خصلت پهلوانی و بخشندگی تختی تمرکز دارد و از این طریق نشان می‌دهد او به بی‌عدالتی دوران خود، نه می‌گفت و از این‌که روزبه‌روز تنهاتر و تنگ‌دست‌تر شود، ترسی نداشت. سیاه‌وسفید بودن فیلم، تجربه‌ای خلاقانه و مخاطره‌آمیز برای کارگردان به شمار می‌آید که البته این ویژگی ذره‌ای از جذابیت بصری فیلم کم نکرده است. جالب آن‌که کارگردان از طریق همین سیاه‌وسفید بودن فیلم در جهت استفاده هدفمند از نورپردازی بهره برده است. برای نمونه در سکانسی که تختی در المپیک ملبورن از ناحیه چشم آسیب می‌بیند و به صورت موقت بینایی‌اش را از دست می‌دهد، به‌کارگیری معنادار نور تاثیر بسیاری بر درام و باورپذیری مخاطب دارد. در این سکانس پزشک می‌گوید تختی چشمش به شدت آسیب دیده است و اجازه ادامه کشتی را ندارد. اما تختی نمی‌پذیرد. ناگهان صدای ضرب و نوای زورخانه‌ای را می‌شنویم و نوری بر چهره تختی تابیده می‌شود. این نور نشانی از نور ایمانی است که او در دل دارد. تختی برمی‌خیزد و این‌بار با چشم دل می‌بیند، به مبارزه ادامه می‌دهد و هم‌چنان در فیلم، نور تا انتهای پیروزی‌ تختی بر او متمرکز است.

فیلم «تختی» اثری ارزشمند است. بیشتر از این جهت که هویت ملی ایرانی را از طریق نمایش زندگی یکی از اسطوره‌های ورزشی به تصویر کشیده است.

منبع: ماهنامه هنروتجربه