نشست خبری یازدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت» صبح امروز (یکشنبه ۱۲ آذر‌ماه ۹۶) با حضور «سیدمحمدمهدی طباطبایی‌نژاد» مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و دبیر جشنواره، «شهنام صفاجو» مدیر روابط عمومی و جمع زیادی از خبرنگاران رسانه‌های جمعی برگزار شد.
به گزارش سینماسینما، در ابتدای این نشست، شهنام صفاجو پیرامون برگزاری این رویداد معتبر سینمای مستند ایران توضیح داد: امسال برای دومین سال پیاپی در «پردیس سینمایی چارسو» در خدمت علاقمندان سینمای مستند هستیم. در این دوره از جشنواره جمعاً ۲۲۷ فیلم در دو بخش ملی و بین‌المللی روی پرده خواهند رفت که ۱۲۴ فیلم ایرانی و ۱۰۳ فیلم خارجی از ۴۶ کشور جهان، برای نمایش در بخش‌های مختلف جشنواره انتخاب شده‌اند.
در ادامه این نشست، سیدمحمدمهدی طباطبایی‌نژاد ضمن تبریک ایام ولادت پیامبر اکرم (ص) گفت: جشنواره سینماحقیقت در شرایطی دومین دهه حیات خود را آغاز می‌کند که به همت مستندسازان خلاق کشور توانسته یک دهه بالنده و شکوهمند را در حوزه سینمای مستند پشت سر بگذارد. به تعبیر اهالی سینمای مستند این جشنواره توانسته به نقطه عطفی در این حوزه تبدیل شود و سینماگران پیشکسوت ما با پیشینه‌ای بسیار درخشان در حوزه مستند، به ارتقای آن کمک شایانی کردند.
وی با اشاره به تاریخچه سینمای مستند تصریح کرد: سینمای مستند شروع خوبی در ایران داشت و در مسیر خود فراز و فرودهای بسیاری را پشت سر گذاشت، اما با افتتاح جشنواره سینماحقیقت تاریخ تازه‌ای در سینمای مستند ایران کلید خورد که سطح کیفی آن قابل تامل است.
مدیرعامل مرکز گسترش با تاکید بر این که امسال هم تلاش شده بهترین آثار ملی و بین‌المللی برای مخاطبان در جشنواره سینماحقیقت عرضه شود، اظهار کرد: همواره تلاش کردیم سینمای مستند را برای عموم مردم تعریف کنیم و جشنواره را با این رویکرد ادامه دادیم. به گواه آمار طی این سال‌ها موفق شدیم علاقمندان سینمای مستند را به سینما بیاوریم؛ تا جایی که سال گذشته ۳۵ درصد مخاطبان ما افراد علاقمند غیرتخصصی سینمای مستند بودند.
وی ادامه داد: با برنامه جامعی که امسال از سوی سازمان سینمایی اعلام و بر افزایش تولیدات مشترک و ورود به بازارهای بین‌المللی فیلم تاکید شد، افق و چشم‌انداز ویژه‌ای برای سینمای مستند در نظر گرفته شده است. ما هم در جشنواره سینماحقیقت تلاش کردیم به این دو موضوع توجه ویژه‌ای داشته باشیم؛ به همین دلیل بخش بین‌الملل مورد توجه ویژه ما بود. از چند ماه قبل دوستان در حوزه بین‌الملل فعالیت خود را آغاز کردند و ۴۱۰۰ فیلم روز مورد بازبینی قرار گرفت که در نهایت ۲۵ فیلم به بخش مسابقه راه یافتند و ۷۸ فیلم خارجی منتخب هم در بخش‌های دیگر بین‌المللی جای گرفتند.
طباطبایی‌نژاد با بیان این که بیش از ۷۰۰ فیلم مستند ایرانی هم به دبیرخانه جشنواره سینماحقیقت رسید، افزود: پس از اعلام آرای هیات انتخاب ۸۰ فیلم به بخش مسابقه ملی راه یافتند که از این تعداد ۴۲ فیلم مستند بلند و ۳۸ مستند کوتاه به رقابت با یکدیگر می‌پردازند.
وی تاکید کرد: همه ساله فیلمها در سه بخش کوتاه، نیمه‌بلند و بلند به رقابت می‌پرداختند، اما امسال تغییری داشتیم و فیلمها در بخش مسابقه ملی در دو بخش کوتاه و بلند مورد داوری قرار خواهند گرفت. این تغییر به این دلیل بود که فیلم‌های کوتاه آمار قابل توجهی نداشتند و همین‌طور رویکرد بسیاری از جشنواره‌های جهان هم به این شکل است که فیلمها در دو بخش بلند و کوتاه رقابت می‌کنند، اما در بخش بین‌الملل به این دلیل که فراخوان از پیش اعلام شده بود، همچنان فیلمها در سه بخش کوتاه، نیمه‌بلند و بلند داوری خواهند شد.
به گفته دبیر یازدهمین جشنواره سینماحقیقت، امسال ۶۰ میهمان خارجی که عمدتاً از چهره‌های تاثیرگذار حوزه مستند هستند، به عنوان داور، مستندساز، مدیر جشنواره و شبکه‌های معتبر جهانی، خریدار و پخش‌کننده فیلم مستند و… در جشنواره حضور خواهند داشت.
وی افزود: امسال هم بازار فیلم مستند جشنواره در بخش‌های مختلف برگزار می‌شود. فعالان عرصه پخش فیلم مستند، شبکه‌های معتبر تلویزیونی و نمایندگان جشنواره‌های بین‌المللی در این بازار حضور خواهند داشت و نشست‌هایی هم برگزار خواهد شد که انشاالله دوستان از آن استفاده خواهند کرد؛ چراکه حدود ۱۴ پخش‌کننده فعال فیلم‌های مستند در جشنواره امسال حضور دارند.
طباطبایی‌نژاد با اشاره به این که در جشنواره یازدهم سینماحقیقت بخشی با عنوان چشم‌انداز سینمای مستند دانمارک وجود خواهد داشت، بیان کرد: بهترین‌های جشنواره‌های روز جهان مانند جشنواره سینمادورئل فرانسه، جشنواره جکسون‌هول آمریکا و همچنین معتبرترین فیلم‌های مستند به نمایش درآمده در دنیا، در جشنواره امسال نمایش داده می‌شوند.
وی ادامه داد: کارگاه‌های پژوهشی سینماحقیقت هم مثل هر سال برگزار خواهد شد. تولید مشترک و فاند، جلوه‌های بصری در سینمای مستند، آیا می‌توان تفکر را به تصویر تبدیل کرد؟، استانداردسازی بین‌المللی در فیلم مستند، حقیقت لحظه، مستند حیات وحش، یک تولید مشترک خلاق و مستند سینمایی عنوان کارگاه‌های این دوره از جشنواره است. تعداد افرادی که در کارگاه‌های جشنواره یازدهم ثبت‌نام کردند هم قابل توجه بود و ما ناچار شدیم گلچین کنیم و افرادی را که فعال‌تر بوده و رزومه‌ی پُربارتری داشتند، انتخاب کنیم.
دبیر جشنواره درباره میهمانان خارجی این دوره از جشنواره توضیح داد: جان‌فرانکو رُزی یکی از این میهمانان است که هم داوری فیلم‌های بلند جشنواره را برعهده دارد و هم در کارگاه‌های پژوهشی، کارگاهی با عنوان «حقیقت لحظه» برگزار خواهد کرد.
وی با بیان این که ۲۵ درصد از سهم اکران در گروه هنر و تجربه به سینمای مستند اختصاص یافته است، تصریح کرد: امروزه در میان تولیدکنندگان سینمای کشور توجه به اتمسفر سینما و سینمایی‌سازی موضوعی جدی است. شاید اندکی دورتر رویکرد بسیاری از فیلم‌های مستند تلویزیونی بود، اما امروز این فیلمها با توجه جدی به حوزه اکران تولید می‌شوند. به همین دلیل لازم بود در کارگاه‌های پژوهشی هم ملزومات تولیدات سینمایی را مورد توجه قرار دهیم.
در ادامه این نشست خبری، طباطبایی‌نژاد اظهار کرد: همزمان با برگزاری جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت، دو عنوان کتاب با عناوین «روایت آرشیوی» نوشته شیلا کوران برنارد و کن رابین و ترجمه حسین فراهانی و «واقعیت و خیال در سینمای مستند» شامل مجموعه مقالات مستندسازان برجسته رونمایی خواهد شد.
دبیر جشنواره سینماحقیقت به یکی از بخش‌های رسمی جشنواره که ویژه‌ی نکوداشت سینمای مستند یک استان است نیز اشاره کرد و گفت که امسال به تکریم سینمای مستند آذربایجان شرقی می‌پردازیم. وی تاکید کرد: در این بخش از دو پیشکسوت تبریزی آقایان «مصطفی رزاق‌کریمی» و «سعادتعلی سعیدپور» تقدیر خواهد شد و بعد از پایان جشنواره و همزمان با آغاز سال ۲۰۱۸ که شهر تبریز به عنوان پایتخت گردشگری جهان اسلام معرفی شده است، کاروان سینماحقیقت به میزبانی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تبریز، سفری به این شهر خواهند داشت.
طباطبایی‌نژاد ادامه داد: ما اسپانسری در این دوره از جشنواره نداریم، البته همکاری‌هایی با سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و تبریز داریم، اما کمک مالی از هیچ ارگان یا سازمانی دریافت نکردیم. بودجه جشنواره کمتر از دو میلیارد تومان بود که در تلاش برای کاهش آن هستیم. البته ناگفته نماند که در میان مجموعه جشنواره‌های سازمان سینمایی، ما تقریباً کمترین هزینه را صرف می‌کنیم.
وی با اشاره به حضور گسترده برنامه‌های تلویزیونی در جشنواره امسال ادامه داد: ارتباط خوبی با شبکه‌های صدا‌و‌سیما داریم و شبکه‌های مختلفی از جمله شبکه یک، دو، چهار، مستند، سحر و آی فیلم جشنواره امسال را پوشش خواهند داد؛ شبکه رادیویی تهران هم در پردیس چارسو پخش زنده خواهد داشت.
مدیرعامل مرکز گسترش با تاکید بر این که تقویت بخش بین‌الملل جشنواره به معنای غافل شدن از بخش‌های دیگر از جمله ملی و شهید آوینی نیست، خاطرنشان کرد: رویکرد ما حضور جدی‌تر سینمای مستند در عرصه بین‌المللی و ارتقای تولیدات ملی و جدی گرفتن حضور در بازارهای بین‌المللی فیلم مستند است.
وی در پاسخ به پرسش‌هایی پیرامون حذف فیلم‌های «مثل یک زن» و «خرامان» گفت: در فرم فراخوان عنوان شده که جشنواره تابع مقررات و قوانینی است و هر جشنواره‌ای هم رویکردی دارد. من سالی را به یاد ندارم که یکی دو فیلم بنا به همین دلایل کنار گذاشته نشده باشند؛ اما سینماحقیقت همواره تلاش کرده با کمترین ممیزی و حتی بدون ممیزی فیلم‌های منتخب هیات انتخاب را به نمایش بگذارد. جشنواره سینماحقیقت به لحاظ نمایش فیلم، یکی از مستقل‌ترین جشنواره‌هاست، به گونه‌ای که برخی اوقات داوران از من می‌پرسند: شما این فیلمها را واقعاً نمایش می‌دهید!
دبیر جشنواره سینماحقیقت با تاکید بر این که سینمای مستند، سینمای فرهیختگان جامعه است، افزود: به اعتقاد من باید فضایی جدی در این حوزه برقرار باشد، به همین دلیل همواره تلاش می‌کنیم که محدودیت نمایش را به صفر برسانیم؛ اما به هر حال ما محدودیت‌هایی داریم و بنا به همین دلایل ممکن است که برخی فیلمها امکان حضور در جشنواره نیابند. امسال هم دو فیلم از سوی هیات انتخاب پذیرفته شدند که بنابر این سیاست‌ها امکان نمایش آن‌ها وجود نداشت. من احترام بسیاری برای خانم مژگان ایلانلو قائلم و امیدوارم امسال هم مثل سالهای قبل که فیلم در جشنواره داشتند، میهمان ما باشند و به تماشای آثار سینماحقیقت بنشینند؛ اما از دو ماه قبل سازمان سینمایی که ما مجموعه‌ای پیوسته به آن هستیم، سیاستی تعریف کرد که از ورود به اختلافات سیاسی پرهیز شود و اگر فیلمی سمپاتی نسبت به جناح‌های سیاسی ایران ایجاد می‌کند و شخصیت‌های زنده در آن حضور دارند، از نمایش آن جلوگیری شود. فیلم خانم ایلانلو هم از مصادیق این سیاست تلقی می‌شد. به هر حال هر جشنواره‌ای یک رویکردی دارد. ما تلاش کردیم که جشنواره سینماحقیقت مستقل بوده و نگاه دولتی بر ما حاکم نباشد، اما این یک امر بدیهی است که ما زیرمجموعه‌ی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هستیم و باید به سیاست‌های سازمان پایبند باشیم. من به عنوان دبیر با مجموعه رویکردهای سازمان سینمایی رو‌به‌رو هستم و نمی‌خواهم به دلیل نمایش یک فیلم، جشنواره تحت‌تاثیر قرار گرفته و درگیر حاشیه شود. در نتیجه ترجیح دادم جشنواره را حفظ کنم تا حاشیه‌ها بیشتر نشود. البته برخلاف آنچه که شایعه شده و در این نشست هم توسط دوستان خبرنگار عنوان شد، آقای حیدریان این فیلم را ندیده است و درباره آن نظری ندارد.
طباطبایی‌نژاد پیرامون فیلم «خرامان» به کارگردانی آرش اسحاقی هم توضیح داد: زمانی که این فیلم انتخاب شد به هیات انتخاب گفتم: «شما به عنوان مخاطب فیلم، آیا فیلمی که فضای آن به دفعات صحنه رقص دارد را می‌توانید در سالن جشنواره نمایش دهید؟» آقای اسحاقی فیلمساز بسیار محترمی است، ایشان سال گذشته عضو هیات انتخاب جشنواره بود و خودم پس از این اتفاق با او تماس گرفتم و گفتم «خرامان» قابل نمایش نیست و حتی قابل اصلاح هم نیست؛ چون مبنای آن رقص یک مرد زن‌نما است. ما چطور می‌توانیم روی پرده سینما رقص نشان دهیم؟ بدیهی است که این فیلم اجازه نمایش نمی‌یابد.
وی در پاسخ به پرسش‌هایی پیرامون انتخاب فیلم «ترور سرچشمه» گفت: در تمام دنیا مسوولیت انتخاب فیلمها برعهده دبیر جشنواره است و فرصت گفتگوی دبیر با هیات انتخاب در هیچ جا منتفی نیست؛ همان‌طور که فیلم «لاوراتوار» هم طی صحبت من با هیات انتخاب به لیست فیلمها اضافه شد. در مورد فیلم مهدویان دو نفر از اعضای هیات انتخاب قاطعانه معتقد بودند که این فیلم باید دیده شود. یک نفر رای ذخیره داده بود و دو نفر مخالف بودند. من صحبت کردم که اگر امکان دارد موافقت کنند تا فیلم دیده شود و بحث چندانی وجود نداشت. در نهایت هم فیلم با موافقت هیات انتخاب به جشنواره راه یافت. فیلم‌هایی هم بودند که اعتراض داشتند و به دلیل آرای پایینی که داشتند، من با هیات انتخاب گفتگو نکردم. فیلمی از تولیدات مرکز گسترش بود که فیلمساز آن هم اعتراض کرد و وقتی آرای هیات انتخاب را دیدم که تنها یک رای موافق داشت و باقی ذخیره بود، در نهایت از او عذرخواهی کردم.
طباطبایی‌نژاد در پایان خاطرنشان کرد: برای من فیلم مرکز یا غیر آن مسئله نیست. در همه دنیا مسئولیت فیلم‌هایی که انتخاب می‌شوند در نهایت با دبیر جشنواره است. امسال هم تمامی فیلم‌های بخش مسابقه ملی و شهید آوینی مورد تایید هیات انتخاب جشنواره هستند.
در پایان این نشست، شهنام صفاجو مدیر روابط عمومی جشنواره سینماحقیقت پیرامون نقد و بررسی فیلم‌های جشنواره توضیح داد: فیلم‌های راه‌یافته به بخش مسابقه ملی و بخشی از آثار بین‌المللی پیش از برگزاری جشنواره به دوستان منتقد سینما ارائه شده و نقدهای مکتوبی تهیه خواهد شد که همزمان با روز نمایش فیلمها، روی وب‌سایت جشنواره منتشر می‌شود.
وی یادآور شد: امسال جلسات نقد و بررسی یا نشست‌های پرسش و پاسخ آثار منتخب جشنواره از سالن شماره ۲ چارسو به محوطه بیرونی طبقه ششم این مجموعه منتقل شده تا امکان رویارویی فیلمسازان با اهالی رسانه و مخاطبین فیلم مستند بیشتر فراهم شود.